سنتکام، در لیست تروریست‌ها
واشنگتن معافیت‌هایی را برای تعامل با سپاه وضع می‌کند
19 فروردین‌ماه، آمریکا نام سپاه پاسداران را وارد لیست گروه‌های تروریستی کرد و حالا ایران، در اقدامی متقابل «سنتکام» را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داد.
کلیات طرح اقدام متقابل آمریکا 27 فروردین‌ماه تصویب شده بود و هفته گذشته هم جزئیات آن در مجلس تصویب شد. طرح 9ماده‌ای که بر اساس آن ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا در غرب آسیا موسوم به «سنتکام» به عنوان سازمان تروریستی اعلام شد. ایران نوشت: بر اساس ماده یک این طرح؛ به منظور اقدام متقابل در برابر تصمیم یا اقدام ایالات متحده آمریکا در تضعیف صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی، فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام)، نیروها و سازمان‌ها یا نهادهای تحت اختیار این فرماندهی، تروریست اعلام می‌شوند و هرگونه کمک اعم از نظامی، اطلاعاتی، مالی، فنی، آموزشی، خدماتی و تدارکاتی به این نیروها جهت تقابل با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران همکاری در اقدام تروریستی محسوب می‌شود.
همچنین بر اساس ماده 2؛ دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است در چارچوب مصوبات شورای عالی امنیت ملی در برابر اقدامات تروریستی نیروهای آمریکایی، اقدام متقابل و قاطع به عمل آورد. بر اساس ماده 3؛ دولت جمهوری اسلامی ایران و نیروهای مسلح موظف‌اند در زمان مقتضی با اقدامات ضروری و هوشمندانه به گونه‌ای عمل کنند که نیروهای آمریکایی نتوانند از هرگونه توان و امکانات علیه منافع جمهوری اسلامی ایران استفاده کنند.
نمایندگان در ماده 4 هم آورده‌اند: وزارت اطلاعات و سایر دستگاه‌های اطلاعاتی مکلف‌اند فهرست فرماندهان سنتکام و سازمان‌ها و نهادهایی را که تحت اختیار این فرماندهی هستند و از تروریست‌ها حمایت و پشتیبانی می‌کنند برای تعقیب قضایی اعلام کرده و قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران حداکثر ظرف مدت سه ماه از تصویب این قانون سازوکاری را ایجاد کند که بر اساس آن اسامی اعلام‌شده را به عنوان سازمان و افراد تروریستی تحت تعقیب و مجازات قضایی بر اساس قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین مربوطه قرار دهد.
همچنین بر اساس ماده 5؛ دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است از کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همکاری می‌کنند و از این جهت در معرض آسیب قرار می‌گیرند، حمایت‌های حقوقی و مقتضی به عمل آورد. در ماده 6 نیز آمده است: وزارتخانه امور خارجه با همکاری سایر دستگاه‌ها موظف‌اند با استفاده از ظرفیت‌های حقوقی، سیاسی و دیپلماسی نظامی خود، برای تعطیلی پایگاه‌های آمریکایی در منطقه تلاش کرده و بهره‌مندی نیروهای آمریکایی از تاسیسات، تجهیزات، منابع مالی و سایر کمک‌های احتمالی کشورهای منطقه را خاتمه دهند. ماده 7 هم تصریح دارد؛ کلیه کشورها که به هر نحوی از تصمیم ایالات متحده آمریکا مبنی بر اعلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌عنوان سازمان تروریستی تبعیت یا حمایت نمایند مشمول عمل متقابل می‌شود.
بودجه برای تحریم سنتکام
همچنین بر اساس ماده 8؛ اشخاص حقیقی و حقوقی که به هر نحو از تصمیم و اقدام ایالات متحده آمریکا تبعیت کرده و از ارائه خدمات به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اشخاص حقوقی و حقیقی شاغل، وابسته یا مرتبط به آن خودداری کنند، مجرم و مستوجب مجازات تعزیری درجه ۵ تا ۸ قانون مجازات اسلامی می‌شوند.
نمایندگان در ماده 9 این طرح آورده‌اند: دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است از طریق مراودات دوجانبه و چندجانبه با کشورها و رایزنی با مجامع و سازمان‌های بین‌المللی از حداکثر توان خود برای بی‌اثر کردن اقدام آمریکا در نقض مصونیت حاکمیتی ارکان دفاعی جمهوری اسلامی ایران استفاده کند.
