مطالبات بر زمین مانده

زینب موسوی: سال 2003 که صدام حسین و رژیم بعث، بختی جز سرنگونی و سقوط نداشتند، افق آرزوی مردم عراق برای داشتن حکومت مردمی و دموکراتیک روشن شد؛ آرزویی که با نگارش و تصویب متن قانون اساسی در سال 2005 بیش از هر زمانی دست‌یافتنی نمود. عراق اگرچه از آن روز بر مدار دموکراسی قرار گرفت و با تعریف ساختار سیاسی دموکراتیک، تغییر بزرگی را نسبت به حکومت صدام رقم زد اما امروز که حدود 15 سال از آن زمان می‌گذرد، همچنان نمی‌توان ادعا کرد که این کشور به شکلی کارآمد در مسیر دموکراسی قرار گرفته است. عراق با حکومت پارلمانی نیز همچنان در مدار ناکارآمدی است و آنچه بیش از همه این حکومت را ناکارآمد کرده، وجود فساد گسترده است. البته نمی‌توان از این نکته غافل ماند که حکومت فعلی، در این مدت 15ساله به دلایلی نظیر حضور نیروهای نظامی خارجی و حضور داعش، همواره افتان و خیزان گام برداشته است؛ موضوعی که سبب شده تامین امنیت به اولویت اصلی حکومت تبدیل شود و به این ترتیب مشکلات، نارسایی‌ها و عقب‌ماندگی‌های اقتصادی، رفاهی و خدماتی به دلیل نیاز مبرم کشور به تامین امنیت، مورد توجه ویژه قرار نگیرند. از این‌رو، انباشت مشکلات در این کشور سبب شده عراق جدید نیز نتواند چهره‌ای مطلوب از خود به مردم نشان دهد؛ آن هم در روزهایی که درآمدهای نفتی این کشور، بسیار مطلوب است و عراق عنوان دومین صادرکننده نفت اوپک را دارد اما از رفاه و تامین معیشت مردم خبری نیست؛ موضوعی که در نبود شفافیت و پاسخگویی، مردم را به وجود فساد در این کشور بیش از پیش آگاه کرده است. گواه این مدعا نشانه‌هایی است که در هفته‌های اخیر در این کشور بروز یافته است.

حالا که این کشور تا حد زیادی از درگیری با داعش فارغ شده، در برخی نقاط با اعتراضات مردمی روبه‌رو شده است؛ اعتراضاتی که از روز سه‌شنبه نهم مهرماه در شهرهای جنوبی عراق و البته در پایتخت برگزار شد. برخی تحلیلگران بر این باورند که انباشت مشکلات و مطالبات مردمی در عراق طی سال‌های گذشته که بیش از همه ریشه در اقتصاد و همچنین گسترش فساد در این کشور دارد، برخی را به خیابان‌ها کشانده است و در این میان، برخی قدرت‌های جهانی و نیز منطقه‌ای، فضا را برای رسیدن به اهداف خود فراهم دیده و بر آتش این اعتراضات می‌دمند. البته دسته‌ای دیگر از تحلیلگران، عوامل سیاسی را مهم‌تر می‌خوانند. این گروه به استناد آنکه عراق دارای هویت و ساختاری موزاییکی است، راه‌حل نهایی عبور این کشور از بحران امروز را استقرار نوعی از دموکراسی که مختص جوامع غیرمتجانس است می‌دانند و تاکید می‌کنند که مشارکت سیاسی در این کشور باید افزایش یابد.

در پرونده حاضر به جزئیات بیشتری از این موضوع می‌پردازیم که تظاهرات مردمی در عراق به چه دلایلی آغاز شد و چه مسائلی بر آتش این اعتراضات دمید؟ به بیانی دیگر به این پرسش پاسخ می‌دهیم که معترضان از حکومت عراق چه می‌خواهند و هدف نهایی آنان از این اعتراضات چیست؟