چقدر خوبیم ما؟

در دنیای امروز، رقابت حرف اول را می‌زند. این رقابت به شکل‌های مختلف در میان کشورها وجود دارد. دولت‌های مختلف از جنبه‌های نظامی، سیاسی، ورزشی‌، اقتصادی و... در تلاش برای به رخ کشیدن قدرت خود به سایر کشورها هستند. تعیین اینکه کدام کشور در حوزه‌‌های مختلف قدرتمندتر است، شاید بدون استفاده از آمار و ارقامی که با بررسی‌های دقیق و موشکافانه معیارهای مختلف به دست می‌آیند کار آسانی نباشد. شاخص‌های تعریف‌شده به وسیله سازمان‌ها و موسسات معتبر جهانی، کار مقایسه را اندکی ساده کرده‌اند. این شاخص‌ها که در بخش‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و‌... محاسبه می‌شوند در کنار آمارهای به دست آمده از مراکز آماری معتبر، می‌توانند سنگ محکی خوب برای مقایسه قدرت کشورها در مسائل مختلف باشند. البته مساله‌ای که در رتبه‌بندی کشورها بر اساس شاخص‌ها ممکن است رخ دهد این است که رتبه یک کشور لزوماً به صورت کمی و دقیق وضعیت کشور را نشان نمی‌دهد. در این پرونده سعی بر این شده تا با نشان دادن رتبه ایران در شاخص‌ها و معیارهای مختلف، دیدگاهی کلی را در خصوص جایگاه این کشور در سطح جهان، قاره‌ و منطقه ارائه دهیم.

گزارش انجمن اینترنت جهانی نشان می‌دهد ایران از نظر تعداد کاربران اینترنت با ثبت بیش از 39 میلیون کاربر رتبه هجدهم جهان را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که ضریب نفوذ اینترنت در کشور (درصدی از جمعیت کشور که به اینترنت دسترسی دارند)، 9 /48 درصد است که جایگاه 101 دنیا را برای این کشور به ارمغان آورده است. سه کشور چین، هند و آمریکا از نظر تعداد کاربران و ایسلند، جزایر فارو و نروژ از نظر درصد افراد متصل به دهکده جهانی در صدر قرار دارند. در منطقه تنها ترکیه کاربران اینترنتی بیشتر از ما دارد. در بخش فناوری شاخصی به نام فرصت دیجیتال (Digital Opportunity index) از سوی اتحادیه ارتباطات از راه دور بین‌المللی تعریف شده است. این شاخص یک ابزار سیاستگذاری قدرتمند را برای بررسی پیشرفت و روند جهانی و منطقه‌ای زیرساخت‌ها، فرصت‌ها و استفاده از فناوری در جوامع مختلف فراهم می‌کند. ایران در این شاخص با کسب نمره 37 /0 بعد از سوریه رتبه 12 منطقه و 19 آسیا را در اختیار دارد، این در حالی است که از نظر فرصت‌ها و پتانسیل‌های موجود در این حوزه، ایران امتیاز خوبی را ثبت کرده است. بررسی دولت الکترونیک، گزارشی است که سازمان ملل در سال 2016 منتشر کرده و در آن شواهد و تحلیل‌های تازه‌ای را از پیشرفت استفاده از دولت الکترونیک و چگونگی کمک آن به منظور تحقق اهداف توسعه‌ای فراهم می‌کند. در این گزارش سطح توسعه دولت الکترونیک در ایران که بر اساس سه مولفه خدمات آنلاین، زیرساخت‌هات و سرمایه انسانی محاسبه می‌شود، متوسط ارزیابی شده و این کشور بیشترین نمره را در مولفه سرمایه انسانی از آن خود کرده است. ایران در این رتبه‌بندی در جایگاه 106 جهان، 27 آسیا و 11 منطقه قرار دارد. رتبه‌ای که این کشور را زیر کشورهای حاشیه خلیج فارس قرار می‌دهد. بریتانیا، استرالیا و کره جنوبی سه کشور برتر در این شاخص معرفی شده‌اند. بحرین نیز با رتبه 22 جهان، بهترین عملکرد را در خاورمیانه داشته است؛ رتبه‌ای که آن را در دیگر شاخص مورد بررسی در این گزارش تکرار کرده است. از نظر مشارکت الکترونیک عمومی ایران وضعیتی به مراتب بدتر داشته و این کشور رتبه 149 دنیا را در اختیار داشته و در منطقه تنها یمن را پایین‌تر از خود می‌بیند. سه کشور بریتانیا، ژاپن و استرالیا جایگاه‌های برتر دنیا را در این شاخص از آن خود کرده‌اند.

