عملیات ممکن

 مجید حیدری: گزارش‌ها حاکی از آن است که عملیات بازار باز (Open market operations) در فاز اجرایی قرار خواهد گرفت و به ابزار جدید بانک مرکزی برای ثبات‌بخشی به بازارها تبدیل خواهد شد. در یک هزار و دویست و شصت و هشتمین جلسه شورای پول و اعتبار و در راستای اجرای سیاست پولی و مدیریت نرخ‌های سود، کنترل تورم، ساماندهی اضافه‌برداشت بانک‌ها و تعیین چارچوب مشخص برای اعطای اعتبار به بانک‌ها و موسسات اعتباری، به بانک مرکزی اجازه داده شد که نسبت به انجام عملیات بازار باز (خرید و فروش اوراق مالی اسلامی منتشره توسط دولت و وثیقه‌گیری به ازای اضافه‌برداشت یا اعطای خطوط اعتباری به بانک‌ها و موسسات اعتباری) اقدام کند. بر این اساس مفاد دستورالعمل انجام عملیات بازار باز و اعطای اعتبار در قبال اخذ وثیقه توسط بانک مرکزی در 13 ماده و 5 تبصره به تصویب رسید. رئیس کل بانک مرکزی در صفحه شخصی خود جزئیاتی از این ابزار جدید ارائه کرد. به گفته عبدالناصر همتی، این بازار امکان معاملات اوراق بهادار دولت را بین بانک‌ها و بین بانک مرکزی و بانک‌ها فراهم می‌آورد. این مقام مسوول تاکید کرد نکته بسیار مهم این است که (عملیات بازار باز) در واقع اوراق بهادار دولتی را به طور مشخص به دارایی‌های بدون ریسک تبدیل می‌کند اما همزمان، نرخ تنزیل در بازار در قالب دامنه نرخ سود تعریف می‌شود. به عبارت دیگر، آنچه تلاش بر اجرای آن است شکل پیشرفته این عملیات سیاست پولی است که همزمان نه‌تنها معاملات اوراق و نحوه تعامل بانک مرکزی با بانک‌ها را سامان می‌دهد بلکه با توجه به مسیر تورمی که بانک مرکزی ترسیم می‌کند دامنه تعیین‌شده نرخ سود، سامان ساختاریافته به آن می‌دهد تا نرخ‌ها از حول‌وحوش یک بازه زیاد و کم نشود. از نگاه رئیس کل بانک مرکزی، بدون این دامنه، ممکن است آشفتگی زیادی در نرخ‌های بین‌بانکی به وجود آید که با ترتیباتی که گفتم این مشکل به وجود نخواهد آمد و بانک مرکزی می‌تواند با قدرت، سیاست‌های خود را اجرا کند. علاوه بر این توضیحات، روابط عمومی بانک مرکزی نیز به تعریف این ابزار و جزئیات آن پرداخت. بر اساس این گزارش، فرآیند عملیات بازار باز به این صورت است که در مواقع افزایش (کاهش) تقاضای ذخایر بانک‌ها که احتمال انحراف نرخ سود بازار بین‌بانکی (قیمت ذخایر) از میزان هدف‌گذاری وجود دارد، بانک مرکزی از طریق خرید (فروش) اوراق بهادار و عرضه (جمع‌آوری) ذخایر، نرخ سود بازار را به حول‌وحوش نرخ سیاستی هدف‌گذاری‌شده هدایت می‌کند. بر اساس سازوکار طراحی‌شده، بانک مرکزی برای ایجاد دامنه مجاز نرخ سود بازار (کریدور نرخ سود)، کف نرخ کریدور را به عنوان نرخ پذیرش ذخایر مازاد بانک‌ها (سپرده‌گیری از بانک‌ها) و سقف نرخ کریدور را به عنوان نرخ تزریق نقدینگی (وام‌دهی در قبال اخذ وثایق نقدشونده به بانک‌ها) تعیین می‌کند. فرآیند راهبری نرخ‌های بازار از طریق عملیات بازار باز، در نهایت از طریق سازوکار اشاعه سیاست پولی به تغییرات در سایر نرخ‌های بهره در اقتصاد منجر شده و سطوح قیمت‌ها و فعالیت‌های واقعی اقتصادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.