یک دهه هیجان

  علی طهماسبی: 31 اکتبر، 10‌سالگی یکی از پرطرفدارترین و مشهورترین رمزارزهای دیجیتالی بود. بیت‌کوین که همانند سایر همنوعان خود برخلاف ارزهای سنتی، از فناوری غیرمتمرکز یا بلاک‌چین استفاده می‌کند در بحران مالی توسط فرد یا افرادی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو خلق شد. بیت‌کوین در سال‌های اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته است و از یک سنت یک سنت افزایش تا مرز 20 هزار دلار نیز افزایش یافته است. تراکنش فوری و بدون واسطه، پرداخت جهانی و کارمزد بسیار پایین از ویژگی‌های این پول است. ارزهای دیجیتالی، پول‌های رمزنگاری‌شده هستند که برای مبادلات و تراکنش‌های مالی با هدف حذف واسطه‌ها و ارزان بودن هزینه ثبت تراکنش‌ها طراحی شده‌اند. اما این مزیت آخر بیت‌کوین در چند ماه اخیر با تهدید روبه‌رو شد و رشد هزینه ثبت تراکنش منجر به سقوط ارزش این پول الکترونیکی شد. تا جایی که هم‌اکنون این ارز در حوالی شش هزار دلار در بازار قیمت می‌خورد. این ارز دیجیتالی از سوی هیچ نهاد دولتی صادر و نظارت نمی‌شود. در واقع برای انجام تراکنش‌های مالی و مبادلات نیاز به واسطه‌هایی نظیر دولت، بانک و موسسات مالی نیست و تحت کنترل کامل خود کاربر است. از آنجا که هیچ نهاد واحدی کنترل بیت‌کوین را بر عهده ندارد، تلاش برای محدود کردن آن نیز تقریباً غیرممکن است. از این‌رو این ابزار می‌تواند برای دور زدن تحریم به کار گرفته شود. لذا حتی اخیراً در بین برخی مقامات ایرانی صحبت از آن شد که باوجود عدم پذیرش این پول از سوی غالب بانک‌های مرکزی جهان شاید بتوان از این طریق، از آثار سوء تحریم‌ها دوری جست. این پول دیجیتالی در برخی از کشورها که با بی‌اعتمادی عمومی نسبت به موسسات مالی روبه‌رو هستند نیز کاربرد دارد.

هرچند بسیاری از اقتصاددانان در مورد بقا و دوام بیت‌کوین چندان خوش‌بین نبوده‌اند اما نوآوری پولی بر پایه اینترنت در زمانه حاضر از سمت یک ایده اقتصادی تا سطح وسیعی از استقلال پیش رفته است.

تهدید جدی این رمزارز که مقبولیت آن نزد مراکز معتبر اقتصادی کشورها را تحت‌الشعاع قرار داده است، عدم امکان نظارت به ‌منظور رصد تبادلات مالی و معاملات غیرقانونی و مجرمانه نظیر مواد مخدر و قاچاق است که همین عامل، در جلوگیری از فراگیر شدن بیت‌کوین تاکنون نقش اساسی داشته است. لذا شاید بزرگ‌ترین دلیل مناقشه‌برانگیز بیت‌کوین این باشد که به خاطر ماهیت غیرمتمرکز خود، قدرت را از دست بانک‌های مرکزی و دولت‌ها می‌گیرند و این عدم نظارت می‌تواند مشکلاتی نظیر تراکنش آسان پول برای باندهای تبهکار را به همراه آورد. البته یکی دیگر از مشکلات این‌گونه ارزهای دیجیتالی آن است که پشتوانه مشخصی برای آنها وجود ندارد و در صورت وجود تقلب و تخلف، امکان پیگیری وجود ندارد.

به گفته کارشناسان، اگر دولت فضای بهره‌برداری از رمزارزهای شناخته‌شده را فراهم کند، فرصت‌ها در این زمینه بیشتر از تهدیدات خواهد بود. شاید بتوان در وهله اول به‌ منظور استفاده از رمزارزها برای تبادلات خرد و متوسط بین‌المللی مطرح بخش خصوصی کشور، بانک مرکزی به بخش خصوصی این اجازه را بدهد تا به میزان مشخصی از این ارزها در راستای رفع نیازهای تجاری آن هم در دوران تحریم استفاده کنند.