بازار سنگی

مهم‌ترین صادرکنندگان سنگ‌آهن در جهان استرالیا، برزیل، هند، آفریقای جنوبی و کانادا هستند و بر اساس پیش‌بینی‌های جهانی نسبت صادرات این کشورها تا سال 2018 به همین میزان باقی می‌ماند. مهم‌ترین واردکنندگان سنگ‌آهن در جهان نیز شامل چین،‌ اتحادیه اروپا، ژاپن و جمهوری کره هستند و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2018 بدون تغییر نسبت روند واردات سنگ‌آهن ادامه پیدا کند. می‌توان به جرات اعلام کرد این 9 کشور درباره آینده تجارت جهانی سنگ‌آهن تصمیم‌گیر و تعیین‌کننده هستند. افزایش یا کاهش سهم هرکدام از این کشورها در واردات یا صادرات می‌تواند در نظم موجود تجارت جهانی سنگ‌آهن موثر باشد. از طرف دیگر پیش‌بینی می‌شود قیمت سنگ‌آهن در سال‌های 2014 و 2015 روند نزولی داشته باشد چرا که به نظر می‌رسد کشور چین به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده سنگ‌آهن با مازاد ذخایر مواجه شده باشد. این موضوع نیز می‌تواند تجارت جهانی سنگ‌آهن را تحت تاثیر قرار دهد.

صادرات سنگ‌آهن
صادرات سنگ‌آهن هماتیت دانه‌بندی با خلوص آهن کمتر از 40 درصد در سال 1392 به 23 میلیون و 592 هزار و 700 تن رسید. بر اساس تازه‌ترین آمار گمرک ایران در سال گذشته ارزش صادرات سنگ‌آهن کشور نیز به یک میلیارد و 504 میلیون و 800 هزار دلار رسید. سنگ‌آهن در سال قبل از نظر وزنی 44/29 درصد و از نظر ارزشی 80/4 درصد از کل صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داد. قیمت متوسط هر کیلو سنگ‌آهن صادراتی در سال 1392 معادل 1/0 دلار بوده است. سنگ‌آهن در سال 1392 برای نخستین بار در صدر فهرست کالاهای صادرات غیرنفتی کشور قرار گرفت. همچنین آمار گمرک ایران نشان می‌دهد در آخرین ماه سال 1392 به میزان دو میلیون و 806 هزار و 400 تن سنگ‌آهن به ارزش تقریبی 199 میلیون و 800 هزار دلار از کشور صادر شد. سنگ‌آهن در اسفند سال قبل نیز از نظر وزنی 94/37 درصد و از نظر ارزشی 61/6 درصد از کل صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داد. از این میزان صادرات 97 درصد صادرات سنگ‌آهن به کشور چین بوده است. از آنجا که کشور چـین دومـین کشور تولید‌کننده سنگ‌آهن و بزرگ‌ترین وارد‌کننده این محصـول است بررسـی مختصـری از GDP چین الزامی است و در سال 2007 میزان رشد GDP چین 2/14 درصد بوده است در سال‌های 2008 و 2009 به دلیل بحران جهانی به 6/9 و 2/9 درصد نزول داشته است. بنابراین پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول از GDP چین درست بوده و روند نزولی بر اساس این پیش‌بینی ادامه دارد. ایـن موضـوع خبـر خوبی بـرای صـنعت سنگ‌آهن نیست و اگر چنین پیش‌بینی‌ای به حقیقت بپیونـدد می‌توان انتظـار کـاهش قیمـت سنگ‌آهن را در بلندمدت داشت. کشورهای ژاپن، آلمـان و آمریکـا از لحـاظ ساخت‌وساز در بخش جاده‌ها، خطوط راه‌آهن و فرودگاه‌ها کشورهای توسعه‌یافته به حساب می‌آیند. کشور چـین در ایـن سه زمینه کشوری در حال توسعه به حساب می‌آید و به منظور مقابله با کشوری مانند آمریکا باید ساخت‌وساز بیشتری را در سه زمینه جاده، خطوط راه‌آهن و فرودگاه انجام دهد. از آنجا که منبع اصـلی چنـین ساخت‌وسازهایی فولاد است، در نتیجه پیش‌بینی می‌شود چین در آینـده نیازمنـد فـولاد و در نتیجه سنگ‌آهن بیشتری شود و این امر می‌تواند باعث خوش‌بینی تحلیلگران نسبت به آینـده سنگ‌آهن شود.