ایران با جمعیتی بالغ بر 80 میلیون نفر، هجدهمین کشور پرجمعیت دنیا به شمار می‌آید. نرخ تولد در ایران 23 /18 نفر به ازای هر هزار نفر گزارش شده که این کشور را در جایگاه 105 جهان،‌ 24 آسیا و 11 خاورمیانه قرار داده است. سه کشور آفریقایی نیجر، مالی و اوگاندا ببیشترین نرخ تولد را در جهان به خود اختصاص داده‌اند و از این لحاظ در آسیا افغانستان و در خاورمیانه، یمن بیشترین نرخ تولد را دارند. وضعیت نرخ مرگ اما، اندکی متفاوت است، طبق آمار منتشر‌شده در سال 2014 به وسیله فکت‌بوک سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سه کشور آفریقای جنوبی، اوکراین و لسوتو با بالاترین نرخ مرگ در جهان مواجه‌اند. ایران در حالی رتبه 166 دنیا را از این حیث در اختیار دارد که کشورهایی چون قطر، امارات، کویت و بحرین کمترین نرخ مرگ را در جهان به خود اختصاص داده‌اند. از نظر مرگ و میر نوزادان ایران پنجاه و پنجمین کشور دنیاست، افغانستان، مالی و سومالی سه کشوری هستند که بیشترین نرخ میزان مرگ و میر نوزادان را در اختیار دارند. در گزارش سال 2016 سازمان بهداشت جهانی در خصوص امید به زندگی،‌ رتبه ایران در جهان 62 اعلام شده است. در این رتبه‌بندی مردم ژاپن، سوئیس و سنگاپور به ترتیب با 7 /83، 4 /83 و 1 /83 سال پرامیدترین مردم دنیا برای ادامه زندگی محسوب می‌شوند. بهبود وضعیت بهداشت جهانی و آموزش فراگیر در این زمینه، مهم‌ترین رویکردهایی است که دولت‌ها برای افزایش امید به زندگی و کاهش مرگ و میر باید در دستور کار خود قرار دهند. جنگ داخلی در سوریه و حضور داعش در منطقه باعث شده تا سوریه بیشترین تعداد خروج مهاجران را در دنیا به خود اختصاص دهد. از سوی دیگر کشورهای همسایه این کشور نظیر لبنان نیز بیشترین ورود مهاجران را به خود اختصاص داده‌اند. در این میان ایران به طور خالص، با خروج ساکنان از این کشور مواجه شده است. اما ایران مهاجران بسیاری را در خود جای داده است، این کشور از این لحاظ بیست و یکمین کشور مهاجرپذیر دنیا محسوب می‌شود. در مقیاس جهانی سه کشور آمریکا، آلمان و روسیه مهاجرپذیرترین کشورهای دنیا هستند و عربستان در خاورمیانه از این نظر در صدر است.

اقتصاد یکی از مهم‌ترین ارکان سیاستگذاری‌های یک کشور محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت رو به رشد بخش مالی در عصر حاضر، شاخص‌های اقتصادی همواره یکی از مهم‌ترین معیارها برای سنجش قدرت یک کشور در عرصه جهانی محسوب می‌شود. در این میان برخی شاخص‌ها نظیر GDP،‌ شاخص‌های مرتبط با کسب‌وکار، تجارت و نرخ تورم و بیکاری از مهم‌ترین معیارهایی هستند که اندازه‌گیری می‌شوند. از آنجا که در طول زمان قیمت‌ها تغییر می‌کنند برای داشتن نگاه واقعی‌تری به اقتصاد، اقتصاددانان و آمارگران برخی از معیارهای اندازه‌گیری اقتصاد را بر اساس میزان تورم تعدیل و مقادیراسمی را به مقادیر واقعی تبدیل می‌کنند. به عنوان مثال GDP اسمی معمولاً به GDP واقعی تبدیل می‌شود تا میزان رشد یک اقتصاد محاسبه شود. در حال حاضر ایران بر اساس رتبه‌بندی صندوق بین‌المللی پول بر اساس GDP تعدیل‌شده با شاخص برابری قدرت خرید، هجدهمین اقتصاد بزرگ دنیاست. در این رتبه‌بندی چین، آمریکا و هند به ترتیب سه اقتصاد بزرگ دنیا محسوب می‌شوند و عربستان و ترکیه نیز جایگاه بهتری نسبت به ایران دارند. از لحاظ سرانه GDP اما وضعیت ایران بسیار بدتر بوده و در جایگاه 95 دنیا قرار دارد. ایران که سی و پنجمین بازار مصرف‌کننده بزرگ دنیا به حساب می‌آید، در خاورمیانه، امارات، عربستان، ترکیه و مصر را بالای سر خود می‌بیند. پیش‌بینی بانک جهانی از رشد ایران در سال 2016، معادل 98 /3 درصد بوده که این کشور را در رتبه 57 دنیا و دوم خاورمیانه قرار می‌دهد. سه کشور میانمار با پیش‌بینی رشد 64 /8درصدی، ساحل‌عاج با پیش‌بینی 54 /8‌درصدی و بوتان با پیش‌بینی رشد 40 /8‌درصدی بهترین چشم‌انداز را در سال 2016 به خود اختصاص داده‌اند. بانک جهانی همچنین برآورد کرده که در پایان سال 2016، عراق رشدی 15 /7‌درصدی را تجربه کرده و از این لحاظ بیشترین توسعه اقتصادی را در میان کشورهای خاورمیانه به نام خود ثبت کند.

