نسخه‌ای برای سیاستگذاران
سیاست‌های اقتصادی چگونه جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهند؟
«شما ترجیح می‌دهید چگونه بمیرید؟ در اثر دارویی که پزشک شما تجویز کرده یا در اثر تجویز نکردن یک دارو؟»
این جمله غافلگیرکننده نخستین جمله از کتابی علمی است و نویسندگان کتاب در پاسخ به این پرسش، مفاهیم بده‌بستان (trade off)، خطای نوع اول و دوم آماری و کمیابی را به خواننده آموزش می‌دهند. برخلاف غالب کتب رایج اقتصادی که مملو از فرمول‌ها و نمودارهای ریاضی هستند، این کتاب تمامی مفاهیم پایه اقتصاد را در قالب 28 داستان به مخاطب می‌آموزد. علاوه بر لحن دراماتیک نویسندگان، موضوعات انتخاب‌شده برای هر فصل نیز، چنان جذاب و جوان‌پسند است که مطالعه این کتاب را مشابه خواندن یک داستان مهیج کرده است.
چرا باید این کتاب را بخوانید؟
بدون شک یکی از نقاط ضعف فارغ‌التحصیلان رشته اقتصاد در ایران، ضعف در قدرت تحلیل مسائل اقتصادی است که ریشه آن به ناآشنایی با دنیای حقیقی اقتصاد بازمی‌گردد؛ به عبارت دیگر، عدم ارائه مثال‌های واقعی به فراگیران علم اقتصاد به منظور انطباق با نظریات اقتصادی، موجب شده است تا علاوه بر اینکه دانش‌آموختگان اقتصاد از ضعف در قدرت تحلیل رنج ببرند، علم اقتصاد نیز به دانشی تزیینی در کشور تبدیل شود. کتاب «دانشگاه تا بازار» گرچه بر پایه مسائل و موضوعات روز اقتصاد آمریکا نگاشته شده است لیکن به دلیل ایجاد زنجیره‌ای تنومند میان نظریات اقتصادی و مثال‌های واقعی، تحلیل‌هایی به دست می‌دهد که به هر مکان و زمان دیگری قابل تعمیم است. از این‌رو کتاب حاضر می‌تواند قوه تحلیلگری ما را بهبود ببخشد و نگاهمان را به پدیده‌ها اقتصادی‌تر کند.
علاوه بر این، کتاب به ما نشان می‌دهد که قلمرو علم اقتصاد به نظریات متداول مکتوب در کتب درسی محدود نبوده و بسیاری از پدیده‌هایی را که پیرامون ما رخ می‌دهند و در ظاهر به علم اقتصاد مرتبط نیستند نیز می‌توان با ابزارهای علم اقتصاد تحلیل کرد. نگاه تیزبینانه و تفکر نقادانه نویسندگان این کتاب به موضوعاتی از حوزه‌های مختلف نظیر حقوق، جامعه‌شناسی، محیط زیست، پزشکی و حتی زیست‌شناسی چنان تحلیل قدرتمندی را به ارمغان آورده که ایشان را قادر می‌سازد تا برای مشکلات غیراقتصادی، راهکارهای اقتصادی مناسبی تجویز کنند. ذکر مثال‌های ملموس از دنیای واقعی، به عنوان اصلی که در سراسر این کتاب رعایت شده، موجب می‌شود تا آموزش مفاهیم پایه علم اقتصاد به ساده‌ترین روش ممکن میسر شود و این مفاهیم برای همیشه در ذهن مخاطب جای گیرد. به عبارت دیگر، این کتاب خوانندگان را تشویق می‌کند تا به منظور فهم عمیق‌تر آثار و پیامدهای سیاست‌های اقتصادی، مباحث نظری را در تحلیل مسائل مهم روز به‌کار گیرند.
در این کتاب چه می‌خوانید؟
با توجه به عنوان اصلی کتاب یعنی تحلیل اقتصادی مسائل عمومی، هدف نویسندگان از نگارش کتاب، بررسی مسائل و موضوعات عمومی آمریکا با بهره‌گیری از ابزارهای اقتصادی و تبیین مسائل از نگاه اقتصاددانان بوده است. از همین‌رو، نویسندگان علاوه بر تشریح مسائل صرفاً اقتصادی نظیر رازهای ثروت ملل، بحران‌های اقتصادی، انحصارات، وضع حداقل دستمزد و غیره، با نگاهی اقتصادی، مسائل و معضلات عمومی جامعه مثل چاقی، فروش اعضای بدن، مواد مخدر و مشروبات الکلی، انقراض گونه‌های حیوانی و گسترش خانه‌های متروکه را توضیح داده‌اند. بر همین اساس، کتاب دانشگاه تا بازار در هفت فصل به قرار زیر تدوین شده و کوشیده تا در هر فصل حتی‌الامکان مفاهیم و اصول علمی مربوط به آن موضوع را تشریح کند؛
1) بنیان‌های تحلیل اقتصادی، 2) عرضه و تقاضا، 3) بازارهای نیروی کار، 4) ساختارهای بازار، 5) اقتصاد سیاسی، 6) حقوق مالکیت و محیط زیست و 7) جهانی شدن و رفاه اقتصادی.