واردات سنگ‌آهن در جهان
دو کشـور چین و ژاپن و اتحادیه اروپا سه وارد‌کننده بزرگ سنگ‌آهن هستند. واردات سنگ‌آهن چین از سال 2000 تا سال 2013 میلادی روند رو به رشدی داشته است. بـر اسـاس این نمودار پیش‌بینی می‌شود میزان واردات چین در مورد سنگ‌آهن تا سال 2020 نیـز رونـد صـعودی اما با شیب کمتری نسبت به گذشته داشته باشد. همان‌طور که مشخص است از سال 2020 به بعـد نیـز واردات سنگ‌آهن چین روند ثابتی در پیش می‌گیرد. در نتیجه می‌توان بـه آینده سنگ‌آهن و افزایش قیمت این محصول امیدوار بود. نکته قابل توجه و امیدوار‌کننده بعدی این است که در ماه آوریل 2013 میلادی (فروردین و اردیبهشـت سال 1393) میزان صادرات سنگ‌آهن به چین با 39/83 میلیون تن رکورد تازه‌ای را زده اسـت و ایـن میـزان واردات از لحاظ رتبه‌بندی دومین واردات بزرگ تاریخ چین در زمینه سنگ‌آهن است.

آینده سنگ‌آهن
پیش‌بینی‌های جهانی حکایت از کاهش قیمت سنگ‌آهن در بلند‌مدت و در سال‌های 2014 و 2015 دارد که در جدول زیر آمده است.
پیش‌بینی کاهش قیمت جهانی سنگ‌آهن در سال‌های پیش رو توسط بنگاه‌های معتبر اعتباری و سرمایه‌گذاری جهانی با استناد به ورود طرح‌های توسعه معادن بزرگ استرالیا، برزیل و چین به مرحله تولید و پیش‌بینی‌ها از نرخ رشد اقتصاد جهانی صورت گرفته است.
بین تحلیلگران در پیش‌بینی وضعیت آینده سنگ‌آهن اختلافاتی وجود دارد. بعضی از تحلیلگران معتقدند چین به منظور مقابله با کشورهایی همانند ژاپن، آلمان و آمریکا نیاز به توسعه و ساخت‌وساز راه‌های ارتباطی خود دارد که این امر در بلندمدت و تا سال 2020 می‌تواند منجر به افزایش میزان نیاز چین به سنگ‌آهن شود و چین این نیاز خود را از طریق افزایش واردات برطرف سازد که این امر می‌تواند منجر به افزایش قیمت جهانی سنگ‌آهن شود. در مقابل این دسته از تحلیلگران، منتقدانی وجود دارند که اعتقاد به کاهش قیمت جهانی سنگ‌آهن دارند. این اشخاص به منظور دفاع از تحلیل‌های خود از میزان پیش‌بینی GDP چین در سال‌های آتی و آمار شاخص تولید کارخانه‌های چین استفاده می‌کنند. به اعتقاد این منتقدان در کوتاه‌مدت و در سال 2014 میزان رشد GDP چین به عدد 5/7 درصد و در بلندمدت تا سال 2019 این مقدار به 5/6 درصد می‌رسد که این امر می‌تواند منجر به کاهش ساخت‌وساز در چین و در نتیجه کاهش قیمت سنگ‌آهن شود. این افراد بر این باورند که روند کاهشی شاخص تولید کارخانه‌های چین در یک سال گذشته اثبات‌کننده تئوری آنهاست و اینکه این روند نزولی نیز تا انتهای سال 2014 ادامه خواهد یافت و این امر نیز می‌تواند باعث کاهش قیمت جهانی محصولات مرتبط با ساخت‌وساز چین شود. دلیل دیگری که می‌تواند اثبات صحبت‌های منتقدان باشـد پیش‌بینی نـرخ جهـانی سنگ‌آهن توسـط صندوق بین‌المللی پول است. بر اساس پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول قیمت جهانی سنگ‌آهن تا آخر سال 2015 به عدد 104 دلار نزول می‌کند. از طرف دیگر نباید وضعیت صنعت فولاد جهان را نیز نادیده گرفت. طبق آخرین گزارش‌ها انجمن آهن و فولاد چین اعلام کرده است که به دلیل کندی رشد و تعدیل ساختاری در اقتصاد چین صنعت فولاد این کشور با مازاد ظرفیت روبه‌رو شده است. طبق آمار اعلامی این انجمن، کشور چین دارای 300 میلیون تن ظرفیت مازاد فولاد است که تقریباً معادل دو برابر اتحادیه اروپا در سال گذشته است. انجمن فولاد چین پیش‌بینی می‌کند تولید سالانه فولاد در سال 2014 با سه درصد کاهش به 810 میلیون تن برسد. به نظر می‌رسد پیش‌بینی تحلیلگران مبنی بر نزول قیمت جهـانی سنگ‌آهن در آینده به واقعیت نزدیک‌تر باشد و تنها عاملی که می‌تواند سنگ‌آهن را در سال‌های آتـی از کاهش قیمت نجات دهد افزایش ساخت‌وساز و GDP کشور چین است.