رودررو با ترامپ
ظریف: «گروه ب» درصدد کشاندن آمریکا به رویارویی با ایران است
داغ‌ترین موضوع سیاسی ایران در این روزها، همچنان موضوع رابطه پرتنش ایران و آمریکاست. برخی اظهارات از یک‌سو نشان می‌دهد باب مذاکره میان دو کشور باز است و برخی اظهارات دیگر از درهای بسته مذاکره خبر می‌دهد؛ ماجرایی تکراری که سفر اخیر وزیر امور خارجه ایران به آن بعدی تازه داد.
محمدجواد ظریف، هفته گذشته به نیویورک رفت. سفری برای شرکت در نشست «روز بین‌المللی چندجانبه‌گرایی و دیپلماسی برای صلح» که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار شد. ظریف در این سفر شش‌روزه با رسانه‌های سی‌بی‌اس و فاکس‌نیوز گفت‌وگو کرد. مصاحبه ظریف با شبکه مورد علاقه دونالد ترامپ جالب توجه بود و مهم‌تر از آن اظهارات ظریف در این گفت‌وگو بود. ظریف در این مصاحبه تاکید کرد که از نظر او رئیس‌جمهوری آمریکا می‌خواهد به قول انتخاباتی خودش که پرهیز از جنگ و لشکرکشی است وفادار بماند، اما «گروه ب» متشکل از جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و محمد بن‌زاید ولیعهد ابوظبی درصدد کشاندن آمریکا به رویارویی با ایران‌اند. او گفت قصد اصلی ترامپ «وارد آوردن فشار حداکثری بر ایران است تا آن را به زانو دربیاورد» اما این امر «محکوم به شکست است».
او در مصاحبه با فاکس‌نیوز عنوان کرد اقدامات ترامپ بیش از هر چیز این واقعیت را اثبات می‌کند که آمریکا قابل اعتماد نیست. او گفت: «ترامپ به دنبال تحقق شعار «نخست آمریکا»ی خود است اما در یک جهان ناامن، این شعار نمی‌تواند محقق شود.» او همچنین بر موضع صلح‌طلبی ایران تاکید کرد و گفت: «درگیری در ایران نتیجه نمی‌دهد. رئیس‌جمهور ترامپ اطمینان حاصل کرد که ایرانی‌ها خواهان درگیری نیستند. ما با جامعه جهانی به توافق رسیدیم. رئیس‌جمهور ترامپ برای اینکه تنها از رئیس‌جمهور اوباما خوشش نمی‌آید، حتی بدون خواندن برجام، از این توافق کناره‌گیری کرد.»
او گفت: «هیچ‌کس از این واقعیت که ایالات متحده تلاش می‌کند خواسته‌اش را به بقیه جامعه بین‌الملل تحمیل کند خرسند نیست، این را می‌دانید. این تحمیل است، همین‌قدر ساده و روشن. کسی خرسند نیست، چین خرسند نیست، ترکیه خرسند نیست، روسیه خرسند نیست، فرانسه و متحدان ایالات متحده هم از این اتفاق خرسند نیستند و می‌گویند که راه‌هایی را برای مقاومت می‌یابند.»
هنوز میز مذاکره وجود دارد
پیش‌تر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در مصاحبه‌ای با شبکه آمریکایی سی‌بی‌اس در پاسخ به این پرسش که آیا امکان بازگشت واشنگتن به توافق هسته‌ای وجود دارد یا خیر، گفت: «هنوز میز مذاکره وجود دارد. ما میز مذاکره را ترک نکردیم. آمریکا کسی بود که از میز مذاکره کنار رفت. دیگر طرف‌های برجام هنوز به توافق پایبندند.»
ظریف در این گفت‌وگو گفت که ایران شش ماه پیش پیشنهاد مبادله زندانیان میان تهران و واشنگتن را مطرح کرده اما از طرف آمریکایی پاسخی دریافت نکرده است. او گفته بود آنچه من می‌توانم به عنوان وزیر خارجه انجام دهم، این است که این پیشنهاد را علناً روی میز مذاکرات بگذارم. بیایید آنها را تبادل کنیم. او گفته بود من آمادگی و اختیار انجام این کار را نیز دارم.
