فقر احمق می‌کند*
چگونه رکود تورمی امنیت غذایی خانوار را نشانه رفته است؟
با جهش قیمت ارز و بازگشت تورم به روند فزاینده خود، قیمت مواد خوراکی و آشامیدنی نیز روندی صعودی به خود گرفت، به نحوی که در گزارش‌های مستند مرکز آمار ایران، می‌توان افزایش‌های بالای ۱۰۰ درصد و حتی ۱۵۰ درصد برخی اقلام غذایی را مشاهده کرد، مهم اینکه بخش عمده‌ای از این اقلام که دچار جهش قیمت شده‌اند یا جزو اقلام مغذی و مورد نیاز برای بدن انسان، به‌ویژه کودکان هستند یا جزو موادی که پایه اغلب غذاهای سنتی ایرانی در سفره اقشار کمتربرخوردار را شکل می‌دهند مانند سیب‌زمینی و برنج خارجی.
رضا طهماسبی: با جهش قیمت ارز و بازگشت تورم به روند فزاینده خود، قیمت مواد خوراکی و آشامیدنی نیز روندی صعودی به خود گرفت، به نحوی که در گزارش‌های مستند مرکز آمار ایران، می‌توان افزایش‌های بالای ۱۰۰ درصد و حتی ۱۵۰ درصد برخی اقلام غذایی را مشاهده کرد، مهم اینکه بخش عمده‌ای از این اقلام که دچار جهش قیمت شده‌اند یا جزو اقلام مغذی و مورد نیاز برای بدن انسان، به‌ویژه کودکان هستند یا جزو موادی که پایه اغلب غذاهای سنتی ایرانی در سفره اقشار کمتربرخوردار را شکل می‌دهند مانند سیب‌زمینی و برنج خارجی.
جهش قیمت مواد خوراکی در اثر تورم، درست در زمانه‌ای که رکود بر بازارها حاکم شده و رشد منفی اقتصادها بسیاری از کسب‌وکارها را به سوی تعدیل نیرو و تعطیلی پیش برده است، مشکل را مضاعف می‌کند. شاغلانی که با افزایش تورم برای خرید اقلام غذایی مورد نیاز خانوار دچار مشکل شده بودند حالا با تهدید بالای تعویق دریافت حقوق و دستمزد و بیکاری هم مواجه هستند و ممکن است با وضعیتی بسیار بدتر از آنچه متصور بودند، مواجه شوند. به مجموعه تبعات منفی حاصل از رکود تورمی برای مردم، می‌توان عامل تشدیدکننده تحریم را هم افزود که نه‌تنها در ایجاد رکود تورمی، در کنار سیاستگذاری غلط اقتصادی، سهم اندکی دارد بلکه در تشدید آثار منفی آن نیز عمیقاً اثرگذار است.
گفته می‌شود در اواخر جنگ جهانی دوم، مطالعه‌ای در دانشگاه مینه‌سوتا روی ۳۶ داوطلب برای تحلیل رفتار فرد در شرایط سخت گرسنگی کشیدن انجام گرفت. مساله مهم نه‌فقط آثار فیزیکی گرسنگی روی داوطلبان، که آثار ذهنی بود: علاقه به کتاب‌ها و دستورالعمل‌های آشپزی در حال که قبلاً هیچ علاقه‌ای به آن نداشتند، غذا مرکز همه افکار آنها شده بود و تنها مساله‌ای بود که به آن اهمیت می‌دادند. سندهیل مولاینیتن، اقتصاددان، که روی مساله فقر کار می‌کرد در این باره نوشت: کمیابی چیزی بیشتر از گوشت و ماهیچه را از انسان ربوده بود، کمیابی ذهن انسان‌ها را در اختیار می‌گیرد.۱
رکود تورمی و کاهش دسترسی به منابع غذایی سالم، باکیفیت و تامین‌کننده تمام نیازهای واقعی بدن، چه اثری روی جامعه خواهد گذاشت؟ کاهش مصرف پروتئین با افزایش قیمت گوشت قرمز و سفید، نوسان دائمی قیمت تخم‌مرغ، کاهش مصرف شیر و لبنیات و... آثار سوئی روی رشد جسمی و ذهنی افراد می‌گذارد که در آینده منشأ بروز مشکلات و هزینه‌های بالاتر و گزاف‌تری برای خانواده و جامعه می‌شود. امنیت غذایی که از آن به عنوان یکی از ارکان پدافند غیرعامل یاد می‌کنند حداقل در هشت استان محروم کشور دچار مشکل جدی است.۲ فقر و سوءتغذیه تله‌ای برای فرد ایجاد می‌کند که خروج از آن بسیار سخت است، ذهن ناآماده و فقیر، تصمیمات بد می‌گیرد و تصمیمات بد او را فقیرتر و محروم‌تر می‌کند.
پی‌نوشت‌ها:
۱- فقر احمق می‌کند، کارا فاینبرگ، ترجمه امیرحسین میرابوطالبی، سایت ترجمان / ۲-گفت‌وگوی زهرا عبداللهی، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با خبرگزاری ایلنا
*نام این مطلب برگرفته از عنوان فارسی کتاب کمیابی نوشته سیندهیل مولاینیتن است که توسط انتشارات ترجمان چاپ و منتشر شده است.