آزادی و سهولت کسب‌وکار

بانک جهانی با تعریف شاخصی با عنوان «سهولت انجام کسب‌وکار» به رتبه‌بندی کشورها بر اساس راحتی ایجاد و رونق کسب‌وکار در محیط سیاسی و اجتماعی کشورها پرداخته است. فعالیت اقتصادی نیازمند قوانین محسوسی است که شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها را تشویق کرده و از ایجاد اعوجاج در بازار کار جلوگیری کند. سهولت کسب‌وکار،‌ قوانین و مقرراتی را که به موفقیت بخش خصوصی کمک می‌کند مورد سنجش قرار می‌دهد. در واقع باید توجه داشت که بدون یک بخش خصوصی دینامیک، هیچ اقتصادی نمی‌تواند استانداردهای باثبات و خوب برای زندگی مردم فراهم کند. در گزارش 2015 بانک جهانی، ایران صد‌و‌سی‌امین کشور از نظر سهولت انجام کسب‌وکار محسوب می‌شود. این در حالی است که رتبه ایران نسبت به سال گذشته بهبود یافته است. در این میان سنگاپور، نیوزیلند و هنگ‌کنگ سه کشور نخست دنیا به حساب آمده و در خاورمیانه نیز امارات متحده عربی با قرار گرفتن در رتبه 22 جهان، بهترین عملکرد را داشته است.

شاخص آزادی اقتصادی

یکی از شاخص‌های دیگری که نشان‌دهنده اوضاع وخیم کسب‌وکار در کشور است، شاخص «آزادی اقتصادی» است که هر سال از سوی بنیاد هریتیج منتشر می‌شود. این شاخص که اثر آزادی و بازارهای آزاد را در جهان مورد بررسی قرار می‌دهد، نشان می‌دهد یک رابطه مستقیم و مثبت میان آزادی اقتصادی و پیشرفت وجود دارد. در گزارش سال 2016 این بنیاد که با همکاری وال‌استریت‌ژورنال منتشر شده است، هنگ‌کنگ، سنگاپور و نیوزیلند، سه کشور نخست هستند، و ایران با قرار گرفتن در رتبه 171 دنیا تنها عراق، یمن و سوریه را در منطقه پایین‌تر از خود می‌بیند. بحرین علاوه بر کسب بهترین رتبه در خاورمیانه، چهاردهمین کشور از نظر آزادی اقتصادی محسوب می‌شود. البته وضعیت ایران نسبت به گزارش قبلی در حوزه‌های محدودیت دولت، حاکمیت قانون و کارایی مقررات بهبود یافته است.

