انجماد بزرگ

نمایشگاه خودرو دیترویت که 14 ژانویه افتتاح شد برای آخرین بار در فصل زمستان برگزار می‌شود و از سال 2020 به ماه‌های گرم تابستان انتقال می‌یابد. اما خودروسازان حاضر در نمایشگاه روش‌های اجتناب از سردی کسب‌وکار را در ذهن بررسی می‌کردند. انبوه اعلانات اخیر در مورد تجدید ساختار، اتحاد جدید فورد و فولکس واگن و احتمال ادغام‌های بیشتر همگی حاکی از آن هستند که این صنعت قصد دارد از درد و رنج ناشی از رکود دوری و خود را برای فراز و نشیب‌های درازمدت آماده کند. اکنون این ریسک وجود دارد که هیچ‌‌کدام از اقدامات آنها به اندازه کافی بزرگ یا جسورانه نباشد.

از آنجا که احتمال کاهش فروش خودرو وجود دارد و نیاز به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید روزبه‌روز بیشتر احساس می‌شود اکثر بنگاه‌ها کاهش هزینه‌ها را در اولویت قرار داده‌اند. دو هفته قبل شرکت فورد از اوج تلاش اروپا برای کاهش هزینه‌ها به میزان 14 میلیارد دلار در سال پرده برداشت. این بدان معناست که 24 هزار از 200 هزار کارگر این شرکت تعدیل می‌شوند. شرکت جگوار لندرور متعلق به گروه تاتا از هند اعلام کرد در راستای برنامه صرفه‌جویی 5 /2 میلیاردپوندی خود 4500 کارمند را اخراج می‌کند. در 15 ژانویه، شرکت‌های فورد و فولکس واگن جزئیات پیمان اشتراک هزینه‌ها را افشا کردند. جیم هاکت رئیس شرکت فورد این پیمان را «رویداد بعدی متحول‌کننده صنعت» نامید. روز بعد از آن نتایج ضعیف اولیه فورد ارزش سهام را پایین آورد و نشان داد که این برنامه واقعاً ضرورت دارد. همه خودروسازان نگران آن‌اند که رکود جهانی به یک گرداب سقوط و همزمان به جنگ تجاری منجر شود. مهم‌ترین نگرانی آن است که سال‌های رشد چشمگیر در سودآورترین بازارها به انتها برسند. آمریکا و اروپا هنوز از نظر میزان فروش در صدر قرار دارند اما چین که منبع حیاتی سودآوری بسیاری از شرکت‌هاست دردسرهای زیادی ایجاد می‌کند. این بزرگ‌ترین بازار خودرو جهان برای اولین بار پس از 20 سال در 2018 کوچک شد. فروش خودرو با کاهش 8 /2درصدی به 1 /28 میلیون دستگاه رسید و در ماه دسامبر 13 درصد سقوط کرد تا خودروسازان طعم رویدادهای احتمالی امسال را از قبل بچشند. دردسرهای تجارت و سایر مشکلات عمق این گرداب را تشدید می‌‌کنند. دونالد ترامپ خودروسازان خارجی را تحت نظر دارد. او به منظور مقابله با آنچه کسری تجاری ناعادلانه با اروپا می‌خواند تهدید کرد تعرفه‌هایی را برای واردات خودروهای اروپایی در نظر می‌گیرد. بانک یوبی‌اس (UBS) پیش‌بینی می‌کند که در بدترین حالت -یعنی تعرفه‌های 25درصدی- بازار آمریکا سال آینده 12 درصد کوچک‌تر خواهد شد. اروپا همزمان با مشکل برگزیت و کاهش فروش خودروهای گازوئیل‌سوز مواجه شده است. حتی اگر مقابله با این مشکلات کافی نباشد باز هم خودروسازان مجبورند در زمینه اتومبیل‌های برقی، وسایل نقلیه خودران و خدمات نقل و انتقال از قبیل اشتراک خودرو و مسافرکشی سرمایه‌گذاری‌های کلانی انجام دهند. غفلت از موضوع آخر می‌تواند به کاهش فروش خودرو بینجامد. بنگاه مشاورتی بین (Bain) بیان می‌کند جمعیت قادر به رانندگی در آمریکا رشد بیشتری ندارد. این رویه در سایر نقاط جهان نیز مشاهده می‌شود و در حالی است که روی آوردن نسل‌ها به خدمات حمل‌و‌نقل از قبیل تاکسی‌های روباتی باز هم به فروش خودرو لطمه خواهد زد. بنگاه بین پیش‌بینی می‌کند که بازار آمریکا با حضور سالانه 17 میلیون اتومبیل تا سال 2025 کوچک‌تر می‌شود و عرضه خودرو در آن به 10 میلیون دستگاه خواهد رسید.

