سهم‌خواهی ریلی

«حمل و نقل ما از طریق جاده جواب نمی‌دهد و حمل و نقل باید به دوش ریل بیفتد.» این جمله‌ای است که به تازگی رئیس‌جمهور در گفت‌وگوی تلویزیونی خود با مردم عنوان کرده است. ریل‌محوری اگرچه موضوع تازه‌ای نیست و سال‌هاست مسوولان دولت‌های مختلف بر آن تاکید داشته‌اند اما هیچ‌گاه در میدان عمل اجرایی نشده است. افزایش سهم ریل به نسبت جاده همواره مساله اصلی متولیان حمل‌ونقل کشور است چرا که ایمنی قطار و کم‌هزینه بودن آن امری غیرقابل‌انکار است. اما همواره ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی کشور مانع از تحقق این رویای دیرینه مسوولان حمل‌ونقلی کشور شده است. سال‌ها سیاستگذاران اقتصادی کشور در تلاشند تا قطار را به عنوان وسیله ایمن و کم‌هزینه‌تر جایگزین حجم انبوه سفرهای جاده‌ای به ویژه در بخش بین‌شهری کنند. با وجود این همچنان توسعه قطار به‌رغم قدمت دیرینه آن در کشورمان با چالش‌های بسیاری مواجه است. از گذشته تا به امروز ناوگان ریلی با مشکلات قدیمی چون سرعت پایین، فرسودگی ناوگان و کیفیت پایین خدمات و عدم توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری دست و پنجه نرم می‌کند. اما در مقابل در دنیا سیر تحول حمل و نقل ریلی با پیشرفت چشمگیری مواجه بوده به طوری که امروز بخشی از اقتصاد ملی کشورها از محل توسعه بخش ریلی تقویت شده است. چنان که سهم حمل و نقل ریلی را در توسعه اقتصادی در جهان نمی‌توان نادیده گرفت. امروز حمل‌ونقل ریلی در دنیا تنها مزایای اجتماعی ندارد که در جهت رفاه شهری شهروندان استفاده شود بلکه مزایای اقتصادی آن از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. سهم حمل‌ونقل ریلی در توسعه اقتصادی کشورها امروز جایگاه ویژه‌ای یافته است. البته قطار همواره در توسعه اجتماعی و اقتصادی کشورها از دیرباز تاکنون جایگاه خاصی داشته است. مروری برگذشته جوامع نشان می‌دهد قطار نقش مهمی در توسعه جوامع ایفا کرده است. این قطار بود که به استعمارگری انگلستان در گذشته رونق بخشید یا در مقطعی باعث رشد و توسعه کشورهای غربی شد. حتی این وسیله به کمک متفقین آمد و باعث شد هیتلر در جنگ جهانی دوم شکست بخورد. بدین ترتیب از صدها سال گذشته اتفاقات بسیار دیگری در عرصه اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی رخ داده که در مواردی قطار نقش بسزایی در آنها داشته است. شاید همین اهمیت قطار در توسعه‌یافتگی جوامع باعث شده است تا امروز باز هم مقامات عالی بر توسعه حمل‌ونقلی ریلی تاکید داشته باشند. شاید به همین خاطر باشد که حسن روحانی تاکید دارد که باید به هر طریقی به سمت ریل‌محوری حرکت کنیم و در این بین نیز با اتصال راه‌آهن کشور به راه‌آهن کشورهای همسایه در جهت توسعه ترانزیت حرکت کنیم. شاید به همین خاطر باشد که اخیراً در شانزدهمین همایش بین‌المللی حمل‌ونقل ریلی که به تازگی برگزار شده است وزیر راه و شهرسازی تاکید کرده است: از مدیرعامل راه‌آهن خواسته‌ام بازنگری بنیادین بر ساختار راه‌آهن برای توسعه حمل و نقل حومه‌ای را در دستور کار خود قرار دهد و در این راستا تجاری‌سازی شبکه ریلی در اولویت قرار گیرد. موضوعی که حلقه مفقوده توسعه ریلی کشور است. از طرف دیگر تاکید دارد که راه‌آهن ایران باید از شرق به هرات، از شمال به ترکمنستان، از شمال غرب به آذربایجان، از غرب به سوریه و از جنوب به بصره متصل شود تا بتوان در جهت توسعه حمل‌ونقل ریلی گام‌های سریع‌تری برداشت.