اصلاح بنزینی

فرهاد حسین‌پور: بامداد جمعه 24 آبان‌ماه در ساعت صفر دولت اعلام کرد که طبق مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا، با اجرای طرح بهبود مصرف بنزین ضمن اعمال سهمیه‌بندی، قیمت هر لیتر بنزین سهمیه‌ای به ۱۵۰۰ تومان و بنزین آزاد به سه هزار تومان رسیده است. افزایش قیمت، سهمیه‌ای و دونرخی شدن بنزین پس از سال‌ها تثبیت انجام شد؛ از سال 94 تاکنون بنزین تک‌نرخی به مبلغ هر لیتر 1000 تومان عرضه می‌شد. 24 آبان‌ماه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: قیمت بنزین معمولی سهمیه‌ای هر لیتر ۱۵۰۰ تومان و قیمت بنزین معمولی غیرسهمیه‌ای به ازای هر لیتر سه هزار تومان و همچنین قیمت بنزین سوپر هر لیتر ۳۵۰۰ تومان تعیین شده است. طبق گزارش خبرگزاری ایلنا، بر مبنای این اطلاعیه سهمیه کامل آبان خودروهای شخصی از بامداد روز جمعه ۲۴ آبان‌ماه به کارت سوخت شخصی آنها واریز می‌شود و این سهمیه به مدت شش ماه قابل ذخیره است. همچنین استفاده از سهمیه سوخت صرفاً با استفاده از کارت سوخت هوشمند شخصی میسر است. بر همین اساس، سهمیه خودروهای سواری شخصی بنزینی ماهانه ۶۰ لیتر و دوگانه‌سوز ۳۰ لیتر خواهد بود. همچنین سهمیه سوخت تاکسی بنزینی ماهانه ۴۰۰ لیتر و دوگانه‌سوز ۲۰۰ لیتر است. از سوی دیگر بر اساس گزارش‌ها، در این طرح، سهمیه کسانی که کارت سوخت ندارند محفوظ است، قیمت سی‌ان‌جی، گاز و گازوئیل تغییر نمی‌کند، خودروهای دولتی سهمیه نمی‌گیرند و تاکسی‌های اینترنتی به شرط رعایت ضوابط تعیین‌شده، سهمیه دریافت می‌کنند.

طرح حمایتی 60 میلیون‌نفری

تنها دقایقی پس از اعلام افزایش قیمت بنزین، رئیس سازمان برنامه و بودجه از یک طرح جدید حمایتی رونمایی کرد. طرحی که پیشتر از سوی رئیس‌جمهور و سخنگوی دولت، وعده آن داده شده بود و مشخص شد پیوست طرح اصلاح قیمت بنزین است. به گفته محمدباقر نوبخت، رویکرد دولت در اصلاح قیمت بنزین این است که همه منابع آن عیناً به خود مردم پرداخت شود. در این زمینه شورای‌ عالی هماهنگی اقتصادی، متشکل از روسای قوا تصویب کرد که ۱۰۰ درصد منابع حاصل از سهمیه‌بندی و اصلاح قیمت بنزین، به‌صورت حمایت معیشتی بین خانوارهای مورد نظر توزیع شود. طبق اعلام نوبخت، بیش از ۱۸ میلیون خانوار متشکل از ۶۰ میلیون نفر مشمول بسته‌های حمایت معیشتی محسوب می‌شوند. مسوولیت شناسایی این ۱۸ میلیون خانوار برعهده وزارت رفاه است. روزنامه «دنیای اقتصاد» روز شنبه 25 آبان‌ماه نوشت: حسن روحانی هدف از اصلاح قیمت بنزین را انتقال منابع از ۲۵ درصد اغنیای جامعه به ۷۵ درصد نیازمند اعلام کرد. اشاره رئیس‌جمهور به تعریف چتر دوم یارانه است که منابع آن از محل افزایش قیمت بنزین تامین می‌شود. یارانه جدید برای خانوارهای یک‌نفره تا پنج‌نفره و بیشتر، در بازه هر نفر ۴۱ هزار تومان تا ۵۵ هزار تومان در نظر گرفته شده است. درباره جمعیت تحت پوشش چتر دوم یارانه اگرچه دولت هنوز به‌طور رسمی جزئیاتی اعلام نکرده، اما پیگیری‌ها نشان می‌دهد که استحقاق‌سنجی بر مبنای دارایی‌های مالی و سرمایه‌ای همچون تعداد و ارزش بازاری ملک و خودرو، گردش حساب بانکی و تراکنش‌های مالی افراد در کنار تعداد سفرهای خارجی انجام می‌شود. این استحقاق‌سنجی در قالب فرمولی تعبیه می‌شود که جمعیت زیر چتر و خارج از آن را مرزبندی می‌کند.

