ارزش‌آفرینی

زهرا مسافر: سایه سنگین خشکسالی اگرچه با بارش‌های وسیع بهاری از سر ایران برداشته شد و شاید دوره ترسالی آغاز شده باشد، اما واقعیت آن است که همچنان نگرانی‌های عمده‌ای در خصوص مصارف آب در کشور وجود دارد. قرار گرفتن ایران در منطقه خشک و نیمه‌خشک از کره زمین، شرایط را برای وجود همیشگی این نگرانی نسبت به کم‌آبی فراهم می‌کند و به‌رغم اینکه دوره‌های ترسالی- خشکسالی، امیدها را برای عبور از تنش‌های آبی و ایجاد مشکلات ناشی از خشکسالی به صورت مقطعی برطرف می‌کند؛ اما به این معنا نیست که این دغدغه‌ها به صورت دائمی از بین رفته است. در این میان صنایع کشور بسته به میزان آب‌بری که برای تولید محصولاتشان دارند، به حجم این دغدغه‌ها می‌افزایند. از محصولات کشاورزی گرفته تا صنایع سخت معدنی، همه و همه برای تولیدات خود، میزانی از ذخایر آبی کشور استفاده می‌کنند که برخی با حساب و کتاب‌های مرتبط با آب مجازی، به دنبال این هستند که حجم آب مصرف‌شده در مقایسه با تولید و صادرات محصولات، چقدر صرفه اقتصادی را برای کشور آن هم در دوره‌هایی که خشکسالی سایه خود را می‌گستراند، به همراه خواهد داشت. اکنون صنایع معدنی کشور به‌خصوص فولادی‌ها نیز زیر تیغ همین حساب و کتاب‌ها قرار گرفته و برخی به صورت غیرکارشناسی مواردی را مطرح می‌کنند تا نفس برخی تولیدات صنایع معدنی را زیر سوال ببرند؛ اما به موازات همین انتقادات، صنایع فولادی کشور و در راس آنها شرکت فولاد مبارکه به عنوان یکی از مجموعه‌های پیشرو در حوزه صنایع فولادی، اقدام به طراحی مجموعه تدابیری کرده است تا بتواند این نگرانی‌ها را به حداقل کاهش داده و مصرف آب در این صنعت را به حداقل ممکن برساند. در واقع، شرکت فولاد مبارکه  در چند گام استراتژیک، تلاش کرده تا با محور قرار دادن اجرای پروژه بازچرخانی آب، میزان مصرف آب به اصطلاح دسته اول را به حداقل رساند و در بخش‌هایی از خطوط تولید خود که نیاز به آب باکیفیت ندارد، آب بازچرخانی و تصفیه‌شده را برای تولید مورد استفاده قرار دهد. اما این تمام اقدامات فولاد مبارکه برای صرفه‌جویی در مصرف آب و حفاظت از محیط زیست نیست؛ بلکه گردونه آب-محیط زیست در فولاد مبارکه به نحوی طراحی شده تا علاوه بر اینکه میزان مصرف آب در این مجموعه معظم صنعتی به حداقل برسد، برای حفاظت از محیط زیست و ایجاد فضای سبز، از درختان و گیاهانی استفاده شود که حداقل نیاز آبی را داشته و در عین حال، کارایی مناسبی به لحاظ تصفیه هوای این بخش از کشور را رقم زند. به هر حال، در شرایط کنونی، مهم‌ترین راهبردهای پیشنهادی برای کاهش مصرف آب در کارخانه‌های صنعتی تولید فولاد استفاده هرچه بیشتر از شبکه‌های آبی با چرخه بسته یا نیمه‌بسته با عملکرد بالا برای چرخه‌های خنک‌کاری فرآیندهای تولیدی یا نیروگاهی، طراحی مدارهای چرخه آبی به منظور استفاده از آب خروجی واحدی به ‌عنوان ورودی واحد دیگر با توجه به میزان کیفیت آب مورد نیاز هر واحد، استفاده از شبکه‌های موثر و بروز بازیافت و تصفیه پساب تولیدی، جایگزین کردن یا افزودن فناوری‌های خشک یا بدون آب به جای شبکه‌های کنونی مانند فرآیند خنک‌سازی کک بدون آب، گرانوله‌سازی خشک سرباره و بازیابی حرارتی و استفاده از غبارگیرهای خشک توصیه می‌شود.