مکتب داووس

پیش‌بینی می‌شود که انقلاب صنعتی چهارم تا سال 2025، 7 /3 تریلیون دلار ارزش اقتصادی خلق کند. سخنرانان پنل «انقلاب اجتماعی چهارم» در داووس 2019 در این مورد بحث کردند که انقلاب صنعتی چهارم، چگونه می‌تواند به کاهش شکاف درآمدی و شکاف ثروتی کمک کند و چگونه می‌تواند منجر به این شود که دنیا دیگر نگران شکاف طبقاتی‌ای که در عصر دیجیتال ایجاد شد نباشد. موسسه آکسفام (Oxfam) تخمین زده است که 5 /0 درصد افزایش در مالیات یک‌درصدی‌ها (یک‌درصدی که بیشترین ثروت را دارند) پولی خلق می‌کند که با آن می‌توان تمام بچه‌های دنیا را که به مدرسه نمی‌روند آموزش داد و خدمات بهداشتی و درمانی‌ای را به مردم دنیا ارائه کرد که منجر به نجات 2 /3 میلیون نفر از انسان‌ها شود و باز هم مقداری پول باقی بماند. در پنل انقلاب اجتماعی چهارم، سارا کلی (Sarah Kelly)، از کارکنان بلندپایه دویچه وله، سابرامانیان رنگان (Subramanian Rangan) استاد استراتژی و مدیریت دیوان ولیعهد در ابوظبی امارات که یک موسسه دولتی است، آمیتا کانت (Amitabh Kant) مدیر ارشد اجرایی اداره ملی تحول هند (NITI)، هیلاری کوتام (Hilary Cottam) نویسنده و کارآفرین در مرکز انقلاب اجتماعی چهارم، وینی بیانیما (Winnie Byanyima) مدیر اجرایی موسسه بین‌المللی آکسفام و رابرت مورتیز (Robert Mortiz) رئیس موسسه بین‌المللی PwC حضور داشتند.

انقلاب اجتماعی و صنعتی

سارا کلی، بحث را با این سوال آغاز کرد که آیا انقلاب صنعتی چهارم، نیاز به انقلاب اجتماعی چهارم دارد؟ او این سوال را از وینی بیانیما پرسید که وضعیت نابرابری را در حال حاضر چگونه می‌بینید؟ نابرابری در چه موقعیتی قرار دارد؟ بیانیما در پاسخ به سارا کلی گفت: «نابرابری اقتصادی مفرط در حال حاضر خارج از کنترل است. آکسفام گزارشی را منتشر کرده است که این گزارش وسعت نابرابری و اینکه نابرابری چگونه رشد کرده است را نشان می‌دهد. امروز 10 هزار نفر در جهان می‌میرند به این خاطر که نمی‌توانند به سیستم بهداشت عمومی دسترسی داشته باشند. فقر مطلق از کنترل خارج شده است، ثروت میلیاردرها روزبه‌روز در حال افزایش است، فقرا در حال غرق شدن هستند و هر روز نیز در دریای فقر پایین‌تر می‌روند.» بیانیما افزود: «ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که دولت‌ها به اندازه کافی از ثروتمندان مالیات نمی‌گیرند و به اندازه کافی بر ثروت مالیات نمی‌بندند. آنها به ثروتمندان اجازه می‌دهند تا هر روز رشد کنند در حالی که خدمات‌رسانی عمومی با مشکل مواجه است و سیستم خدمات عمومی در مسیری قرار گرفته که با این روند از هم فرو خواهد پاشید.» آمیتا کانت در پاسخ به این سوال که آینده کاهش شکاف ثروتی را در هند چگونه می‌بینید اعلام کرد: «به تکنولوژی بیشتری نیاز است. هر هندی امرزوه یک حساب بانکی دارد. 55 درصد حساب‌های بانکی که در دنیا باز شده‌اند، در هند باز شده‌اند.» او افزود: «‌ما در هند 15 هزار مرکز بهداشتی درمانی را به‌طور دیجیتال به یکدیگر مرتبط ساخته‌ایم.» آمیتا کانت در جریان پنل انقلاب اجتماعی چهارم در داووس 2019 گفت: «عقیده من است که دولت‌ها باید روی تغذیه، بهداشت و آموزش افراد متمرکز شوند.» او همچنین افزود: «متدولوژی آکسفام در حساب کتاب‌هایش جای سوال دارد اما آنها به نکته‌ای اساسی اشاره می‌کنند. اینکه دولت‌ها باید روی مسائلی تمرکز کنند که روی فقر اثر معناداری بگذارد.»