شاخص توسعه انسانی

هرسال سازمان ملل متحد گزارشی را درباره توسعه انسانی منتشر می‌کند. گزارش توسعه انسانی از سوی برنامه توسعه سازمان ملل تهیه می‌شود. این گزارش وضعیت شاخص‌های مربوط به توسعه انسانی را در 188 کشور جهان بررسی می‌کند. گزارش توسعه انسانی 2015 نشان می‌دهد توسعه انسانی ایران در سال 2014 نسبت به سال قبل از آن اندکی بهبود یافته است. در شاخص توسعه انسانی به هر کشور از صفر تا یک نمره‌ای داده می‌شود که هرچه این رقم بیشتر باشد نشان‌دهنده توسعه‌یافتگی بیشتر آن کشور در حوزه انسانی است. در گزارش امسال نمره ایران 766 /‌0 است. نمره ایران در سال 2013، معادل 764 /‌0 بود. با وجود این رتبه ایران در شاخص توسعه انسانی تغییری نکرده است و همچون سال 2013 در رتبه 69 جهان و 13 آسیا قرار گرفته است. نروژ با کسب نمره 944 /‌0 عنوان توسعه‌یافته‌ترین کشور جهان در حوزه انسانی را به خود اختصاص داده است. استرالیا و سوئیس در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفتند. کشور نیجر با کسب نمره 348 /‌0 رتبه آخر شاخص توسعه انسانی را به خود اختصاص داده است. ایران در منطقه خاورمیانه رتبه هشتم توسعه انسانی را کسب کرده است و قطر با کسب نمره 85 /‌0 در این منطقه رتبه نخست را به دست آورده است. عربستان و امارات هم در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند. بعد از ایران، کشورهای اردن، عراق و یمن به ترتیب در رتبه‌های نهم تا یازدهم قرار گرفته‌اند.

ضریب جینی

ضریب جینی توزیع ثروت در میان مردم و مقوله نابرابری و شکاف درآمدی خانوارها در مقایسه با یکدیگر را نشان می‌دهد. این شاخص بین صفر و یک تعریف می‌شود و هر چه عدد آن به یک نزدیک باشد نشانه شکاف درآمدی بیشتر و هر چه به صفر نزدیک باشد نشانه شکاف درآمدی کمتر است. در حالی که شاخص جینی نابرابری درآمد را اندازه‌گیری می‌کند، آن نابرابری‌های فرصت را اندازه‌گیری نمی‌کند. به عنوان مثال ممکن است برخی از کشورها یک ساختار طبقه اجتماعی که ارائه موانع محرک به سمت بالاست داشته باشند که شاخص جینی در آنها منعکس نشده است. به هر حال در این میان ایران با ضریب جینی معادل 39 /0،‌ هفتاد و دومین کشور جهان و سومین کشور منطقه محسوب می‌شود. بر اساس آمار سال 2014، سه کشور اوکراین، اسلوونی و نروژ با ضریب جینی کمتر از 26 /0 شکاف درآمدی کمتری را در میان کشورهای دنیا دارند.

بیکاری و تورم

طبق گزارش بانک مرکزی،‌ نرخ تورم ایران 8 /8 درصد گزارش شده است. با احتساب این نرخ، ایران بیست‌وششمین کشور پرتورم دنیا محسوب می‌شود این در حالی است که در سال‌های نه‌چندان دور ایران جزو 10 کشور با تورم بالا به شمار می‌آمد. در خاورمیانه سوریه و ترکیه نرخ تورمی بالاتر از ایران را تجربه می‌کنند و ونزوئلا که با بحران اقتصادی و انسانی بزرگی مواجه است، بیشترین نرخ تورم را در دنیا دارد. بر اساس گزارش سازمان جهانی کار، زیمبابوه با بیشترین نرخ بیکاری در جهان مواجه است. نرخ بیکاری 2 /12‌درصدی ایران، این کشور را پایین‌تر از سوریه، یمن و عراق قرار داده است. طبق گزارش این سازمان، قطر تنها با نرخ بیکاری 4 /0‌درصدی، کمترین میزان بیکاری را در جهان به نام خود ثبت کرده و پس از آن، کامبوج و بلاروس قرار دارند.

جایگاه ایران در حوزه آموزشی-بهداشتی-ورزشی

نرخ سواد افراد بالغ

این شاخص نشانگر تعداد نسبت افراد بالای 15 سال است که توانایی خواندن و نوشتن دارند. ایران در شاخص نرخ باسوادی در رتبه هشتاد و هشتم دنیا قرار دارد و در صدر جدول این شاخص اسم کشورهایی مانند کره شمالی، لیتوانی و استونی قرار دارد گرچه در مورد آمار 100 درصدی باسوادی در کره شمالی بحث وجود دارد و گروهی آن را غیردقیق می‌دانند که در صورت در نظر نگرفتن این کشور، دیگر کشور ناحیه اروپای شرقی یعنی لتونی در رده سوم قرار خواهد گرفت.

شاخص آموزش

این شاخص از دو متغیر شامل میانگین سال‌های تحصیل و طول تحصیل مورد انتظار از سن آموزش (مثلاً شش یا هفت‌سالگی) به بعد، به دست می‌آید و به عبارتی نشانگر این است که ساز و کار آموزش یک کشور چقدر غنی است و تا چه حد این ساز و کار موفق به آموزش افراد می‌شود. در این شاخص رتبه‌های اول تا سوم در اختیار استرالیا، نیوزیلند و نروژ است و ایران در رتبه 73 قرار دارد. همان‌طور که انتظار می‌رود کشورهای توسعه‌یافته اکثر قریب به اتفاق رتبه‌های بالای شاخص را در اختیار دارند.

