جذب کربن

تا آنجا که به نرخ‌های بهره مربوط می‌شود کریستین لاگارد رئیس جدید بانک مرکزی اروپا عمدتاً با سیاست‌های ماریو دراگی رئیس سابق بانک هم‌نظر است. اما تفاوت آنها در آن است که لاگارد می‌خواهد بانک سبزتر باشد. او در دوم دسامبر به پارلمان اروپا گفت که در برنامه بازبینی راهبرد سیاست پولی باید به اثرات تغییرات اقلیمی نیز توجه شود. دیگر بانک‌های مرکزی نیز به سمت سبز شدن پیش می‌روند. در ماه‌های اخیر بانکداران مرکزی از سیدنی تا سانفرانسیسکو اثرات تغییرات اقلیمی بر ثبات اقتصادی و مالی را در دستور کار خود قرار دادند. این موضوع از مدت‌ها قبل ذهن مارک کارنی رئیس کل بانک انگلستان را به خود مشغول ساخته بود. او قرار است سفیر اقلیمی سازمان ملل شود.

بانک‌های مرکزی تاکنون بر روی اثر خطرات اقلیمی بر نظام مالی تمرکز می‌کردند. اما فعالان می‌گویند درست همان‌گونه که بانکداران مرکزی اقتصاد جهانی را در زمان بحران مالی نجات دادند آنها باید با وضعیت اضطراری بعدی به مقابله برخیزند و سرمایه‌ها را از آلاینده‌ها دور و به سمت کاربری‌های سبز هدایت کنند. به نظر می‌رسد فن‌سالاران اروپا به این موضوع علاقه‌مند هستند. برخی دیگر می‌گویند این کار وظیفه سیاستمداران است.

آقای کارنی در سال 2015 کانال‌هایی را نشان داد که از طریق آنها تغییرات اقلیمی می‌توانند ثبات مالی را تهدید کنند. بنگاه‌های مالی در معرض خطرات فیزیکی قرار دارند. به عنوان مثال، سیل می‌تواند به پرداخت زیاد خسارت از سوی شرکت‌های بیمه بینجامد یا ارزش املاک در رهن بانک‌ها را کاهش دهد. همزمان ریسک «تحول» وجود دارد. سیاست‌های جدید دولت از قبیل قیمت‌گذاری کربن می‌تواند سرمایه‌گذاران را وادار کند دارایی‌هایشان را از شرکت‌های آلاینده بیرون بکشند. در این حالت ارزش سهام سقوط می‌کند و نکول وام‌های بانکی آغاز می‌شود. همچنین بنگاه‌های آلاینده در معرض پیگیری‌های قانونی مربوط به آب و هوا قرار می‌گیرند. شرکت نفتی اکسون (Exxon) متهم شد سرمایه‌گذاران را در مورد هزینه تغییرات اقلیمی گمراه کرده است هرچند در 10 دسامبر یک دادگاه در نیویورک شرکت را گناهکار تشخیص نداد.

بنابراین لازم است خطر تغییرات اقلیمی برای شرکت‌ها درک شود. در سال 2015 بانک‌های مرکزی اقتصادهای بزرگ گروه 20 نیروی ویژه‌ای را برای اجرای فرآیند افشا به وجود آوردند. تاکنون آنها بیان می‌کنند که خطرات مهم هستند اما نابودگر نیستند. تا ماه ژوئن تقریباً نیمی از 500 شرکت بزرگ جهان (بر مبنای سرمایه بازار) اعلام کردند خطراتی وجود دارد هرچند برخی از آنها ظرف پنج سال آینده آشکار خواهند شد. این خطرات یک تریلیون دلار یا شش درصد از کل ارزش بازاری بنگاه‌ها را تهدید می‌کند.

برخی مقامات ناظر ریسک اقلیمی را در ارزیابی بانک‌ها و شرکت‌های بیمه لحاظ می‌کنند. بانک انگلستان بانک‌ها را ملزم ساخت تا برنامه‌ای برای مقابله با این ریسک‌ها تدوین کنند. شبکه سبز کردن نظام مالی (NGFS) که گروهی متشکل از 51 بانک مرکزی و ناظر است، رهنمودهایی را برای مقررات‌گذاران گردآوری می‌کند و سناریوهایی را مطرح می‌سازد تا به آنها کمک کند آسیب‌های بالقوه به نظام مالی را تحلیل کنند. بانک مرکزی هلند اولین بانکی بود که در 2018 آزمون استرس را در راستای این سناریوها برگزار کرد. این بانک متوجه شد که اثرات خطرات اقلیمی «بسیار بزرگ اما قابل مدیریت» هستند. بانک‌های هلند که عمدتاً به خاطر وام‌های شرکت‌ها در معرض چنین خطراتی قرار می‌گیرند ممکن است تا سه درصد از دارایی‌هایشان را از دست بدهند. شرکت‌های بیمه و صندوق‌های بازنشستگی که از طریق مالکیت اوراق قرضه و سهام مالکانه در معرض خطر هستند ممکن است تا 10 درصد ضرر کنند.

