هر کسی از ظن خود...

  هادی چاوشی: در غیاب آمارهای رسمی قابل اتکا، پی بردن به واقعیت عملکرد اقتصاد ایران در یک سال گذشته روزبه‌روز سخت‌تر شده است. صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین گزارش «چشم‌انداز اقتصادی جهان» از وقوع شدیدترین رکود اقتصادی سه دهه گذشته اقتصاد ایران در سال 2019 (با رشد منفی 5 /9درصدی) خبر داده است. این در حالی است که کمتر از یک ماه قبل، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در نشستی خبری گفته بود: «پیش‌بینی‌های ما این است که در شش‌ ماه اول امسال رشد اقتصادی کشور مثبت خواهد بود.»1 رئیس کل بانک مرکزی هم -که اخیراً از صفحه اینستاگرام خود به جای سایت رسمی بانک مرکزی برای انتشار آمارهای اقتصادی استفاده می‌کند- از «بازگشت رشد به بخش غیرنفتی اقتصاد کشور» سخن گفته و میزان آن را در سه‌ ماه اول سال 98 (نسبت به سه‌ ماه اول سال 97) 4 /0 درصد اعلام کرده است. «گزارش بانک مرکزی» که مستند سخنان رئیس‌جمهور و رئیس کل بانک مرکزی است، البته به طور عمومی منتشر نشده است. در واقع بانک مرکزی نزدیک به یک سال است که انتشار رسمی دو آمار کلیدی «رشد اقتصادی» و «نرخ تورم» را متوقف کرده و فقط گاه و بیگاه برخی جنبه‌های خوشایند این آمارها به طور گزینشی در صفحه شخصی رئیس کل نقل می‌شود. بنابراین تعجبی ندارد که اعتماد عمومی به اطلاعاتی که از سوی مقامات رسمی منتشر می‌شود، خدشه‌دار شده باشد و ارزیابی‌های به شدت منفی نهادهایی چون صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی خریدار پیدا کند. بانک جهانی در آخرین گزارش خود -که ماه گذشته منتشر شد- رشد اقتصاد ایران در سال 2019 را منفی 7 /8 درصد پیش‌بینی کرده است که با ارزیابی IMF همخوانی نسبی دارد. هم بانک جهانی و هم صندوق بین‌المللی پول در گزارش‌های خود بر نقش تحریم‌های نفتی ایالات متحده در رکود اقتصاد ایران تاکید کرده‌اند. گزارش IMF می‌گوید رشد بخش نفتی اقتصاد ایران در سال 2019 منفی 3 /28 درصد خواهد بود که با رشد منفی 2 /4درصدی بخش غیرنفتی اقتصاد همراه می‌شود.

 با این حال در میان این ارزیابی‌های منفی نیز نقاط مثبتی می‌توان یافت. به عنوان مثال مدیر بخش خاورمیانه و آسیای مرکزی صندوق بین‌المللی پول اخیراً از پایان تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد ایران از سال آینده سخن گفته و شبکه خبری بلومبرگ هم در یادداشتی که در ستون نظرات میهمان خود منتشر کرده، با استناد به گزارش IMF نوشته است: «در همین گزارش پیش‌بینی شده است که اقتصاد ایران سال آینده از این رکود عمیق خارج شده و به تدریج به سمت رشد مثبت حرکت کند. با نگاهی دقیق‌تر درمی‌یابیم که بهبود تدریجی اقتصاد ایران همین اکنون نیز در حال انجام است؛ ثبات نسبی به قیمت‌های مصرف‌کننده، تولید، تجارت و ارزش پول ملی بازگشته است.»2 اما این روند چگونه به مثبت شدن رشد اقتصادی ایران خواهد انجامید؟ پرونده پیش رو به دنبال پاسخی برای این سوال است.