شک هوشمندانه

شاید چند سال پیش تعداد تلفن‌های هوشمند در ایران رقم بسیار ناچیزی بود و عده بسیار کمی در ایران از این ابزار هوشمند در زندگی روزمره خود استفاده می‌کردند. البته باید توجه داشت که محور اصلی استفاده از تلفن‌های هوشمند، اینترنت پرسرعت اپراتورهای تلفن همراه (3G و 4G) هستند. در سال 1392 در ایران تنها دو میلیون تلفن همراه هوشمند وجود داشت اما با افزایش سرعت اینترنت اپراتورها، کاربردی بودن این ابزار و کاهش قیمت روزافزون، روز به روز بر تعداد آنها افزوده شد و در سال 1393 این تعداد به 20 میلیون تلفن همراه هوشمند رسید. سرعت رشد استفاده از تلفن‌های همراه در ایران به شدت در حال افزایش است به ‌طوری که پیش‌بینی می‌شود در سال 1394 این عدد به 40 میلیون تلفن همراه هوشمند برسد.
تلفن‌های هوشمند ممکن است در نگاه اول وسایل روزمره و پیش پا افتاده‌ای به نظر آیند که هیچ‌گونه تهدیدی برای کسی نباشند. اما این نگاه بسیار سطحی است. برای اینکه کاملاً از قابلیت‌های این وسیله و میزان خطرناک بودن آن آگاهی پیدا کنیم باید ویژگی‌ها و قابلیت‌های این وسیله را مرور اجمالی کنیم.
یک تلفن همراه از سنسورها و وسایل ارتباطی گوناگونی تشکیل شده است. برای مثال میکروفن، کاملاً واضح است مسوولیت این قطعه الکترونیکی چیست، ضبط صدا. اما آیا می‌دانید امکان روشن کردن میکروفن تلفن همراه بدون اطلاع کاربر با نصب نرم‌افزارهای خاصی امکان‌پذیر است؟ یا جی‌پی‌اس تلفن همراه وظیفه مشخص کردن مکان جغرافیایی کاربران را بر عهده دارد و باز هم مانند میکروفن می‌تواند بدون اطلاع دقیق کاربر روشن شود و گزارش لحظه‌به‌لحظه از مکان جغرافیایی شما را منتشر کند؟ حتی سنسور ژیروسکوپ تلفن‌های همراه هوشمند می‌تواند لرزش‌ها را اندازه‌گیری کرده و آنها را به صدا تبدیل کند، نکته قابل توجه این است که دسترسی به ژیروسکوپ موبایل هیچ‌گونه اجازه‌ای لازم ندارد و هر برنامه‌ای می‌تواند از این سنسور استفاده کند. حتی دوربین موبایل را هم می‌توان بدون آگاهی کاربر روشن و تصاویر آن را دریافت کرد، لذا مجموعه‌ای از اطلاعات صوتی و تصویری کاربر به راحتی می‌تواند به وسیله سازمان‌های جاسوسی و حتی برخی هکرها قابل دستیابی باشند. باید توجه داشت که محور تمام این فعالیت‌های نظارتی اینترنت است و بدون آن بخش عمده‌ای از جاسوسی‌ها غیرقابل انجام خواهد بود.
اما انجام کارهای جاسوسی ممکن است در سطح فردی مانند یک هکر یا در سطح جهانی مانند سازمان‌های اطلاعاتی و جاسوسی انجام شود. شاید بتوان با انجام اقداماتی از ورود هکرها به تلفن‌های هوشمند تا حد زیادی جلوگیری کرد زیرا آنها به ابزارهای زیرساختی مخابرات و اینترنت و تجهیزات سخت‌افزاری بسیار پیشرفته در سطح کشوری و جهانی دسترسی ندارند. اما با افشاگری‌های ادوارد اسنودن در سال‌های اخیر می‌دانیم که این نظارت‌ها توسط دولت‌هایی نظیر آمریکا و انگلیس و به طور کلی فایو آیز (به علاوه سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس، سازمان‌های اطلاعاتی کشورهایی نظیر استرالیا، کانادا و نوزیلند نیز عضو هستند) انجام می‌شوند. حجم و وسعت فعالیت‌های آنها به حدی گسترده و مخفی بوده است که شاید تصور آن تنها در فیلم‌های علمی تخیلی ممکن باشد. در این پرونده سعی می‌کنیم وسعت کار فایو آیز و قدرت نفوذ آنها به تلفن‌های همراه هوشمند و به واسطه آن اینترنت را بررسی کنیم.