از هیلاری کوتام درباره مقاله‌اش در مورد انقلاب اجتماعی چهارم پرسیده شد. اینکه چه چیزی الهام‌بخش او در نوشتن چنین مقاله‌ای بوده است، کوتام در پاسخ گفت: «او در بریتانیا کار می‌کند. سیستم رفاهی هوشمندانه‌ای که بعد از جنگ جهانی دوم در بریتانیا راه‌اندازی شد بیشتر از این نمی‌تواند دوام داشته باشد و نمی‌تواند پاسخگو باشد. جمعیت بریتانیا در حال پیر شدن است و جهان نیز در حال تغییر. طی انقلاب هر صنعتی، یک انقلاب اجتماعی وجود دارد. همیشه طی هر انقلاب صنعتی، لحظه‌ای وجود دارد که طی آن نابرابری افزایش می‌یابد. سپس انقلاب اجتماعی رخ می‌دهد. بنابراین ما باید یک انقلاب اجتماعی را خلق کنیم و بدون آن، انقلاب صنعتی اساساً وجود نخواهد داشت. اینکه یک انقلاب اجتماعی رخ دهد و به دنبال آن یک انقلاب صنعتی، مساله‌ای نیست که به‌طور اتفاقی رخ دهد بلکه باید طراحی شود. دولت‌ها نقش بسیار مهمی را در طراحی معماری جدید دنیا بازی می‌کنند. زندگی‌های طولانی‌تر و طبیعت در حال تغییر بدین معناست که سیستم‌های رفاه اجتماعی نیاز به این دارند که از اساس متحول شوند.»

سابرامانیان رنگان گفت اینکه ما چگونه از تکنولوژی استفاده می‌کنیم یک مساله بسیار مهم است. کشورهای شمال اروپا کمترین سطوح نابرابری را دارند و بیشترین استفاده را از تکنولوژی می‌کنند. بنابراین تکنولوژی یک مشکل نیست. مورتیز اظهار کرد: «ما تعداد زیادی از مردم را پشت سر خود جا گذاشته‌ایم. جامعه کسب‌وکار سه فرصت را پیش‌روی خود دارد. چگونه می‌توان پلت‌فورم‌هایی را طراحی کرد که به کمک آنها، خدمات را دسترس افراد قرار دارد؟ چگونه می‌توانیم تکنولوژی را به گونه‌ای اهرم کنیم که مردم برای مشاغل فرصت داشته باشند و بتوانند شغل پیدا کنند؟ ما برای آموزش دادن مردم برای آینده باید چه کار کنیم؟»

مالیات

در جریــان پنل در مـــورد درآمـــد پایه جهـــانی (Universal Basic Income) یا UBI پرسیده شد. 60 درصد از افرادی که شنونده مباحثات پنل بودند و در داووس حضور داشتند مخالف UBI بودند و اکثر افرادی که در پنل به عنوان سخنران دعوت شده بودند نیز چنین مخالفتی را اعلام کردند. بیانیما بیان کرد: «ما اکنون در اقتصادی هستیم که به شیوه‌ای پیش می‌رود که تعداد کمی از افراد روزبه‌روز مرفه‌تر می‌شوند و خیلی از افراد یا وضعیت‌شان بدتر می‌شود یا تغییری در رفاه آنها ایجاد نمی‌شود. تغییرات تکنولوژیک زندگی‌های مردم را تغییر نمی‌دهد. نرخ کاهش فقر پایین آمده است و امروزه با سرعت گذشته فقر در حال کاهش نیست. 5 /4 میلیارد نفر از مردم دنیا با فقر مطلق مواجه هستند. انگار چون افراد ثروتمند قوانین را می‌نویسند، آنها برنده هستند و دیگران بازنده. ما باید دولت‌ها را وادار کنیم تا اقتصاد را بهتر از قبل مدیریت کنند. دولت‌ها باید مالیات بیشتری از ثروتمندان بگیرند. در کشورهای توسعه‌یافته و ثروتمند شما می‌بینید که ریاضت در حال شایع شدن است. این بدان دلیل است که دولت‌ها عقب نشسته‌اند و می‌گذارند ثروتمندان روزبه‌روز به سرمایه خود بیفزایند.» او همچنین افزود که UBI می‌تواند یک راه مناسب برای توزیع اجتماعی باشد.

