چرا کوه‌های ایران تا این اندازه ویژه هستند؟!
اکثر آدم‌ها با دیدن هر کوه مرتفعی ناخودآگاه به یاد مفاهیمی مثل استواری، عظمت و ... می‌افتند. کوه در ادبیات هم یکی از نمادهای پیوند آسمان و زمین به شمار می‌رود و رمز قدرت خدایان محسوب می‌شود. قلّه‌ی کوه‌ها در نزد عموم مردم همواره مکانی مقدّس و محل ارتباط با آسمان بوده است.
در اساطیر اکثر مللی که کوه در میان آن‌ها نمادی مقدس به شمار می‌آید، عموماً یک کوه وجود دارد که از دیگر کوه‌ها مقدس‌تر است. در اساطیر ایران این جایگاه از آن البرز است. گفته می‌شود البرز نخستین کوهی است که از زمین سر برآورده است.
البته رد پای کوه در ادیان نیز دیده می‌شود. برانگیخته شدن حضرت محمد (ص)،حضرت موسی (ع) و نیز زرتشت، پیامبر ایرانیان از کوه، بیانگر این مطلب است که کوه همواره در تاریخ ادیان مقدس بوده و مکان ارتباط با آسمان محسوب می‌شود.
یعنی می‌توان به‌سادگی پذیرفت که کوه‌ها در زندگی و فرهنگ مردم گره‌ای محکم خورده‌اند و این قضیه جذابیت گردشگری کوه‌ها را دوچندان می‌کند. در هر جای ایران قدم بگذارید می‌توانید کوه‌های زیبایی را مشاهده کنید. حتی با خرید تور لحظه آخری قشم هم از نعمت کوه در ایران بی‌نصیب نمی‌مانید و در این جزیره کوه نمک بسیار زیباست و خودنمایی می‌کند.
اکثر گردشگران در کوه علاوه بر دیدن زیبایی‌ها، ناخودآگاه تسلی خاطر و آرامش عجیبی را در خود احساس می‌کنند. شاید همین آرامش و صلابت هم‌زمان سبب شده تا کوهستان محل پرورش مردان بزرگ باشد. ستارخان، صلاح‌الدین ایوبی، حسن صباح، بابک خرمدین، یار محمدخان تنها چند نام از لیست بلند جنگجویان کوهستان ایران هستند که سندی بر حقانیت این ادعا هستند.
ایران نزدیک به 50 قله‌ی مرتفع دارد که در این نوشته می‌خواهیم ده تای آن‌ها و یا به قولی top ten کوه‌های ایران را معرفی کنیم. البته در انتخاب ما فقط ارتفاع و بلندی معیار نبوده بلکه کوه‌هایی با ارتفاع کمتر ولی زیباتر و مشهورتر را هم معرفی کرده‌ایم. البته در این لیست قله‌های بی‌نظیری مانند بل و بینالود اشاره نشده‌اند. با خرید تور شیراز می‌توانید از کوه زیبای بل دیدن کنید و همچنین اگر می‌خواهید به قله‌ی بینالود صعود کنید یا در دامنه‌ی خوش آب‌وهوای آن بنشینید، یک تور ارزان مشهد بخرید و خود را به مشهد برسانید.
1. دماوند
دماوند را به‌عنوان یکی از نمادهای اصلی ایران دانسته‌اند. دماوند بلندترین نقطه‌ی ایران را به ارتفاع حدود 5670 متر را در خود دارد. دماوند در شهر آمل از استان مازندران قرار دارد. همچنین این قله‌ی زیبا از شهرهایی چون آمل، تهران، قم، ورامین و... قابل مشاهده است.
آب‌وهوا در این قله‌ی کم‌نظیر نیز تر و سرد است. میانگین بارش دماوند در سال حدود 1400 میلی‌متر یعنی تقریباً 5 برابر متوسط کشور و دو برابر متوسط جهانی است. حداقل دما در ارتفاعات دماوند نیز گاهی به 60 درجه زیر صفر می‌رسد. همچنین جالب است که حداکثر دما در دماوند در تابستان‌ها به بالای صفر هم نمی‌رسد. به همین خاطر می‌توان دماوند را یخچال ایران نامید که بدون وقفه در تمام ایام سال روشن است.
دماوند دارای شکل مخروطی چشم‌نوازی است که البته در عین زیبایی بسیار خطرناک است و از سوی برخی مراجع بین‌المللی جزو ده قله‌ی خطرناک جهان معرفی شده است.