بانک خلق چین به تاسیس شبکه سبزسازی نظام مالی کمک کرد و هدایت فرآیند تعریف «اوراق قرضه سبز» را در دست گرفت. بانک مرکزی مالزی با کمک بانک جهانی در این زمینه کار می‌کند و در ماه سپتامبر میزبان اجلاسی درباره تغییرات اقلیمی بود. اما یکی از بزرگ‌ترین آلاینده‌ها نسبتاً‌ ساکت مانده است. با وجود اینکه آمریکا 15 درصد از گازهای گلخانه‌ای جهان را متصاعد می‌کند فدرال‌رزرو عضو شبکه سبزسازی نظام مالی نیست و به نظر می‌رسد علاقه‌مندی سیاسی در این زمینه وجود ندارد.

با وجود این حتی فدرال‌رزرو نیز سرانجام درباره تاثیر تغییرات اقلیمی بر اقتصاد صحبت می‌کند. لال برینارد یکی از اعضای هیات‌مدیره آن در ماه نوامبر گفت که اختلال‌های مرتبط با اقلیم می‌توانند بر بهره‌وری و رشد درازمدت اقتصادی تاثیر بگذارند و این عواقبی را برای نرخ بهره به همراه می‌آورد. بانک‌های مرکزی کشورهای تولیدکننده کالاهای تجاری از قبیل نروژ و استرالیا متذکر می‌شوند که هرگونه تغییر در آلاینده‌ها می‌تواند ساختار اقتصاد آنها را برهم بریزد.

سوال بسیار مهم آن است که آیا بانکداران مرکزی می‌توانند رفتار شرکت‌ها و کشورهای آلاینده را اصلاح کنند؟ بانک مرکزی اروپا به عنوان بخشی از سیاست خرید اوراق خود 183 میلیارد یورو اوراق شرکت‌ها را خریده است. این خرید می‌تواند نماینده خوبی از وضعیت بازار باشد. بنگاه‌های انرژی و خدمات که بزرگ‌ترین ناشران اوراق قرضه شرکتی هستند حدود یک‌سوم از اوراق موجود در بانک مرکزی اروپا را صادر کرده‌اند. در 27 سپتامبر مقامات سابق بانک مرکزی و فعالان اقلیمی خانم لاگارد را تحت فشار گذاشتند تا خرید دارایی‌های کثیف را متوقف کند یا هنگام ارائه وام آنها را به عنوان وثیقه نپذیرد. او قصد دارد این پیشنهاد را مطالعه کند.

حامیان این دیدگاه می‌گویند چنین اقداماتی به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند میزان خطرناک‌ بودن شرکت‌های آلاینده را درک و قیمت‌گذاری کنند. آنها لزوماً با کار روزانه بانک‌های مرکزی تداخل و تناقض پیدا نمی‌کنند. مسوولیت بانک‌های مرکزی در درجه اول تضمین ثبات قیمت‌ها و در درجه دوم پشتیبانی از سیاست‌های کلان دولت است. اما منتقدان قانع نشده‌اند. رئیس بانک مرکزی آلمان در ماه اکتبر گفت که تعیین یک هدف اقلیمی می‌تواند به تعهد بانکداران مرکزی در قبال ثبات تورم آسیب بزند.

سبزسازی خرید دارایی‌ها به این معناست که باید میزان مجازات آلاینده‌ها مشخص شود و این کار سیاستمداران است نه فن‌سالاران. بانک خلق چین اوراق قرضه سبز را به عنوان وثیقه می‌پذیرد و برای دارایی‌های سبز بانک‌ها مقررات ساده‌تری وضع می‌کند. با آشکار شدن اثرات اقتصادی و مالی تغییرات اقلیمی، بانک‌های مرکزی قطعاً آن را در تفکرات خود می‌گنجانند. کاری که آنها در این زمینه انجام می‌دهند به تمایل آنها به گام برداشتن در مسیر سیاسی بستگی دارد.

منبع: اکونومیست