نمایندگان در ماده 10 سازمان برنامه و بودجه کشور را مکلف کردند که منابع مورد نیاز برای اجرای این قانون را سالانه در بودجه سنواتی دستگاه‌های مجری این قانون پیش‌بینی و تخصیص صددرصد را صادر کند. بر اساس ماده 11؛ دولت و کلیه دستگاه‌های مشمول این قانون موظف هستند هر چهار ماه یک‌بار گزارش عملکرد خود را به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی برای طرح در مجلس شورای اسلامی ارائه کنند. بر اساس ماده 12؛ وزارت اطلاعات و سایر دستگاه‌های اطلاعاتی موظف‌اند اسامی کسانی را که در این تصمیم مشارکت داشته‌اند، شناسایی و به قوه قضائیه معرفی کنند تا اقدام قانونی مقتضی به عمل آید. همچنین بر اساس ماده 13 این طرح؛ کلیه تکالیف مرتبط با نیروهای مسلح مقرر در این قانون بر اساس تدابیر فرماندهی کل قوا قابل اجراست. نمایندگان در نهایت با تصویب ماده 14 تاکید کردند که این قانون از زمان تصویب، اجرا شود. نمایندگان یک فراکسیون هم برای پیگیری اقدامات متقابل رفتارهای خصمانه آمریکا تشکیل دادند. مصوبه مجلس شامل نیروهای آمریکایی در کشورهای خاورمیانه است.
معافیت‌هایی برای سپاه
از سوی دیگر گرچه آمریکا، نام سپاه را وارد گروه‌های تروریستی کرده، اما در مقابل قرار است برخی از معافیت‌ها را برای افراد و شرکت‌های همکار با سپاه ایران اعلام کند. این خبری است که ایسنا به نقل از رویترز از سه مقام آمریکایی منتشر کرده است. بر اساس این خبر سه مقام پیشین و سه مقام کنونی آمریکایی گفته‌اند که واشنگتن در نظر دارد معافیت‌هایی را به دولت‌ها، نهادها و سازمان‌های خارجی که با سپاه پاسداران تعامل دارند، اعطا کند. بنابراین، پس از قرار دادن نام سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی آنها به طور خودکار با تحریم‌های آمریکا مواجه نخواهند شد. این معافیت‌ها توسط مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا داده می‌شود و سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور در پاسخ به سوال رویترز گفت که مقامات کشورهایی همچون عراق که ممکن است با سپاه پاسداران ایران در تعامل باشند ضرورتاً از دریافت ویزای آمریکا منع نمی‌شوند. این معافیت‌ها همچنین به مدیران خارجی که در ایران فعالیت تجاری می‌کنند و به‌علاوه گروه‌های بشردوستانه که در مناطقی از جمله شمال سوریه، عراق و یمن فعال هستند، اجازه می‌دهد بدون نگرانی از اعمال خودکار تحریم‌های آمریکا به کار خود ادامه دهند. با این حال، دولت آمریکا این حق را برای خود محفوظ نگه داشته است تا هر فردی در سازمان‌های مردم‌نهاد، شرکت و دولت‌های خارجی را که از یک سازمان مشمول لیست تروریستی خارجی آمریکا «حمایت» به عمل می‌آورند، تحریم کند.
فشار برای مذاکره
آمریکا در یک ماه گذشته هم سپاه را وارد لیست گروه‌های تروریستی کرده و هم معافیت نفتی ایران را لغو کرد تا فشارها را به حداکثر برساند. اما هدف واشنگتن از تشدید فشارها علیه ایران چیست؟ دنیای اقتصاد نوشت: سناریوهایی در این رابطه مطرح است از جمله اینکه کاخ سفید با تشدید فشارها در نظر دارد تهران را به پای میز مذاکره بکشاند. سناریوی دیگر این است که ترامپ می‌خواهد با این اقدامات موجب خروج ایران از برجام شود یا اینکه با تحریک ایران زمینه‌ساز برخی اقدامات از سوی تهران شود که پیشتر نسبت به آن هشدار داده شده بود؛ به عنوان مثال ایران تنگه هرمز را ببندد. یک دیپلمات اروپایی که حاضر به افشای نامش نبود، گفت: «فکر می‌کنم هدف دولت آمریکا این است که ائتلافی علیه ایران تشکیل دهد و در این راستا، در تلاش است که تهران را مجبور به خروج از برجام کند. البته تا اینجای کار، دولت ترامپ شکست خورده است.»
سناریوی فشار برای شروع جنگ هم از سوی وزیر امور خارجه آمریکا رد شد. گرچه پیش از این زمزمه‌هایی در این خصوص شنیده می‌شد اما اخیراً مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در نشستی با چند تن از رهبران جامعه ایرانی-آمریکایی اظهار کرده که دولت آمریکا به دنبال مداخله نظامی در ایران نیست و با احتیاط در به‌کار بردن لفظ «تغییر حکومت در ایران» گفت که آمریکا بیشتر به دنبال آن است تا «رهبرانی غیرانقلابی» ایران را اداره کنند.