کانت گفت که بخشی از کارش این است که مطمئن شود منابع، به صورت کاراتر به جریان می‌افتند و به افراد آموزش دهد که به جریان افتادن منابع را به صورت کاراتر مدیریت کنند. او می‌گوید: «من معتقدم که آکسفام فقر را به یک بت تبدیل کرده است. عقیده من این است که شما باید در یک مقیاس وسیع، از طریق آموزش، سلامت و تغذیه، فقر را از بین ببرید. اگر زنان کم‌خونی داشته باشند چگونه می‌توان فقر را از بین برد؟» او ادامه می‌دهد: «مالیات به اندازه کافی در هند بالا و سنگین است اما دولت‌ها کارا عمل نمی‌کنند. در این وضعیت تکنولوژی می‌تواند بسیار کمک کند. اگر شما به صورت کارا از تکنولوژی بهره ببرید می‌توانید زندگی‌ها را متحول کنید. ما باید یک بازار داده ایجاد کنیم.»

کاتوم بیان کرد: «سیستم‌های امروزی بیشتر از این کار نمی‌کنند. ما به شکل جدیدی از یادگیری نیاز داریم. ما به سیستمی نیاز داریم که بر اساس قابلیت‌های هسته‌ای هر فرد طراحی شده باشند. نابرابری فقط در مورد پول نیست بلکه درباره این هم هست که شما چه کسانی را می‌شناسید. این موارد چیزهایی هستند که سیستم‌های امروزی نمی‌توانند ببینند.» مورتیز می‌گوید: «واضح است که سیستم‌های مالیاتی که امروزه وجود دارند برای آینده مناسب نیستند. این سیستم‌های مالیاتی برای انقلاب سوم بودند و به درد انقلاب چهارم نمی‌خورند. ما می‌خواهیم که مردم سهم منصفانه‌ای از درآمد و ثروت خود را مالیات دهند اما قوانین مالیاتی برای افرادی که در چندین جا سهام دارند مناسب نیستند.» بایانیاما اذعان داشت اینکه می‌شنود یک مدیر ارشد اجرایی در کسب‌وکار (مورتیز) چنین حرف‌هایی را می‌زند بسیار برایش رضایت‌بخش است. «شما بدون خدمات اجتماعی و رفاهی مناسب نمی‌توانید یک اقتصاد سالم داشته باشید. ما باید با مالیات‌ها هزینه این خدمات‌رسانی را پرداخت کنیم. در اینجا به نقش دولت اشاره می‌کنم و دولت‌ها مورد نظرم هستند. در دهه 1970 بالاترین سطوح مالیات بالای 60 درصد بود اما امروزه چیزی نزدیک به 30 درصد است.»

اثرات داووس 2019 روی دنیا

1- نخست‌وزیر ژاپن، شینزو آبه (Shinzo Abe)، متعهد شد که ژاپن به عنوان کشوری که ریاست کشورهای گروه 20 (G20) را بر عهده دارد دستورالعملی را برای حکمرانی داده‌ها در سطح جهانی (global data governance) طراحی و اجرا کند. آبه متذکر شد که این اقدام حمایت سازمان تجارت جهانی را نیز با خود به همراه خواهد داشت.

2- گروهی متشکل از 70 کشور، آغاز تلاش برای مذاکرات با سازمان تجارت جهانی بر سر جنبه‌های تجاری تجارت الکترونیک (e-commerce) را به دنبال ملاقات وزرایشان در 25 ژانویه در داووس 2019 تایید کردند. کمی قبل‌تر از آن، اعضای بخش کسب‌وکار مجمع جهانی اقتصاد بیانیه‌ای را منتشر کردند. این بیانیه از دنیا می‌خواست که در حوزه تجارت دیجیتال عصر جدیدی را آغاز کند که فراگیرتر باشد. جوامع مدنی فعال در حوزه تجارت الکترونیک از دولت‌ها خواسته‌اند که طبق دستورالعملی که سازمان تجارت جهانی تعیین می‌کند عمل کنند تا هزینه‌های اقتصاد دیجیتال کاهش یابد.

3- رهبران برزیل و کلمبیا همراه با وزیر امور خارجه کانادا بیانیه مشترک صادر کردند تا به خوان گایدو، رهبر مجمع ملی که توسط حزب اپوزیسیون در ونزوئلا مدیریت می‌شود، بعد از اینکه خودش را به عنوان رئیس‌جمهور معرفی کرد، حمایتشان را اعلام کنند. یک روز قبل از اینکه این بیانیه توسط این سه کشور به صورت مشترک در حمایت از گایدو اعلام شود، رئیس‌جمهور پاراگوئه، ماریو آبدو بنیتز از خوان گایدو خواسته بود که کنترل اوضاع را در ونزوئلا به دست گیرد.