همچنین مسافران دماوند علاوه بر زیبایی‌های کوه می‌توانند از جذابیت‌های طبیعی و وحشی و همچنین رودخانه‌های زیبای مجاور بهره ببرند. رودخانه‌های تینه، رودخانه لار، دیو آسیاب، هراز و رود پنج او (پنج آب) در اطراف دماوند جاری هستند. آبشار یخی و دشت شقایق نیز دو جاذبه‌ی دیگر این حوالی هستند که دیدن آن‌ها خستگی سفر را از تن مسافران به در خواهد کرد.
برای صعود به دماوند چندین راه وجود دارد که آسان‌ترین آن جبهه‌ی جنوبی است و مشکل‌ترین آن را هم باید جبهه‌ی شمالی دانست. در مسیرهای صعود به دماوند چندین جان‌پناه و تعداد زیادی یخچال طبیعی قرار دارند.
متأسفانه امروزه دماوند دچار چندین آسیب ازجمله زباله، جاده‌کشی، برداشت‌های بیش‌ازاندازه از معدن و چراگاه‌ها و... می‌باشد.
2. علم کوه
ارتفاع قله علم کوه به 4850 متر می‌رسد و در منطقهی تخت سلیمان در کلاردشت استان مازندران قرار دارد.
بیشتر شهرت این قله به خاطر دیواره‌ای است که در دامنه شمالی آن واقع است. علم کوه از فنی‌ترین و سخت‌ترین مسیرهای سنگ نوردی و دیواره نوردی ر ایران است. این دیواره در ایران، جایگاهی مانند کی در جهان را داراست. ازاین‌رو باید علم کوه را بهشت ایرانی سنگ‌نوردان و صخره‌نوردان دانست.
علم کوه هم مانند دماوند دارای جبهه‌های متعددی برای صعود است که شامل جبهه‌ی شمالی، جنوبی، مسیر گرده آلمان‌ها و... می‌شود.
3. سبلان
سبلان دارای ا ارتفاع ۴۸۱۱ متر از سطح دریا است که در 35 کیلومتری شهر اردبیل قرار دارد. سبلان یک کوه آتش‌فشانی فعال است که در مرحله فومرولیو می‌باشد.
در بالای قله آن دریاچه کوچکی قرار دارد که بسیار زیبا و چشم‌نواز است. سبلان به خاطر آبگرم‌های طبیعی دامنه کوه، طبیعت تابستانی زیبا برخورداری از پیست اسکی مورد توجه گردشگران است.
این کوه در میان بومیان دارای احترام فراوانی است. از نظر تاریخی هم برخی کوه سبلان را محل بعثت پیامبر ایران یعنی زرتشت می‌دانند و نیچه هم در کتاب «چنین گفت زرتشت» به آن اشاره کرده است.
4. تخت سلیمان
قله‌ای است در رشته‌کوه البرز که در استان مازندران قرار دارد. ارتفاع این قله 4659 متر است. این قله هم به‌مانند مورد قبلی در منطقهی علم کوه واقع شده است.
به‌طورکلی تخت سلیمان منطقه‌ای کوهستانی است که شامل 45 قله اصلی و حدود 200 قله‌ی بالای 4000 متری می‌شود که اصلی‌ترین آن‌ها هم تخت سلیمان نامیده شده است. منطقهی تخت سلیمان از شمال به دریای خزر و از جنوب به طالقان منتهی می‌شود.
5. تفتان
تفتان در جنوب شرقی ایران و در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. این کوه با ارتفاع حدود 4000 متر از بلندترین نقاط شرق کشور است. تفتان همچنین یک آتش‌فشان نیمه فعال محسوب می‌شود. این کوه دو شاخک دارد؛ یکی در شمال که مرتفع‌تر است و زیارت نام دارد و دیگری شاخک جنوبی آن که کوتاه‌تر است و ماده کوه نامیده می‌شود نزدیک‌ترین شهر به تفتان خاش است.
6. دنا
دنا مورد بعدی است که می‌خواهیم در مورد آن صحبت کنیم. دنا بلندترین چین‌خوردگی البرز است و به طول 90 کیلومتر دارای خط‌الرأس است که در استان کهکیلویه و بویراحمد قرار دارد. ارتفاع کوه دنا به 4435 می‌رسد. دنا نه یک قله بلکه رشته‌کوهی است که شامل 49 قله با ارتفاع بالای 4000 متر می‌شود و از این نظر در ایران بی‌نظیراست.
