خطر بدترین سناریو

  محمدحسین شاوردی: برخی اقتصاددانان هشدار می‌دهند که خطر ابرتورم جدی است. حتی اگر چنین نباشد،  جدی گرفتن خطر نشانه خردمندی است. در این شرایط اگر سیاستگذار شواهدی دال بر عدم وقوع ابرتورم را به استدلال خود در خصوص شیوه سیاستگذاری در بازار پول وصله کند، باز هم چیزی از عمق وضعیت بغرنج فعلی نکاسته است. کاهش افق چشم‌انداز عوامل اقتصادی، عدم تجارت‌پذیری نرخ ارز در قیمت‌های فعلی و افول شدید قدرت ریال آنقدر مسائل مهمی هستند که لزوم توجه به توصیه‌های اقتصاددانان را برای سیاستگذار جدی کند. با اینکه عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در روزهای اخیر بارها سعی کرده بر عادی بودن شرایط در بازار پول تاکید کند اما شواهد بسیاری از وجود چالش‌هایی در این بخش و پیوند آن با طبع صفراوی بازار بورس حکایت دارد. موردی که برخی می‌گویند بعید نیست زمینه انداختن گام به گام اقتصاد ایران به مهلکه ابرتورم را فراهم کند. مرور شواهد آماری نشان می‌دهد طی شش ماه گذشته بازار پول به شکلی عجیب از سوی سیاستگذار در حال تحولات نامتقارن است و همین عامل زمینه رشد سرسام‌آور بورس را فراهم کرده است. لغزش از این وضعیت بیم ورود سیل نقدینگی به بازار کالا و حتی رسیدن پول به مرحله داغ را در بین برخی اقتصاددانان پررنگ کرده است. این خطر برخلاف انتقادات قبلی اساساً ماهیت متفاوتی دارد. کافی است از دریچه نگاه چند نسل و طیف مختلف از اقتصاددانان کشور به این قضیه نگاه کنیم تا شاهد نگرانی عمومی در خصوص شرایط نامساعد اقتصاد ایران شویم. در این زمینه بررسی سه مورد زیر از مهم‌ترین شواهدی است که گویای رفتار پرمخاطره سیاستگذار اقتصادی است. اگر به اوایل تیرماه برگردیم، با انتشار فایل صوتی پویا ناظران روبه‌رو می‌شویم که نخستین هشدار جدی در زمینه ورود سیاستگذار پولی به سیکل بحران بود. پس از این هشدار اما این مسعود نیلی بود که با انتشار یادداشتی در روزنامه دنیای اقتصاد، به شکلی متفاوت در باب خطرات تداوم شیوه فعلی سیاستگذاری هشدار داد. نامه 25 اقتصاددان هم که در میانه هفته گذشته منتشر شد، سومین رویدادی بود که خبر از جدی بودن خطر در دل سیاستگذاری اقتصادی دولت داد. حال که پس از دامنه‌ای از اظهارنظرهای فنی و رسمی، آمارهای رسمی هم از تشدید عجیب حجم نقدینگی و رشد پایه پولی حکایت دارد، بد نیست پرسید بدترین سناریو برای وضعیت حاضر چیست؟ بیم کارشناسان این است که با تداوم پیشی گرفتن ارزش اسمی دارایی‌ها بر ارزش ذاتی آنها در بازار سرمایه و افت شدید بازدهی واقعی سپرده‌ها در بازار پول، اقتصاد ایران در تله ابرتورم گرفتار شده و نقدینگی تجمیع‌شده در بورس به سمت سایر بازارها از جمله بازار کالا هجوم آورد. چیزی که با توجه به تداوم رشد منفی اقتصادی و نیز عبور نقدینگی از مرز 2651 هزار میلیارد تومان در پایان خرداد 1399، معیشت ضربه‌دیده مصرف‌کنندگان ایرانی را بیش از پیش زیر ضربه خواهد برد. در ادامه از خلال گفت‌وگو با کامران ندری به بررسی پویایی‌های ارتباط بازار پول و بازار سرمایه می‌پردازیم. میثم رادپور نیز با مرور تجربه پول‌پاشی فدرال‌رزرو در یک دهه اخیر، سعی کرده به کشف رمز و راز جهش بازار سرمایه بپردازد.