انتقاد از زمان و نحوه تغییر قیمت بنزین

با تغییر قیمت بنزین موافقان و منتقدان اصلاح قیمت این فرآورده نفتی استراتژیک مقابل هم صف‌آرایی کردند. روز دوشنبه 27 آبان روزنامه دولتی ایران نوشت: در حالی که تمام اقتصاددانان روی اینکه قیمت بنزین در ایران نسبت به کشورهای منطقه و جهان بسیار پایین است، اتفاق نظر دارند، اما برخی کارشناسان به‌طور عمده درباره زمان و نحوه اجرای این طرح انتقادات خود را مطرح کردند. جدا از مسائل سیاسی، باید دید که از نظر اقتصادی و اجتماعی، چه دلایلی سران سه قوه را به اجرای این تصمیم مهم در این برهه رسانده است. در این زمینه به 12 دلیل که تصمیم‌سازان را متقاعد به اجرای طرح اصلاح قیمت بنزین کرده می‌توان اشاره کرد؛ دلایلی که عمده آنها اقتصادی است، اما رنگ و بوی اجتماعی نیز دارد. این روزنامه برای برشمردن این دلایل به این موارد اشاره کرد که 50 درصد کشور محروم از یارانه بنزین هستند، پول قاچاق بنزین به جیب مردم نمی‌رود، ارزشگذاری غیرواقعی در بودجه، شش سال سرکوب قیمت، تعیین غیرواقعی قیمت‌های نسبی، صادرات بنزین در اوج تحریم، تهدید خودکفایی، رضایت ثروتمندان و عدم رضایت فقیران، هدفمندی یارانه‌های غیرهدفمند، بودجه محدود برای بهبود، بار سنگین یارانه‌ها و آلودگی هوای تهران.

اعلام کد برای دسترسی به یارانه دوم

روز دوشنبه 27 آبان‌ماه مسوولان در یک نشست خبری درباره طرح اصلاح بنزین و اجرای یارانه نقدی دوم توضیحاتی ارائه کردند. روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: یکی از ابهامات مهم در طرح یارانه‌ای، نحوه کسب اطلاعات و اعتراض جاماندگان است. احمد میدری، معاون رفاه اجتماعی وزارت کار، درباره کد دستوری استعلام مشمولان این طرح گفت: کد دستوری ۶۳۶۹ که با هماهنگی وزارت ارتباطات در حال راه‌اندازی است، راهی برای سهولت ثبت اطلاعات مردم است. به گفته او، دولت از این شماره که چند روز بعد شروع به کار می‌کند، به‌عنوان درگاه رسمی ارتباط با مردم ابتدا در وزارت کار و بعد هم در کلیه وزارتخانه‌ها استفاده می‌کند و تمام پیامک‌های اطلاع‌رسانی از طریق این شماره صورت می‌گیرد. میدری در بخش دیگری از صحبت‌هایش تاکید کرد علاوه بر این امکان، افراد مشمول یارانه که حدود ۶۰ میلیون نفر هستند از طریق یک سایت اطلاع‌رسانی خواهند شد. به گفته او، شاخص‌های در نظر گرفته‌شده برای شناسایی خانوارهای مشمول، مجموعه‌ای از شاخص‌هاست که استطاعت مالی افراد را نشان خواهند داد. کمک‌های ارائه‌شده برای دریافت بسته حمایتی شامل ۷۲ درصد جمعیت کشور خواهد شد و ۲۸ درصد دیگر باقی‌مانده در حقیقت سه دهک بالای درآمدی هستند که مشمول دریافت این بسته نخواهند بود. روابط عمومی وزارت تعاون نیز طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد افرادی که در فهرست مشمولان طرح حمایت معیشتی دولت قرار نگرفته‌اند می‌توانند از طریق کد دستوری #۶۳۶۹* از وضعیت خود مطلع شوند. چنانچه درخواست این گروه از هموطنان هر زمان مورد تایید قرار گیرد، مبلغ بسته حمایت معیشتی از ابتدای اجرای طرح به حساب آنان واریز خواهد شد.

