علامت سوال بزرگ

این روزها در حالی بحث تولید بی‌ام‌دبلیو در ایران بر سر زبان‌ها افتاده که این شرکت یکی از خودروسازان بزرگ و لوکس دنیا به شمار می‌رود و برندی بسیار معتبر و شناخته‌شده است. پیش از آنکه به بررسی و امکان‌سنجی چنین اتفاقی در خودروسازی ایران بپردازیم، ابتدا نگاهی می‌کنیم به تاریخچه بی‌ام‌دبلیو تا مشخص شود با چه شرکت بزرگی در صنعت خودرو جهان روبه‌رو هستیم.

اگر مرجع را سایت ویکی‌پدیا در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم بی‌ام‌دبلیو ابتدا تولیدکننده موتور هواپیما بوده و رفته‌رفته به عنوان یک خودروساز معتبر در سطح دنیا مطرح شده است. بر این اساس، کارخانه بی‌ام‌دبلیو در سال ۱۹۱۷ به عنوان یک کارخانه تولید موتور هواپیما تاسیس شد. یک سال بعد و با پایان جنگ جهانی اول، کارخانه به دلیل قطعنامه ورسای مجبور شد بخش تولید موتور هواپیمای خود را متوقف کند. با این شرایط، این کارخانه تا سال ۱۹۲۳ تنها موتورسیکلت می‌ساخت، اما با برداشته شدن تحریم‌های موردنظر، تولید خودرو در کارخانه موردنظر در سال ۱۹۲۸ آغاز شد.

طبق تاریخچه ذکرشده برای بی‌ام‌دبلیو، نخستین خودرو تولیدی این شرکت، دیکسی بود که بر پایه آستین ۷ و تحت لیسانس شرکت موتور آستین به تولید رسید و روانه بازار شد.

نشان این کارخانه اما ظاهر جالبی داشت، به نحوی که از شکل پره‌های ملخ در حال چرخش هواپیما الهام گرفته شده بود. در نهایت این نشان در سال ۱۹۲۹ مورد تایید این کارخانه قرار گرفت. در طراحی چنین نشانی اما عوامل زیادی تاثیر داشت که در این میان می‌توان به پرچم ایالت باواریا که به رنگ آبی و سفید است و همچنین کارخانه موتورسازی راپ که آن هم در باواریا بود و رنگ‌های آبی و سفید را در نشان خود به کار برده بود، اشاره کرد.

نخستین موفقیت این شرکت پیش از ورود به عرصه خودروسازی، تولید هواپیماهای IIa inline-six بود که در زمان پیکارهای جنگی به تولید رسید. در هنگامه جنگ جهانی دوم نیز بی‌ام‌دبلیو دوباره دست به تولید هواپیما و موتورهای آن برای نیروی هوایی آلمان زد.

پس از جنگ جهانی دوم و مواجهه بخش خودروسازی کارخانه در سال ۱۹۵۹ با دشواری‌های مالی جدی، سهامداران باید تصمیم می‌گرفتند که تولید خودرو را ادامه دهند یا کارخانه را معلق کنند. درنهایت آنها پس از بررسی‌های زیاد، تصمیم مهمی گرفتند و آن، ادامه حیات کارخانه بود. بی‌ام‌دبلیو حق تولید خودرویی ایتالیایی به نام ایزو ایستا را خریداری کرد و این آغازی بود بر راه پرافتخار این خودروساز. تولید این خودرو کوچک با نیروی محرکه موتورسیکلت‌های بی‌ام‌دبلیو باعث سوددهی و موفقیت نسبی دوباره کارخانه شد و آن را از ورشکستگی نجات داد. در همان سال بود که 45 درصد سهام این شرکت از سوی خانواده کوانت خریداری و بقیه نیز به صورت عمومی به مردم واگذار شد.

بی‌ام‌دبلیو اما در سال ۱۹۶۶ کارخانه هانس گلس واقع در دینگل فینگ آلمان را نیز خرید. آن‌طور که روایت می‌شود، دلیل اصلی خریداری این کارخانه، دستیابی به دانش تولید تسمه تایم برای موتورهایی با میل‌سوپاپ خاص بوده است. از آن پس اما خودروهای گلس با آرم بی‌ام‌دبلیو روانه بازار شدند تا رفته‌رفته نام این شرکت در صنعت و بازار خودرو جهان مطرح شود. هرچه بود در سال ۱۹۹۲ بی‌ام‌دبلیو شروع به خریداری یک تاسیسات عظیم طراحی در کالیفرنیای آمریکا کرد که پیش از این متعلق به یک استودیو بود، هرچند تملک کامل این تاسیسات تا سه سال به طول انجامید.

بی‌ام‌دبلیو اما در ادامه خریدهای خود، این بار در سال ۱۹۹۴ گروه انگلیسی روور، شامل برندهای تولیدی روور، لندروور و ام‌جی را خریداری کرد. پس از شش سال زیان‌دهی شدید، بی‌ام‌دبلیو در سال ۲۰۰۰ میلادی تصمیم به فروش روور گرفت. ام‌جی و روور به کنسرسیوم فینیکس و لندروور به شرکت فورد فروخته شد، با این حال بی‌ام‌دبلیو در مقابل، حقوق مربوط به برندهای مینی و رولزرویس را به دست آورد.