تعداد کتاب‌های منتشر‌شده در سال

عنوان شاخص گویاست اما نکته جالب در مورد آن رتبه کشورمان در جایگاه هفتم دنیاست. در حالی که کشورهای چین، آمریکا و بریتانیا در رتبه اول تا سوم دنیا قرار دارند کشورمان با بیش از 72 هزار عنوان کتاب منتشره در رتبه هفتم دنیا، سوم آسیا (پس از چین و ژاپن) و اول منطقه است.

رتبه در المپیک و برخی ورزش‌های تیمی

گرچه ورزش همگانی در بسیاری شاخص‌ها متفاوت از ورزش قهرمانی است اما وضعیت یک کشور در ورزش قهرمانی فاقد همبستگی با ورزش همگانی نیست. در این میان رتبه کشورها در المپیک امروزه حتی از لحاظ سیاسی-اجتماعی نیز حائز اهمیت است. از طرفی چون در ورزش قهرمانی انفرادی ممکن است توانایی فرد موجب موفقیت شود شاید بررسی ورزش‌های تیمی معیار مناسب‌تری برای قیاس باشد، که در این بین سه ورزش تیمی به عنوان مثال بررسی شده‌اند.

در آخرین المپیک در سال جاری در ریو کشورهای آمریکا، بریتانیا و چین اول تا سوم بودند و ایران در رده بیست و پنجم ایستاد. در فوتبال و آخرین رده‌بندی منتشر‌شده فیفا آرژانتین، بلژیک و آلمان اول تا سوم هستند و تیم ملی ایران در جایگاه سی و هفتم قرار دارد و در آسیا اول است. در والیبال وضعیت کشورمان بهتر است و پس از برزیل و لهستان و آمریکا که در رده‌های اول تا سوم هستند، ایران در رده هفتم جهان و نخست آسیا قرار دارد. در بسکتبال کشورهای آمریکا، اسپانیا و صربستان رتبه‌های اول تا سوم را در اختیار دارند و تیم ملی ایران در رتبه 25 جهان و اول آسیاست.

شاخص رتبه کلی سیستم سلامت

این شاخص از سوی سازمان جهانی بهداشت برای سنجش وضعیت سیستم سلامت و درمان کشورهای جهان و بر اساس معیارهایی همچون میانگین وضعیت سلامت افراد، پاسخگویی و تسهیلات مالی سیستم سلامت تعریف و بر اساس آن فهرستی در سال 2000 منتشر شد که کشورهای فرانسه، ایتالیا و سن‌مارینو رتبه‌های اول تا سوم بودند و ایران در جایگاه 93 قرار داشت. رتبه 18 ایران و 12 در منطقه در این شاخص را می‌توان سوال‌برانگیز و هشدار‌دهنده تلقی کرد.

شاخص سرانه هزینه بهداشت و سلامت

این شاخص نیز از سوی سازمان جهانی بهداشت و بر مبنای هزینه‌ای که کشورها برای سیستم سلامت و درمان به صورت سرانه انجام می‌دهند تعریف شده است که ایران در جایگاه صدم دنیا و کشورهای نروژ، سوئیس و آمریکا در آن اول تا سوم هستند.

جایگاه ایران در بخش انرژی

اگر کلی‌تر و در حوزه انرژی شاخص‌ها و معیارهایی را بررسی کنیم، میزان انرژی‌هایی را که از منابع غیرفسیلی به دست می‌آیند نیز باید معیار قرار داد، اما با توجه به اینکه کسر عظیمی از انرژی دنیا را سوخت‌های فسیلی تامین می‌کنند به نفت و گاز بسنده کرده‌ایم. شاخص‌های اصلی در این حوزه که بررسی و رتبه ایران در آنها نمایش داده شده است عبارتند از ذخایر، تولید و مصرف نفت و گاز طبیعی.

رتبه‌های ایران در این ذخایر و تولید نفت و گاز بسیار جالب توجه است، رتبه دوم در ذخایر گاز در دنیا و رتبه چهارم در ذخایر نفت دنیا از آن جمله‌اند. نکته قابل توجه دیگر پایین‌تر بودن رتبه تولید ایران هم در نفت و هم در گاز است به این ترتیب که ایران به ترتیب سومین و ششمین تولیدکننده گاز و نفت دنیاست که شاید گواهی باشد بر عدم توفیق کشورمان در بهره‌گیری از پتانسیل‌های موجود در حوزه انرژی. از سوی دیگر رتبه چهارم ایران در مصرف گاز طبیعی و رتبه دوازدهم در مصرف نفت، با در نظر گرفتن جمعیت ایران که از بسیاری کشورها پایین‌تر است، نیز نشانه امیدوارکننده‌ای در مورد الگوی مصرف انرژی کشورمان به دست نمی‌دهد.