با توجه به بارش سالیانه زیاد در این رشته‌کوه، رودهای زیادی مثل بشار، ریگان، مهریان، دژکرد و ... از ارتفاعاتش سرچشمه می‌گیرند.
6. کوه هزار
ارتفاع هزار کوه حدود 4500 متر است و مرتفع‌ترین قله‌ی جنوب کشور محسوب می‌شود که در استان کرمان قرار دارد. این کوه به دلیل تنوع زیاد گیاهی و باور سنتی اینکه دارای هزار نوع گیاهی است هزار نام دارد.
روستاهای دامنه‌ی این کوه به خاطر آبشار راین و آب‌وهوای بسیار مطلوبی که دارد در فصل بهار و تابستان محیط بسیار مناسبی برای سفر است. همچنین در مسیر آبشار راین روستاهای زیبایی قرار دارند که دیدن آن‌ها می‌تواند لحظات خوشی را برای بازدیدکنندگان به ارمغان بیاورد.
7. زردکوه
زردکوه یا زردکوه بختیاری نام کوهستانی است در زاگرس که در نزدیکی شهرستان کوهرنگ، منطقهی بختیاری‌نشین میان چهارمحال و بختیاری و خوزستان، می‌باشد.
این رشته‌کوه یکی از غنی‌ترین ذخایر طبیعی آب ایران به شمار می‌رود و بعضی از سرچشمه‌های اصلی رودخانه‌های کارون و زاینده‌رود از این رشته‌کوه سرچشمه می‌گیرند. این ارتفاعات به‌صورت نواری با عرض حدود ۱۵ کیلومتر، دربرگیرنده قلل مرتفع بالای ۴۰۰۰ متر مانند کینو، هفت تنان، شاه شهیدان، زرده و چری است. همچنین یخچال‌های اصلی زاگرس که دارای هسته‌ای یخی هستند در کوه‌های زرد کوه جای گرفته‌اند که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان یخچال‌های ایلوک، پورسونان و خرسان را نام برد.
8. سهند
نام قله و رشته‌کوهی آتش‌فشانی در استان آذربایجان غربی است. این رشته‌کوه ۱۷ قله با ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر دارد که بلندترین آن‌ها قله کمال (قوچ‌گلی داغی) ۳۷۰۷ متر بلندی دارد و مرتفع‌ترین نقطهٔ استان محسوب می‌شود که در محدوده‌ی شهرستان بستان‌آباد قرارگرفته است.
سهند که یکی از مهمترین کوه‌های آتش‌فشانی خاموش ایران است به دلیل انبوهی گیاهان، چمن‌زارها، گلزارها و مراتع در آن به عروس کوه‌های ایران مشهور شده است؛ چراکه سطح تمام مناطق این رشته‌کوه پوشیده از سبزه است. کوه‌های کمال، جام، سهند، سلطان، دمیرلی، ارونه داغ، بیوک داغ، آغ‌داغ، موتال داغی، شیر داغی، حرم داغی، گیرو داغی، آتاشان، درویش از مهمترین قلل رشته‌کوه سهند هستند. در دامنه‌های کوهستان سهند، زیباترین دره‌های آبرفتی همراه با روستاها، باغ‌ها و کشتزارها، جلوه‌هایی شگفت را رقم زده است.
10. پرآو
اما در بخش آخر قصد داریم کوه پرآو را به شما معرفی کنیم. پرآو با ارتفاع حدود 3000 متر خیلی بلند محسوب نمی‌شود اما عمیق‌ترین غار جهان را در خود دارد. غار پرآو که به اورست غارهای دنیا شهرت دارد یکی از شگفتی‌های کمتر شناخته‌شده‌ی ایران است.
این غار برای اولین بار در سفر تحقیقاتی یک گروه غارنورد انگلیسی در سال ۱۳۵۰ شمسی کشف شد و این گروه به عمق ۷۵۰ متری غار دست یافتند. انتهای این غار هنوز مشخص نشده است و تلاش‌های بسیاری از غارنوردان و کاوشگران تنها بخشش از غار را کشف کرده است.
این غار در استان کرمانشاه و بین دو کوه طاق‌بستان و بیستون قرار دارد و بزرگ‌ترین غار عمودی دنیاست. مناظر غار بی‌نظیر است و حتی عکس‌های آن قوه‌ی بینایی هر طبیعت دوستی را ارضا می‌کند؛ اما متأسفانه به خاطر دشواری مسیر فقط غارنوردان حرفه‌ای می‌توانند به آن نفوذ کنند و بسیاری از مردم باید به دیدن عکس‌های آن بسنده کنند.