بودجه بی‌تقوا

لایحه بودجه 98 از سوی دولت به مجلس فرستاده شده است؛ لایحه‌ای که لااقل برابر آنچه تاکنون از آن هویدا شده است، تفاوت چندانی با لوایح سال‌های قبل ندارد؛ در حالی که اقتصاد ایران در سال 98 احتمالاً بسیار متفاوت از آنچه باشد که تاکنون تجربه شده و مشکلات مزمن و نهفته سالیان گذشته، که به تازگی سربرآورده‌اند در کنار تحریم، سالی سخت‌تر از هر سال دیگری برای اقتصاد کلان ایران ایجاد کنند. مشکلاتی که الزاماً ممکن است در سطح جامعه خود را بزرگ نشان ندهد اما نوک این کوه‌های یخ بیرون زده و به تدریج عظمت آنها نمایان خواهد شد.

قانون نهایی بودجه 98، که دستپخت مشترک دولت و مجلس خواهد بود، نشان می‌دهد که سیاستگذار برای سال سخت اقتصاد ایران، که عدم قطعیت‌هایش رو به فزونی و تقویت گذاشته است، چیست. آیا راه اصلاح ساختارهای معیوب را در پیش گرفته و قرار است به تدریج با قرار گرفتن در مسیر درست، نفع بلندمدت مردم و کشور را در نظر بگیرد یا قرار است همچنان به پنهان کردن تل خاکروبه‌ها زیر فرش ادامه دهد. بودجه 98 می‌تواند سرآغاز اصلاحات ساختاری ادامه‌دار در اقتصاد ایران باشد.

مردادماه سال 1391، فرهاد نیلی، رئیس وقت پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی در گفت‌وگو با شماره پنج هفته‌نامه تجارت فردا، از لزوم «تقوای پولی و مالی» در شرایط سخت تحریم‌های وقت گفت و بانک مرکزی را مسوول آن دانست. این‌طور به نظر می‌رسد که امسال سازمان برنامه و بودجه، به عنوان تدوین‌کننده بودجه چندان به این تقوا پایبند نبوده است و آنچه عرضه کرده خوش‌بینی زیاده از حد در تحقق درآمدهاست. بی‌تقوایی بودجه می‌تواند در سال آینده روند فزاینده رشد نقدینگی و تورم را دوباره به درجات هشدارآمیز سال‌های قبل برساند و اقتصاد بیمار و نحیف اما سرپا را بستری کند، آن هم در شرایطی که کانال‌های تامین منابع به واسطه تحریم، مسدود و نیمه‌مسدود شده است. تدوین‌کنندگان و تصویب‌کنندگان بودجه باید بودجه 98 را در نهایت تقوای مالی، دقت نظر در منابع قابل تحقق و موشکافی در مصارف بنویسند که این بودجه به مثابه پل صراطی است برای گذار از یک ورطه رو به نومیدی به یک دوره امیدواری.