پیش‌بینی اثر محدود نرخ بنزین بر تورم

یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های مردم پس از اعلام افزایش قیمت بنزین، اثرگذاری این افزایش بر قیمت سایر کالاها و نرخ تورم است. در این رابطه رئیس‌کل بانک‌مرکزی 24 آبان‌ماه اعلام کرد: محاسبات اداره بررسی‌های اقتصادی بانک ‌مرکزی نشان می‌دهد که تاثیر افزایش امروز قیمت بنزین در تورم، در حدود چهار واحد درصد در سال خواهد بود. بخشی از نشست خبری 27 آبان‌ماه مسوولان دولتی نیز به تشریح این موضوع اختصاص داشت. در این بخش بر اثر محدود افزایش نرخ بنزین بر نرخ تورم تاکید شد و مسوولان این اثرگذاری را در سطح دو تا چهار درصد پیش‌بینی کردند. پیمان قربانی، معاون بانک ‌مرکزی، درباره اثر افزایش قیمت بنزین بر تورم توضیح داد: محاسبات بانک ‌مرکزی نشان می‌دهد که این اثر حدود چهار درصد است. قربانی با بیان اینکه این تعدیل قیمت طبیعی است، گفت: در واقع انتظار داریم اجرای طرح اصلاح قیمتی به افزایش مستمر سطح عمومی قیمت‌ها که تورم است منجر نشود؛ به این دلیل بسته‌های تکمیلی حمایتی و کنترل قیمت کالا و خدمات دیده شده است. محمدعلی دهقان، معاون اقتصادی وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز گفت: تاثیر تغییر قیمت بنزین فقط روی آن بخش از مصرف که مربوط به بنزین است خواهد بود و سهم بنزین در قیمت تمام‌شده بسیاری از کالاها و خدمات صفر است. به گفته این مقام مسوول، محاسبات وزارت اقتصاد نشان می‌دهد که اثر مستقیم این افزایش قیمت، کمتر از دو درصد است. دهقان با بیان اینکه افزایش قیمت بنزین علاوه بر آثار مستقیم، اثر غیرمستقیم نیز دارد، گفت: جمع این آثار بیش از 5 /3 درصد نخواهد بود. او افزود: در واقع نگرانی مردم ناشی از تجارب گذشته است، چنانچه در سال‌های گذشته نرخ‌های ۱۰ درصد و ۴۰ درصد را تجربه کرده‌ایم. بنابراین، تورم در کشور ما غیرقابل انکار است اما نباید آنها را با هم مخلوط کنیم و اثر این افزایش قیمت ناچیز است.

حمیدرضا عدل، معاون سازمان برنامه و بودجه، نیز اظهار کرد: آثار تورمی حاصل از افزایش قیمت سوخت بسیار ناچیز خواهد بود. او همچنین این موضوع را عنوان کرد که درآمد اصلاح قیمت بنزین رقمی معادل ۳۰ هزار میلیارد تومان است که یک ریال از آن به بودجه نمی‌رود و تمام آن به مردم بازمی‌گردد.

ممنوعیت افزایش قیمت

با وجود تاکید مسوولان بانک‌ مرکزی و وزارت اقتصاد بر اثر محدود افزایش قیمت بنزین بر تورم، هفته گذشته سازمان‌های مختلف بر تشدید برخوردها و ممنوعیت افزایش قیمت‌ها تاکید کردند. در این راستا دستورالعمل ممنوعیت افزایش قیمت کالا و خدمات ابلاغ شد. روزنامه جمهوری نوشت: رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در ابلاغیه‌ای دستورالعمل عدم افزایش قیمت کالا و خدمات تا اطلاع ثانوی را ابلاغ کرد. عباس تابش در ابلاغیه‌ای به منظور تحقق دستور وزیر نفت مبنی بر اینکه در راستای اصلاح نرخ بنزین، هرگونه افزایش قیمت کالا و خدمات تا اطلاع ثانوی ممنوع است، دستورالعملی برای اجرا به همه انجمن‌ها، اتحادیه‌ها، شرکت‌های تولیدی لاستیک و شرکت‌های پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ابلاغ کرد.

گشت‌های نظارت بر بازار دو برابر شد

معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران از دو برابر شدن گشت‌های نظارتی مشترک در طرح ممنوعیت افزایش قیمت کالاها خبر داد. عزیزالله افضلی در حاشیه سومین نشست ویژه ستاد تنظیم بازار گفت: همزمان با اصلاح قیمت بنزین نشست‌های معاونت بازرسی که به صورت دستورالعمل ابلاغ شده بود در دستور کار قرار گرفت. رصد کالا به صورت مستمر در دستور کار معاونت بازرسی و نظارت استان تهران قرار دارد و نظر به اینکه اصلاح قیمت بنزین در کشور انجام شد به جهت جلوگیری از سودجویانی که گاه از این فضا استفاده می‌کنند و اقدام به گران‌فروشی می‌کنند، طرح نظارتی ما هم تشدید شد.

ماموریت ۵۰۰ هزار بسیجی برای نظارت بر قیمت‌ها

رئیس بسیج اصناف، بازاریان و فعالان اقتصادی کشور اعلام کرد: بسیج اصناف با داشتن ۵۰۰ هزار عضو در نظارت و بازرسی بر بازار و کنترل قیمت‌ها، اتاق اصناف را همراهی و نیروی مورد نیاز این بخش را تامین می‌کند. طبق گزارش تسنیم، غلامرضا حسن‌پور گفت: کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم به‌وفور در انبارها، فروشگاه‌ها و گمرکات کشور وجود دارد و کمبود هیچ کالایی را شاهد نیستیم بلکه برای ماه‌های آینده نیز ذخایر قابل اطمینانی وجود دارد. وی افزود: اصناف و بازاریان ما به‌طور قطع انصاف را در مبادلات تجاری روزمره خود رعایت می‌کنند؛ همه اصناف کنار اینکه خود فروشنده هستند در موارد متعدد دیگر خریدار هستند و هرگونه افزایش قیمت برای خود آنها نیز مشکل ایجاد خواهد کرد.