خودروسازان حتی قبل از آخرین دور اعلانات کوچک‌سازی و فرآیند ترک کشورها یا بخش‌های زیان‌ده بازار را آغاز کرده بودند. آنها سرمایه‌گذاری‌ها را به سمت‌هایی سوق می‌دادند که بیشترین تفاوت را ایجاد می‌کنند. سال گذشته جنرال‌موتورز اخراج کارگران و تعطیلی کارخانه را اعلام کرد و در سال 2017 بازوی اروپایی خود یعنی اوپل را به شرکت فرانسوی PSA فروخت. این بنگاه فرانسوی که تا سال ریاست کارلوس تاوارس در سال 2014 ضررده بود فروش مدل‌های کم‌سود را متوقف کرد. همچنین در سال 2017، شرکت اتومبیل فیات کرایسلر که رئیس هیات‌مدیره آن جان الکان عضو هیات‌مدیره شرکت مادر نشریه اکونومیست نیز هست فروش خودروهای سواری صندوق‌دار در آمریکا را متوقف کرد تا بر خودروهای شاسی‌بلند با سود حاشیه‌ای بالاتر متمرکز شود. گفته می‌شود شرکت فورد در حال بررسی امکان خروج از آمریکای جنوبی است.

کاهش هزینه و افزایش سودآوری با هدف تقویت ترازنامه راهی برای محافظت از خود در برابر تلاطمات آینده محسوب می‌شود. پیوند میان فورد و فولکس‌واگن نمونه چشمگیر تازه‌ای از شبکه اتحاد است که ویژگی صنعت خودرو به شمار می‌رود. برخی از این اتحادها به وضوح برای آمادگی برای آینده انجام می‌گیرند. به عنوان مثال، در سال 2017 شرکت تویوتا با مزدا و شرکت قطعه‌سازی ژاپنی دنسو (Denso) ائتلاف کرد تا تولید خودروهای برقی را توسعه دهد.

با این حال فورد و فولکس‌واگن سرمایه‌گذاران را ناامید کردند چراکه آنها انتظار داشتند پیوند و اتحاد این دو شرکت نزدیک‌تر باشد. شایعاتی در مورد همکاری قریب‌الوقوع آنها در زمینه خودروهای برقی، خودروهای خودران و خدمات حمل‌ونقل مطرح شد اما دو بنگاه اعلام کردند صرفاً در تولید ون و وانت‌های معمولی با یکدیگر کار خواهند کرد. آنها پیوند سهام مالکانه را با قدرت رد کردند. پیوندی که می‌توانست روابط آنها را عمیق‌تر سازد.

احتمال اینکه فشارها برای اتحاد یا ادغام کامل بنگاه‌ها از بین برود وجود ندارد. شاید تجمیع شرکت‌ها تنها راه افزایش صرفه‌جویی در هزینه‌ها به میزان مورد نیاز این صنعت باشد تا بتواند از غول‌های فناوری آمریکا مانند گوگل که نیم‌نگاهی به حمل‌ونقل دارند عقب نماند. هم سرجیو مارچیونه رئیس FCA که سال گذشته به‌طور غیرمنتظره از دنیا رفت و هم کارلوس گوسن که مبتکر اتحاد سه خودروساز بزرگ جهان یعنی رنو، نیسان و میتسوبیشی بود در گذشته خواستار تجمیع و تلفیق هرچه بیشتر بوده‌اند. بنگاه پژوهشی سانفورد عقیده دارد سال 2019 نیز سال شایعات بی‌پایان ادغام و تملیک خواهد بود چراکه تقاضا برای اتومبیل متزلزل است و هزینه‌ها سر به فلک می‌کشند.

اما اتحادهای بزرگ را به ویژه در صورتی که معاملات فرامرزی باشند به سختی می‌توان مدیریت کرد. بازداشت آقای گوسن به اتهام سوءعملکرد مالی تردیدهایی جدی در مورد بزرگ‌ترین پیوند جهان ایجاد کرده است. در واقع بسیاری بر این عقیده‌اند که شرکت نیسان این اتهامات را علیه او مطرح کرد تا جلو طرح‌های او برای یک ادغام کامل را بگیرد. مرگ آقای مارچیونه صنعت خودرو را از یک شخصیت بزرگ محروم کرد. کسی که خواستار تلفیق بود و ثابت کرد یک پیمان بزرگ فرااقیانوسی می‌تواند موفق باشد.

اکثر روسای باقی‌مانده در خودروسازی افرادی نیستند که قابلیت شروع و مدیریت یک ادغام بزرگ را داشته باشند. تنها نامزد باقی‌مانده احتمالاً آقای تراورس است که PSA و اوپل را در کوتاه‌ترین زمان سروسامان داد. اما او به شدت گرفتار تکمیل این معامله است. در حالی که سرما گزنده شده است صنعت خودرو برای بقا دست و پا می‌زند.

منبع: اکونومیست