چه کسانی باید این کتاب را بخوانند؟
خواندن این کتاب به دو گروه بسیار توصیه می‌شود: سیاستگذاران و کسانی که سیاست‌های دولت بر آنها تاثیر می‌گذارد؛ گرچه تعداد سیاستگذاران کم است اما هیچ‌کسی نیست که از آثار و پیامدهای سیاست‌های دولت مصون بماند، بنابراین درست حدس زده‌اید، همه باید این کتاب را بخوانند. با عنایت به اینکه، بخش اعظم کتاب معطوف به چگونگی وضع سیاست‌های مختلف اقتصادی و پیامدهای آنها بر اقتصاد و سایر ارکان اجتماع است، فصول مختلف کتاب، در واقع یک کلاس عملی برای سیاستگذاران حوزه اقتصاد است.
نویسندگان کتاب با تسلط کامل بر ابعاد گوناگون اقتصاد آمریکا، ضمن دفاع از قواعد اقتصاد بازار آزاد، آثار زیانبار سیاست‌های دستوری و مداخله‌جویانه در اقتصاد این کشور را تشریح کرده‌اند. بنابراین کتاب حاضر، از یک‌سو رساله‌ای است جذاب برای طرفداران اقتصاد بازار آزاد و از سوی دیگر، کتابی است پرتنش و چالش‌برانگیز برای مخالفان اقتصاد بازار آزاد. همچنین با توجه به اینکه تقریباً تمامی مفاهیم پایه‌ای علم اقتصاد در این کتاب توضیح داده شده، این کتاب، می‌تواند به عنوان کتاب درسی آموزش اصول علم اقتصاد به دانشجویان اقتصاد و رشته‌های مرتبط به کار بسته شود. شایان ذکر است از آنجا که مطالب کتاب بر پایه مسائل و اتفاقات معاصر آمریکا نوشته شده است، این کتاب منبع مناسبی برای مطالعه حوزه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی ایالات‌متحده قلمداد می‌شود.
نویسندگان کتاب
کتاب دانشگاه تا بازار توسط سه نفر از بزرگ‌ترین اقتصاددانان آمریکایی به قلم تحریر درآمده است: داگلاس نورث، راجر میلر و دانیل بنجامین.
داگلاس نورث به واسطه دیدگاه‌ها و نظریات نهادگرایانه‌اش در ایران از شهرت فراوانی برخوردار است. بی‌تردید، وی از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین اقتصاددانان قرن اخیر محسوب می‌شود. نورث در سال ۱۹۹۳ به دلیل به‌کارگیری نظریه‌های اقتصادی و روش‌های کمّی در تاریخ اقتصاد به منظور توضیح تغییرات اقتصادی و نهادی، مفتخر به دریافت جایزه نوبل اقتصاد شد. مورخان اقتصادی بر این عقیده‌اند نورث در سه حوزه از علم اقتصاد نقش برجسته‌ای ایفا کرده است؛ به‌کارگیری روش‌های آماری برای مطالعه تاریخ اقتصادی، بررسی نقش نهادها در تنظیم رفتار انسانی و تبیین اثر نیروهای تاریخی موثر بر فقر و ثروت اقتصادها. از معروف‌ترین کتب دیگری که نورث به قلم تحریر درآورده است می‌توان از «نهادها، تغییر نهادی و عملکرد اقتصادی» و «خشونت و نظم اجتماعی» نام برد. راجر میلر، استاد اقتصاد دانشگاه تگزاس در آرلینگتون و بنیانگذار مرکز اقتصاد و حقوق دانشگاه میامی، به عنوان یکی از برجسته‌ترین صاحب‌نظران حوزه اقتصاد و حقوق، بیشتر شهرت خود را مدیون مقالات و کتب خود در زمینه اقتصاد مواد مخدر، اقتصاد جرم و رفتارهای جنایی است. از سایر مکتوبات وی می‌توان به اقتصاد کلان میانه و کتاب اقتصاد امروز و فردا اشاره کرد.
دانیل بنجامین، استاد دانشگاه کِلِمسون کارولینای جنوبی، نیز نوشته‌های اثرگذاری در حوزه اقتصاد محیط زیست داشته که وی را زبانزد خاص و عام کرده است. از موضوعات مورد علاقه وی، اقتصاد بازیافت، اثر حقوق مالکیت بر نظام صیادی و پیامدهای اقتصادی آلودگی‌های زیست‌محیطی است.
