اقتصاد یارانه و عیدانه

«ساعت یک ربع به 9 شب برای عموم مردم نفری 85 هزار تومان و برای نهادهای حمایتی نفری 100 هزار تومان پرداخت شد که بالاخره می‌شود با آن آجیلی، خوراکی، سبزی پلویی تهیه کرد.» اینها بخشی از گفته‌های رئیس‌جمهور در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی در اوایل اسفند بود که با اعلام آن، گمانه‌زنی‌ها در مورد مبلغ و زمان پرداخت عیدانه نیز پایان یافت. عیدانه‌ای که به گفته رئیس‌جمهور بهتر است از لفظ «جبرانی» برای آن استفاده شود، چرا که به منظور جبران کاهش قدرت خرید مردم و فشار ناشی از نوسانات نرخ ارز، پرداخت می‌شود.

تورم عیدانه؟
عیدانه از معدود طرح‌های مورد توافق کامل دولت و مجلس در سال جاری به شمار می‌رود. بنا به گفته رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، پرداخت این مبلغ به دستور مقام معظم رهبری در دستور کار قرار گرفته است. با این وجود، انتقاداتی نیز به عیدانه مطرح شده است. از جمله رئیس اتاق بازرگانی تهران گفته است پرداخت عیدانه تورمی در حدود6 تا 7 درصد ایجاد می‌کند.

پرداخت پول نان به صورت جدا
عیدانه، تنها پرداخت نقدی دولت طی امسال نبود. علاوه بر پرداخت یارانه 45 هزار و 500 تومانی همیشگی، دولت مبلغ 28 هزار تومان نیز به مردم بابت افزایش قیمت نان پرداخت کرد. البته این پرداخت در سال گذشته صورت گرفته بود، ولی با افزایش قیمت نان، اجازه برداشت آن از امسال داده شد. سرپرست سازمان هدفمندی یارانه‌ها، در اواخر خرداد درباره برداشت از این مبلغ گفت: «افزایش یکباره قیمت نان را که باعث نگرانی مردم شد، ما احساس کردیم به مردم فشار وارد شد؛ به این منظور با نظر رئیس‌جمهور و توافق رئیس مجلس، قرار است افزایش هزینه تحمیلی به مردم جبران شود.» با احتساب یارانه ماهانه، می‌توان گفت مبلغ ماهانه پرداختی به بیش از 48 هزار تومان رسیده است.

خیز برای یارانه دوبرابری
با افزایش منابع پرداخت یارانه نقدی در بودجه سال آینده، گمانه تلاش دولت برای رساندن میزان یارانه به حدود 100 هزار تومان قوت گرفته است. بر اساس لایحه بودجه 92 مبلغ 90 هزار میلیارد تومان برای پرداخت یارانه نقدی اختصاص یافته است. با تقسیم این رقم به ماه‌های سال و جمعیت دریافت‌کننده یارانه، رقم100هزار تومان در ماه به دست می‌آید. با این حال، دبیر ستاد هدفمندسازی یارانه‌ها اعلام کرده است عدد یارانه مرحله دوم هدفمندسازی قطعی نشده است. پیش‌بینی می‌شود پرداخت یارانه 100 هزار تومانی در صورت مطرح شدن، با مخالفت مجلس مواجه شود. به خصوص که این امر در آستانه انتخابات صورت می‌گیرد. فارغ از این مساله، افزایش نرخ تورم در ماه‌های اخیر و تاکید بسیاری از نمایندگان بر عدم اجرای فاز دوم هدفمندسازی، موجب تقویت احتمال عدم موافقت با یارانه 100 هزار تومانی از سوی مجلس شده است.

یارانه پنج‌برابری
مساله افزایش یارانه‌های نقدی، پیشتر نیز توسط رئیس‌جمهور اعلام شده بود. دکتر احمدی‌نژاد در گفت‌و‌گوی زنده تلویزیونی اوایل دی‌ماه، اعلام کرد امکان افزایش یارانه‌ها به بیش از پنج برابر میزان فعلی نیز وجود دارد. رئیس‌جمهور درباره نحوه محاسبه این مبلغ گفت: «روزانه یک میلیون و 850 هزار بشکه نفت به پالایشگاه‌های داخلی و سالانه 150 میلیارد متر مکعب گاز به شبکه داخلی تحویل می‌دهیم که با قیمت روز، معادل 300 هزار میلیارد تومان می‌شود. پولی که ما از ارز برای بودجه می‌گیریم، 90 هزار میلیارد تومان است. با این حساب 210 هزار میلیارد باقی می‌ماند که می‌توانیم این 210 هزار میلیارد را بین مردم تقسیم کنیم و به مردم بپردازیم؛ همین پول با 40 هزار تومانی که به مردم می‌دهیم، مردم را در مقابل نوسانات مقاوم می‌کند.» بر اساس برآورد رئیس‌جمهور، امکان افزایش یارانه‌ها به دقیقاً 25/5 برابر مبلغ فعلی وجود دارد. این گفته رئیس‌جمهور، با مخالفت بسیاری از نمایندگان مجلس و کارشناسان مواجه شد. آنها معتقد بودند این افزایش یارانه، در گرو چند برابر شدن قیمت حامل‌های انرژی است و در نهایت سود چندانی نخواهد داشت.