اما به نظر می‌رسد هدف آمریکا همان چیزی است که از سال گذشته تاکنون مدام بر آن تاکید می‌کند؛ مذاکره. این همان نکته‌ای است که رئیس گروه اقدام علیه ایران در وزارت خارجه آمریکا هم عنوان و از ایران دعوت کرده که 12 شرط سال گذشته مایک پمپئو را بپذیرد و گفته «ما سعی داریم یک اجماع جهانی را احیا کنیم که از ایران می‌خواهد به جای یک دولت انقلابی، شبیه یک کشور عادی رفتار کند. اگر آنها می‌خواهند به میز مذاکره بازگردند، ما مشکلی نداریم.» اما وندی شرمن، مسوول ارشد دولت اوباما در مذاکرات هسته‌ای که به برجام منتهی شد، معتقد است که ایران باوجود فشارها با ترامپ مذاکره نمی‌کند و منتظر انتخابات ۲۰۲۰ می‌ماند.
اینس‌تکس جدید با ترکیه
در مقابل همه فشارهای آمریکا به ایران، اروپا واکنش خاصی نشان نداده جز آنکه از لغو معافیت نفتی ایران ابراز تاسف کرده است. البته اروپا همزمان اعلام کرده که تا زمان باقی ماندن ایران در برجام، اروپا هم در این توافق می‌ماند. اما از سوی دیگر اروپا هنوز درگیر مکانیسم مالی است که قرار است ایجاد کند. وزارت خارجه فرانسه اعلام کرده که کار ایجاد مکانیسم اینس‌تکس بین ایران و سه کشور اروپایی با پیشرفت خوبی روبه‌رو بوده است. در این بیانیه آمده است: کار در این زمینه با چشم‌انداز دست یافتن به نتیجه نهایی در حال انجام است. ایران نیز باید در موضوع ایجاد نهاد متناظر به پیشرفت دست یابد. اما گویا ایران چندان امیدی به این سازوکار مالی ندارد. چراکه وزیر امور خارجه ایران از توافق با ترکیه برای ایجاد سازوکاری مشابه اینس‌تکس خبر داد. محمدجواد ظریف پیشتر نیز با انتقاد از تعلل اروپا برای راه‌اندازی اینس‌تکس، گفته بود نباید این‌طور تصور کنند که جمهوری اسلامی منتظر آنها می‌ماند، ما روابط بسیار خوبی با همسایگانمان داریم و سازوکارهای مشابهی با بسیاری از کشورها راه‌اندازی کردیم که عمل می‌کند.
انتصاب فرمانده جدید
خبر سیاسی دیگر هفته گذشته، انتصاب فرمانده جدید سپاه پاسداران بود. اول اردیبهشت‌ماه با حکم حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، فرمانده معظم کل قوا، سردار حسین سلامی به فرماندهی کل سپاه پاسداران منصوب شد. سرلشکر حسین سلامی، از سال ۹۲ جانشین فرماندهی کل سپاه پاسداران بود و با حکم رهبر انقلاب به عنوان ششمین فرمانده کل سپاه منصوب شد. همچنین رهبر معظم انقلاب در حکم دیگری سردار سرلشکر محمدعلی جعفری فرمانده سابق کل سپاه پاسداران را به مسوولیت قرارگاه فرهنگی و اجتماعی حضرت بقیه‌الله الاعظم اروحنا فداه منصوب کردند. سرلشکر پاسدار محمدعلی جعفری از سال ۸۶ فرماندهی کل سپاه را بر عهده داشت. پس از انتشار این خبر، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری اعلام کرد فرمانده کل جدید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به دریافت درجه سرلشکری از دست فرمانده معظم کل قوا مفتخر شد.
این انتصاب در داخل با استقبال مواجه شد و رسانه‌های بین‌المللی هم واکنش‌های متعددی به آن نشان دادند. العربیه نوشت: دلایل این انتصاب مشخص نیست. تایمز آو اسرائیل مدعی شد: رهبر ایران یکی از تندروترین اعضای سپاه را که بارها و بارها با شعارهایی مثل مرگ بر آمریکا و اسرائیل، از نابودی اسرائیل و آمریکا صحبت کرده است، به فرماندهی سپاه منصوب کرد. عرب‌نیوز و فرانس 24 هم این انتصاب را در ادامه ورود نام سپاه به لیست گروه‌های تروریستی دانستند. نیویورک‌تایمز هم در اخبار خود، این خبر را منتشر کرد و نوشت: رهبر ایران، سردار سلامی را به جایگزینی سرلشکر محمد جعفری، منصوب کرد. تاکنون دلایل این تغییر بیان نشده است.