ایران هم در گزارشی نوشت: آمریکا برای آزاد شدن شهروندان زندانی‌اش به ایران نامه داد. این ناگفته‌ای بود که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در خلال سفر اخیرش به نیویورک عیان کرده است. ظریف هم خبر داده که از معاونش خواسته نامه‌ای به مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا بنویسد و پیشنهاد تبادل زندانی‌های ایران و آمریکا را روی میز مذاکره بگذارند.
حضور طولانی ظریف در نیویورک این گمانه را تقویت کرد که ظریف برای مذاکره با آمریکا به نیویورک رفته یا مساله مذاکره میان دو کشور مطرح شده. اگرچه سخنگوی وزارت امور خارجه این گمانه را رد کرد و گفت: هیچ درخواستی برای مذاکره با آمریکا در کار نیست.
روزنامه ایران هم در گزارشی به نقل از دکستر فیلکینز، نویسنده مجله نیویورکر نوشت: یکی از مقامات ایرانی به من گفت که در سال ۲۰۱۷ ترامپ هشت بار از حسن روحانی درخواست ملاقات کرد. اما روحانی این درخواست‌ها را رد کرده بود اما چندی قبل دریادار شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، به یک خبرگزاری ایرانی گفته بود که طی سفرش به افغانستان، یک مقام آمریکایی به او نزدیک شده بود تا برای مذاکره درخواست کند. شمخانی درباره پاسخ ایران به این درخواست چیزی نگفت اما یک تاجر خاورمیانه‌ای به من گفت که در همان زمان یک مقام ایرانی از او خواسته بود که پیغامی را به کاخ سفید برساند. او نوشت بدترین کابوس بولتون این است که ایران از ترامپ برای مذاکره دعوت کند چون می‌داند ترامپ فوری آن را خواهد پذیرفت.
مذاکره نمی‌کنیم
طرح مساله مذاکره با آمریکا، واکنش‌هایی در داخل داشت. سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران در سخنانی تاکید کرد که دشمن می‌خواهد با فشارهای اقتصادی ما را به میز مذاکره بکشاند که این مذاکره مصداق تسلیم است اما مردم ما هوشیار و هوشمندند و معتقدند مذاکره در شرایط کنونی با دشمن، تسلیم شدن محض است و قطعاً تن به این ذلت نمی‌دهیم. او گفت: «آمریکا و همدستانش به جریان‌های القایی و انحرافی متوسل شده‌اند و باید بدانند که امروز ایران اسلامی کشور قدرتمندی است و از نظر نظامی و امنیتی به بلوغ بالایی رسیده است.»
همچنین علی لاریجانی، رئیس مجلس درباره مذاکره با آمریکا در مقطع فعلی گفت: «این اشتباه راهبردی است که کسی فکر کند در زمان فعلی با این موجود خطرناک که تصمیم‌گیری‌هایی را در منطقه اندیشیده است باید مذاکره شود. آنها باید بفهمند که با حریف سخت طرف هستند و بعد سرشان به سنگ بخورد چون تا این اتفاق نیفتد ول‌کن نیستند.»
از سوی دیگر، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی معتقد است اکنون راهبردی برای مذاکره بین ایران و آمریکا در دو کشور وجود ندارد ولی این بدان معنا نیست که گفتمان جنگ بین تهران و واشنگتن حاکم شده است.
مجید تخت‌روانچی، نماینده ایران در سازمان ملل که در این سفر همراه ظریف بود در خصوص انجام مذاکره گفت: قبل از اینکه آمریکا از برجام خارج شود با نمایندگان این کشور در چارچوب برجام و در کمیسیون مشترک همانند سایر اعضا گفت‌وگو داشتیم. ولی از زمانی که آمریکا از برجام خارج شد ارتباطی نداشتیم.
تنگه هرمز، برگ برنده
در این میان، اروپا مدت‌هاست که موضع سکوت را در پیش گرفته است. موضعی که موجب واکنش سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه شد و او گفت: «اگر برجام برای اروپا اهمیت دارد باید هزینه‌های حفظ آن را هم بدهد.» عراقچی گفته ایران به زودی پاسخ اقدامات آمریکا را می‌دهد. احتمالاً اشاره او به ماجرای تحریم کامل نفت ایران است. چراکه تاکید کرده «ایران اجازه نمی‌دهد هیچ کشوری جایگزین ایران در بازار جهانی نفت شود و مسوولیت هرگونه عواقب آن با آمریکا و کشور یا کشورهای مزبور است.»