جایگاه ایران در حوزه زیست‌محیطی -کیفیت زندگی

شاخص شادی جهانی

این شاخص طراحی شده است تا کشورها را از لحاظ میزان رفاه و شادی پایدار مردمانشان مقایسه کند و در عین حال معیارهای زیست‌محیطی را هم در نظر داشته باشد. در مقابل شاخص‌هایی مانند تولید ناخالص ملی که مبنا را فقط بر تولید ثروت می‌گیرد، شاخص شادی جهانی بیشتر به شاد بودن و نگهدار محیط زیست بودن وزن می‌دهد. در این شاخص ایران در رده 84 دنیا قرار دارد در حالی که کشورهایی مانند کاستاریکا، مکزیک و کلمبیا اول تا سوم هستند. اختلاف معنادار کشورهای برتر در این شاخص با شاخص‌هایی که در تسخیر کشورهای توسعه‌یافته است نیز جالب توجه است.

شاخص عملکرد زیست‌محیطی از سوی دانشگاه‌های ییل و کلمبیا در آمریکا تعریف و کشورهای جهان بر مبنای سیاست‌ها و عملکردهای زیست‌محیطی‌شان رتبه‌بندی شده‌اند. در سال 2016 سه کشور منطقه اسکاندیناوی فنلاند، نروژ و سوئد به ترتیب رتبه اول تا سوم را در اختیار داشته‌اند و رتبه 105 کشورمان نشان از عدم توجه جدی در این زمینه دارد، در حالی که حتی در میان کشورهای منطقه نیز جایگاهی بهتر از سیزدهم نداریم.

کل منابع آب تجدیدپذیر

این شاخص معیاری است از میانگین زمان در دسترس بودن آب در درازمدت برای هر کشور که نپال، روسیه و آمریکا کشورهای اول تا سوم از لحاظ این شاخص هستند و ایران در رتبه 57 دنیا و دوم منطقه قرار دارد.

شاخص جهانی گرسنگی

این شاخص چندبعدی که از سوی سازمان ملل متحد تعریف شده است، وضعیت گرسنگی و فقر غذایی را در کشورهای جهان کمی‌سازی می‌کند. مقیاس شاخص صفر تا 100 است که عدد صفر نشان‌دهنده نبود هرگونه گرسنگی و مقادیر بالاتر از 50 نمایشگر گرسنگی بسیار شدید هستند. گرچه عملاً هیچ کشوری در بالاتر از 50 نیست و در این شاخص ایران با عدد 7 /6 در محدوده گرسنگی کم قرار دارد. هرچه کشوری در رتبه بالاتری باشد مشکل گرسنگی شدیدتر است که ایران در این شاخص دارای رتبه 105 است.

شاخص دموکراسی

این شاخص از سوی واحد اطلاعات اکونومیست تعریف و بین 167 کشور مقدار آن سنجیده شده است. این شاخص میزان مردم‌سالار بودن نظام‌های حکومتی کشورهای دنیا را با هم مقایسه می‌کند و بر مبنای 60 معیار در دسته‌های مختلف، آزادی‌های سیاسی، پلورالیسم و فرهنگ سیاسی و... محاسبه می‌شود. رتبه ایران در این شاخص 156 در جهان و 14 در منطقه است در حالی که در آسیا جایگاه ایران سی و هفتم است. باز هم سه کشور از منطقه اسکاندیناوی یعنی نروژ، ایسلند و سوئد در این شاخص بهترین وضعیت را در دنیا دارند.

شاخص شکاف جنسیتی

این شاخص با فرض وجود تبعیض علیه زنان سعی می‌کند بر مبنای معیارهایی مانند میزان مشارکت اقتصادی، میزان برخورداری از تحصیلات، میزان حضور قدرت سیاسی، امید به زندگی و بهداشت، تبعیض علیه زنان را کمی‌سازی و کشورهای دنیا را با هم مقایسه کند. نکته قابل توجه در این شاخص وجود سه کشور بازهم از منطقه اسکاندیناوی در صدر رتبه‌بندی است. بنا بر آمار سال 2015 ایسلند، فنلاند و نروژ بهترین وضعیت را از حیث شکاف جنسیتی در دنیا دارند و ایران در جایگاه صد و پنجاه و چهارم دنیاست.