گذشت و گذشت تا اینکه در سال ۲۰۰۲ میلادی، طراحی خودروهای بی‌ام‌دبلیو دچار تغییرات شدیدی شد. از آن جمله می‌توان به طرح‌های رادیکال این شرکت از جمله سری ۷ و همچنین مدل Z4 به وسیله کریس بنگل طراح ارشد معروف این شرکت اشاره کرد. در فوریه ۲۰۰۹ کریس بنگل اعلام کرد پس از 17 سال از بی‌ام‌دبلیو جدا خواهد شد و از آن زمان آدریان فن هایدونک هلندی که معاون و دست راست کریس بنگل به شمار می‌رفت، در سمت رئیس بخش طراحی بی‌ام‌دبلیو جایگزین او شد.

بی‌ام‌دبلیو در حالی پله‌های ترقی را بالا می‌رفت که در ژانویه ۲۰۱۲ و از طرف مجله معتبر فوربس به عنوان خوشنام‌ترین برند خودرویی دنیا شناخته شد که افتخاری بزرگ برای این شرکت بود.

در حال حاضر نیز بی‌ام‌دبلیو یکی از خودروسازان لوکس دنیا به شمار می‌رود که با سالی بیش از دو میلیون دستگاه تیراژ، مشتریان بسیاری در سراسر دنیا دارد.

این خودروساز بزرگ اما از سال‌ها قبل حضور در بازار ایران را تجربه کرده است. حضور خودروهای بی‌ام‌دبلیو در ایران از سال 1955 با واردات اندک آغاز شد و بعد از آن از طریق شخصی به نام وهاب‌زاده این واردات در قبل از انقلاب پیگیری شد. اما در دهه 70 شمسی این موسسه نوریانی بود که با امضای قرارداد رسمی با این غول باواریایی، به‌طور چشمگیری حضور این برند را در ایران تثبیت کرد. در حقیقت گسترش نفوذ این برند و محبوبیت آن در بین خانواده‌های ایرانی مرهون تلاش‌های خانواده نوریانی با پیشینه شناخته‌شده‌اش است.

اما بعد از موسسه نوریانی، این امتیاز به موسسات و ارگان‌های مختلف نظیر موسسه ری و ستاد اجرایی فرمان امام منتقل شد تا این اواخر که بخش خصوصی آن را در اختیار گرفت. برخی اعتقاد دارند انتقال امتیاز به بخش خصوصی با ماجرای گریز از حد قرمز شرکت بی‌ام‌دبلیو که همان عدم همکاری با هیچ موسسه یا شرکت دولتی در هیچ کجای دنیا است، ارتباط دارد.

اما اخیراً و بعد از رفع نسبی تحریم‌ها اخبار زیادی در مورد چگونگی حضور این برند در ایران به گوش می‌رسد. مطالبی نظیر احتمال موفقیت یا عدم موفقیت شرکت فعلی مدعی نمایندگی این برند در تمدید قرارداد نمایندگی یا تمایل بی‌ام‌دبلیو برای حضور در بازار ایران از طریق شرکت ثالث یا این اواخر، بحث تولید خودروهای این برند لوکس جهان در ایران.

در خصوص تولید یا مونتاژ که در حقیقت بعید به نظر می‌رسد اتفاق خاصی رخ دهد، زیرا از طرفی همه از موانع متعدد حضور خودروسازان قدرتمند در ایران و ریسک بالای سرمایه‌گذاری مطلع‌اند و از طرفی شرکت بی‌ام‌دبلیو برخلاف همسان با پرستیژ خود یعنی بنز، در موضوع تولید در بازارهایی خارج از آلمان همیشه محافظه‌کاری زیادی به خرج می‌دهد. از همین رو بی‌ام‌دبلیو به دلیل واهمه از کاهش کیفیت محصولات خود، همیشه سعی در صادرات مستقیم داشته است.

اما کمپانی بی‌ام‌دبلیو که به خوبی در حال رصد بازار ایران است، هیچ‌گاه از پتانسیل موجود در این بازار مخصوصاً برای خودروهای لوکس غافل نمانده است. در سال 1393 که رکورد واردات خودرو به کشور شکسته و 105 هزار خودرو وارداتی وارد خیابان‌ها و جاده‌های ایران شد، رقمی در حدود هشت درصد از آن متعلق به برندهای لوکس از جمله بنز، بی‌ام‌دبلیو، پورشه، ولوو و لکسوس بود که در بین آنها، بی‌ام‌دبلیو بالاترین سهم یعنی حدود 60 درصد را داشت. ولی این سهم بازار در سال جاری با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده و تنها به 35 درصد رسیده و در کنار این موضوع، بی‌ام‌دبلیو رهبری بازار برندهای لوکس را هم به لکسوس واگذار کرده است.

قطعاً این اتفاق ناخوشایند برای بی‌ام‌دبلیو از دید مدیران منطقه‌ای آن مغفول نمانده و پیش‌بینی می‌شود ظرف ماه‌های آینده و با جمع‌بندی مثبت از روی کار آمدن ترامپ (رئیس‌جمهور جدید آمریکا) و تسهیل شرایط سیاسی و تجاری ایران با دنیای خارج، شاهد حضور مستقیم این برند محبوب در کشور با شرکتی که حداقل‌ها را برای آن فراهم کرده، باشیم.