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، این موضع را صریح‌تر عنوان کرد و گفت: اگر نفت ما از این تنگه عبور نکند حتماً نفت دیگر کشورها نیز از این تنگه عبور نخواهد کرد. البته ما قصد بستن تنگه هرمز را نداریم مگر اینکه اقدامات دشمنان به جایی برسد که مجبور شویم و چاره‌ای جز این وجود نداشته باشد.
مساله بستن تنگه هرمز توسط ایران اما نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. از آن جمله خالد جارالله، معاون وزیر امور خارجه کویت اظهار کرده است که کویت نگرانی‌هایی درباره تهدید بسته شدن تنگه هرمز از سوی ایران دارد و امیدوار است این کشور بتواند منطقه خود را از تنش‌های حاصل از آن حفظ کند. همزمان روزنامه «الرای» کویت نوشت: «در صورت مسدود شدن این تنگه، کویت راه‌حلی فوری برای ادامه صدور نفت ندارد و فقط می‌تواند نفت خود را برای مدت کوتاهی در نفتکش‌های غول‌پیکر ذخیره کند که این راهکار نیز بیش از یک هفته ممکن نیست.» الرای می‌افزاید، روزانه حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز عبور می‌کند که بستن آن یک شوخی یا طنز نیست و بازار جهانی نفت نمی‌تواند بستن این تنگه را بیش از یک هفته تحمل کند. این روزنامه گفته کویت دو راهکار دارد؛ یا در چارچوب یک اقدام بین‌المللی و در قالب کشورهای عضو اوپک علیه ایران اقداماتی را اتخاذ کند یا به نیروهای آمریکایی حاضر در منطقه برای باز کردن این تنگه تکیه کند.
مهار ایران از عراق
تکیه کویت به نیروهای آمریکایی برای باز نگه داشتن تنگه هرمز در حالی عنوان شده که اخیراً ژنرال «کنت مکنزی» فرمانده نیروهای تروریست «سنتکام» با عنوان ستاد مرکزی ارتش آمریکا برخلاف اظهارات پیشین چند مقام آمریکایی و نیز دولت عراق، مدعی شد که حضور نظامی این کشور در عراق با هدف مهار جمهوری اسلامی ایران است و به صورت بلندمدت ادامه خواهد یافت. از سوی دیگر، وزارت امور خارجه عراق، کاردار آمریکا در بغداد را احضار و یادداشت اعتراضی به وی تسلیم کرد. به گزارش «ایرنا» وزارت امور خارجه عراق در این بیانیه اعلام کرد: «در پی مطالب منتشرشده از سوی سفارت آمریکا و زیرپا گذاشتن آداب دیپلماتیک، «جوی هود» کاردار آمریکا در بغداد احضار و یادداشت اعتراضی از سوی «نزار الخیرالله» معاون وزیرخارجه به وی تسلیم شده است.» بیانیه علت احضار و اعتراض به کاردار آمریکا را همچنین رعایت نکردن چارچوب‌های مربوط به انجام ماموریت‌های دیپلماتیک در کشور میزبان (عراق) و همچنین ضدیت با سیاست خارجی عراق دانست که قرار گرفتن عراق به عنوان معبر یا مرکزی برای هر گونه هدف قرار دادن دیگر کشورها را رد می‌کند.
هیأت بلندپایه کره شمالی در تهران
از سوی دیگر ایسنا به نقل از خبرگزاری رسمی کره شمالی اعلام کرد که معاون وزیر امور خارجه این کشور به همراه هیاتی بلندپایه عازم چند کشور از جمله ایران شده‌اند. معاون وزیر امور خارجه کره شمالی اعلام کرده این هیات قرار است به جمهوری آذربایجان و مغولستان، ایران و سوریه سفر کند. هیچ اطلاعات یا جزئیات بیشتری از این سفر منتشر نشده است. کره شمالی اعلام کرده که این سفر در راستای هدف پیونگ‌یانگ برای «تحکیم روابط خود با دوستان دیرینه‌اش و همین‌طور توسعه تجارت» با این کشورها انجام می‌شود. آفتاب یزد در واکنش به این خبر نوشت که آیا تحکیم روابط ایران و کره شمالی، پیامی جدید برای آمریکاست؟ همچنین خبرگزاری ایرنا خبر داد که محمدجواد ظریف هم قصد دارد به کره شمالی سفر کند. ظریف گفته این سفر در برنامه کاری‌اش قرار داد و به زودی زمان آن را تعیین خواهد کرد.