شاخص حاکمیت قانون

این شاخص از سوی موسسه مستقل پروژه عدالت جهانی تعریف شده است و وضعیت حاکمیت قانون و عدالت قضایی را در 99 کشور جهان باهم مقایسه می‌کند. در این شاخص ایران در جایگاه 88 قرار دارد و کشورهای دانمارک، نروژ و سوئد در جایگاه‌های اول تا سوم قرار دارند.

موسسه پژوهشی لگاتوم هر ساله گزارش خود را درباره شاخص رفاه کشورهای جهان منتشر می‌کند. پژوهشگران این گزارش برای تعیین شاخص ۱۴۲ کشور در پنج بخش جهان، یعنی آمریکا، اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا، آسیا- اقیانوسیه، و آفریقا از هشت زیر شاخص بهره می‌گیرند. در این رتبه‌بندی ایران در حالی رتبه 106 دنیا را در اختیار دارد که امارات، کویت و عربستان سه کشور برتر خاورمیانه در این شاخص هستند.

شاخص رضایت از زندگی

برنامه توسعه سازمان ملل در بخشی از گزارش «توسعه انسانی 2015» به بررسی میزان رضایت شهروندان 154 کشور جهان از زندگی پرداخته است. این گزارش شاخصی را به نام شاخص رضایت از زندگی منتشر کرده و به هر کشور نمره‌ای از صفر تا 10 داده که هر چه نمره کشوری بیشتر باشد دلالت بر رضایت بیشتر شهروندان از زندگی خود دارد. سه کشور سوئیس، دانمارک و نروژ سه رتبه نخست این شاخص را به خود اختصاص داده‌اند و ایران با امتیاز 686 /4 و قرار گرفتن در رتبه 110، سیزدهمین کشور خاورمیانه محسوب می‌شود، همچنین بررسی‌های دفتر برنامه توسعه سازمان ملل نشان می‌دهد مردم کشور جنگ‌زده سوریه کمترین رضایت از زندگی را دارند. نمره این کشور در شاخص رضایت از زندگی 7 /2 اعلام شده است.

شاخص صلح جهانی

این شاخص برای اندازه‌گیری میزان صلح و آرامش نسبی در کشورها بوده و به صورت سالانه از سوی موسسه صلح و اقتصاد در استرالیا تعیین می‌شود. رده‌بندی صلح جهانی بر اساس ۲۲ شاخص مشخص می‌شود که از آن‌جمله می‌توان به فعالیت‌های تروریستی، تنش‌های داخلی و خارجی، مرگ‌های ناشی از تنش‌ها، جابه‌جایی‌های ناشی از درگیری‌ها، رابطه با دیگر کشورها، خرید تسلیحات و... اشاره کرد. در رتبه‌بندی این شاخص در سال 2016، ایران پس از بحرین در رتبه 133 دنیا و هشتم خاورمیانه قرار گرفته است. در این شاخص سه کشور ایسلند، دانمارک و اتریش صلح‌آمیزترین کشورها مشخص شده و ژاپن و قطر نیز به ترتیب با قرار گرفتن در رده‌های 9 و 34، در صدر کشورهای آسیایی و خاورمیانه قرار دارند.

نرخ قتل و حبس

سازمان ملل و مرکز بین‌المللی مطالعات زندان‌ها در سال 2014 گزارشی را در خصوص آمار زندانیان و میزان قتل عمد در کشورهای مختلف منتشر کردند. بر اساس این گزارش، در زمینه تعداد زندانی‌های ایران با آمار متوسط 287 زندانی از هر 100 هزار نفر رتبه سی ‌و هفتم جهان و دوم منطقه را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که نرخ قتل در ایران در میان کشورهای دنیا در رده 110 است. در سال 2014، سه کشور آفریقایی بروندی، کومور و جیبوتی بیشترین میزان قتل عمد را تجربه کرده‌اند. در حالی که تعداد زندانیان سیشل، آمریکا و سنت‌کیتس در جهان بیشترین مقدار است.