4- محمداشرف ‌غنی، رئیس‌جمهور افغانستان، در داووس 2019، تعهد کشورش به دموکراسی را اعلام کرد. غنی اعلام کرد که افغانستان از سال 2015 تاکنون 390 قانون جدید را بدین منظور به تصویب رسانده و مشارکت زنان در سیاست نیز در این کشور به‌طور معنادار افزایش یافته است.

5- رئیس‌جمهور آذربایجان و نخست‌وزیر ارمنستان از یک ملاقات در داووس 2019 استفاده کردند تا مذاکراتشان را سر نزاع ناگورنو-قره‌باغ که میان آذربایجان و ارمنستان وجود دارد یک پله جلوتر ببرند.

6- دولت بریتانیا اعلام کرد که طی یک برنامه پنج‌ساله، قصد دارد مساله مقاومت میکروب‌های در برابر دارو یا مقاومت ضدمیکروبی (antimicrobial resistance) یا AMR را حل کند. بریتانیا اعلام کرد که با عملی شدن این برنامه، تا سال 2040 مساله مقاومت ضدمیکروبی در سراسر دنیا حل خواهد شد.

7- مجمع جهانی اقتصاد تلاش برای توسعه هرچه بیشتر شبکه‌های خود به منظور کاهش شکاف جنسیتی در اشتغال را در هشت کشور افزایش داده است: آرژانتین، شیلی، کلمبیا، کاستاریکا، جمهوری دومینیکن، فرانسه، پاناما و پرو.

8- کمپیــن صــدای ســـیاره (Voice for the Planet) که یک کمپین جهانی برای حرکت به سمت حفظ بیشتر زمین است در روز سه‌شنبه 22 ژانویه 2019 آغاز شد. این کمپین در 48 ساعت 21 هزار عضو پیدا کرد.

9- مرکز کالاهای عمومی جهانی WEF به آغاز یک پروژه 15 میلیون‌دلاری در حوزه صنعت بازیابی پسماندهای الکترونیکی کمک کرد. میزان پسماند الکترونیکی که هر سال تولید می‌شود تا سال 2050 دوبرابر خواهد شد (اگر جهان مسیر کنونی خود را ادامه دهد). پسماندهای الکترونیکی همین الان هم به یک خطر بسیار بزرگ برای محیط زیست و سیاره زمین تبدیل شده است. پسماندهای الکترونیکی جان میلیون‌ها نفر انسان در سراسر دنیا را در معرض ریسک قرار داده است به‌خصوص برای مردمی که در نزدیکی سایت‌های پسماندهای الکترونیکی زندگی می‌کنند که عمدتاً این سایت‌ها در آفریقا هستند.

10- پرو به پیمان جنگل‌های استوایی پیوست. هدف از این پیمان، کاهش جنگل‌زدایی و حمایت از توسعه روستایی پایدار است. این اقدام پرو بسیار قابل توجه است چراکه این کشور 69 میلیون هکتار از جنگل‌های آمازون را دارد (بیشتر از نصف زمین‌های غیرجنگلی این کشور) و بعد از برزیل دومین کشوری است که بیشترین مساحت از جنگل‌های آمازون تحت سیطره‌اش است. پرو وارد پروژه‌هایی شده است که طی آنها، مقدار زیادی از جنگل‌زدایی کاهش خواهد یافت و با همکاری دولت این کشور، جامعه مدنی و بخش خصوصی، بیشتر از 50 درصد از گازهایی گلخانه‌ای که توسط پرو به دلیل جنگل‌زدایی تولید و وارد جو می‌شوند کاهش می‌یابد.

11- پنج کشور آسیایی همراه با یکدیگر بیشترین مقدار پلاستیک را به اقیانوس‌ها می‌ریزند. شورای اقدام پلاستیک جهانی (GPAP) در داووس 2019، اولین همکاری ملی خود را در اندونزی برای مارس 2019 اعلام کرد. ویتنام به عنوان رئیس اجماع ASEAN نیز به GPAP پیوست و متعهد شد که مانع از آلوده شدن اقیانوس‌ها با پلاستیک شود.