شاخص رقابت‌پذیری توریسم و سفر

هدف شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری که از سوی مجمع جهانی اقتصاد معرفی می‌شود، ارائه ابزار راهبردی جامع برای اندازه‌گیری و کنترل عوامل و سیاست‌هایی است که برای توسعه سفر و گردشگری در کشورهای مختلف، مورد توجه هستند. نتایج کمی داده‌های این شاخص به دست‌اندرکاران نشان می‌دهد «چگونه با یکدیگر کار کنند» تا ضمن ارتقای رقابت‌پذیریِ صنعت سفر و گردشگری، در رشد ملی و رونق اقتصادی مشارکت کنند. علاوه بر این، بررسی این شاخص به کشورهای مختلف اجازه می‌دهد فرآیند توسعه بخش‌های مختلف را در طول زمان رصد و اندازه‌گیری کنند. در این میان در رتبه‌بندی سال 2016، ایران در رتبه 97 دنیا و 12 خاورمیانه قرار دارد و تنها کویت و یمن و سوریه را پایین‌تر از خود می‌بیند. امارات با قرار گرفتن در صدر کشورهای خاورمیانه در این حوزه رتبه 24 دنیا را از آن خود کرده است. در رتبه‌بندی جهانی، سه کشور اسپانیا، فرانسه و آلمان بهترین عملکرد را داشته‌اند.

شاخص ادراک فساد

شاخص ادراک فساد میزان فساد اداری و اقتصادی در کشورها را نشان می‌دهد و برای هر کشور نمره‌ای از صفر تا 100 بر اساس این شاخص تعیین می‌شود. هرچه این نمره بیشتر باشد دلالت بر فساد کمتر است. در رتبه‌بندی سال 2015 سازمان بین‌المللی شفافیت، ایران با کسب نمره 27 و با رشد شش پله‌ای نسبت به رتبه‌بندی گذشته، در جایگاه 130 دنیا و 13 خاورمیانه قرار دارد. دانمارک،‌ فنلاند و سوئد در رتبه‌های اول تا سوم جهان بر اساس شاخص ادراک فساد قرار گرفته‌اند. بر اساس برآورد این سازمان، کشورهای سومالی، کره شمالی و افغانستان بیشترین فساد اداری و اقتصادی را در میان کشورهای جهان به خود اختصاص داده و در قعر این جدول قرار دارند.

در بخش حمل و نقل و با توجه به مساحت و جمعیت نسبتاً بالای ایران، پیشرفت‌های خوبی حاصل شده است، به طوری که از لحاظ شبکه ریلی و جاده‌ای این کشور به ترتیب رتبه‌های 23 و 25 جهان را در اختیار دارد. آمریکا، چین و روسیه در شبکه ریلی و آمریکا، هند و چین در اندازه راه‌های مواصلاتی رتبه‌های نخست را در اختیار دارند. در حالی که از نظر شبکه ریلی ایران، رتبه نخست را در خاورمیانه دارد، اما در اندازه شبکه جاده پشت سر ترکیه و عربستان قرار دارد. همچنین ایران با داشتن 319 فرودگاه رتبه 22 دنیا و نخست خاورمیانه را به خود اختصاص داده و در قاره آسیا تنها سه کشور اندونزی،‌ چین و هند را بالای سر خود می‌بیند. این در حالی است که سه کشور آمریکا، برزیل و مکزیک بیشترین فرودگاه‌های دنیا را در خود جای داده‌اند.

ایران با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدنی (غیرنفتی)، ۳۷ هزار میلیارد تن ذخایر کشف‌شده و ۵۷ هزار میلیارد تن ذخایر بالقوه در میان ۱۵ قدرت معدنی جهان جای گرفته و یکی از کشورهای غنی از حیث دارایی‌های معدنی به حساب می‌آید. این کشور نخستین رتبه جهانی در منابع روی، دومین رتبه جهانی در زمینه منابع مس، نهمین رتبه جهانی در معادن آهن، دهمین رتبه جهانی در معادن اورانیوم و یازدهمین رتبه جهانی در زمینه معادن سرب را دارد. به عبارت دیگر ایران با داشتن یک درصد جمعیت جهان بیش از هفت درصد منابع معدنی دنیا را در اختیار دارد. این در حالی است که تولیدات معدنی کمتر از یک درصد تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل می‌دهند. با توجه به این ذخایر غنی، انتظاری جز این نمی‌رود که در تولید مواد معدنی نیز ایران جایگاه خوبی،‌ بالاخص در سطح خاورمیانه داشته باشد. بر اساس گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی از آخرین میزان تولید سالانه، تنها رقیب ایران در تولید مواد معدنی و فلزات صنعتی در منطقه، ترکیه است که توانسته در تولید سرب، فولاد و قلع از ایران پیشی بگیرد. در سطح جهانی نیز، چین بیشترین تولید مواد معدنی و فلزات صنعتی را به خود اختصاص داده است.