عقبگرد قیمتی در بازارها

قیمت دلار، در چهار هفته اخیر روند باثباتی را طی کرده و این موضوع باعث شده که بازدهی دلار در مهرماه منفی ثبت شود. این اولین بازدهی منفی کاهشی پس از 15 ماه روند صعودی بود و نشان می‌داد از سطح قیمت دلار به میزان 4 /3 درصد کاسته شده است. برخی از کارشناسان معتقدند این کاهش پس از 15 ماه متوالی می‌تواند، روند متفاوتی را برای دلار رقم بزند. همسو با کاهش بهای دلار، هفته گذشته بازار سهام نیز بازدهی منفی یک‌درصدی را ثبت کرد و به کانال 181 هزارتایی بازگشت.

 اما این عقبگرد قیمتی تنها محدود به بازارهای داخلی نبود و در برخی از بازارهای خارجی نیز کاهش شاخص‌ها مشاهده می‌شد. بهای نفت طی هفته گذشته روند نزولی را آغاز کرد، تا از رکوردهای چهارساله فاصله بگیرد. ادعای عربستان مبنی بر افزایش عرضه نفت و جبران کسری نفت در بازار و همچنین آمارهای ذخایر نفت خام آمریکا باعث فشار قیمتی در بازار نفت شد، اگرچه برخی موسسات بین‌المللی پیش‌بینی کردند که با نزدیک شدن به دور دوم تحریم‌های ایران از سوی آمریکا، روند افزایشی قیمت طلای سیاه قوت خواهد گرفت. بهای طلای جهانی نیز در ابتدای هفته، رشد قابل توجهی را ثبت کرد، هر چند که در روز چهارشنبه از سطح قیمت‌های آن کاسته شد.

عقبگرد قیمتی در بازار نفت

قیمت نفت طی هفته گذشته روند نزولی را طی کرد و از قله‌های ثبت‌شده در هفته‌های قبل عقب‌نشینی کرده است. به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه، پس از تعهد عربستان سعودی به افزایش تولید نفت خود به بالاترین سطح تاریخی، دو هفته پیش از اجرای تحریم‌های آمریکا علیه ایران، بهای نفت در معاملات اولیه افت کرد. هر چند، بهای نفت در پایان معاملات با جبران این کاهش، تنها اندکی تغییر کرد. در این روز، خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی به خبرگزاری تاس روسیه گفت: «کشورش قصد ندارد از مدل تحریم نفتی سال ۱۵6۰ علیه مصرف‌کنندگان غربی استفاده کند، بلکه این کشور برای جبران کاهش عرضه کشورهای دیگر، مانند ایران بر افزایش تولید تمرکز کرده است.» وی افزود: «عربستان سعودی به زودی تولید نفت را از سطح کنونی 7 /10 میلیون بشکه در روز تا ۱۱ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد. عربستان ظرفیت افزایش تولید تا 12 میلیون بشکه در روز را دارد.» روز دوشنبه، بخشی از صحبت‌های وزیر انرژی عربستان به ناتوانی این کشور در تامین کسری عرضه اختصاص داشت. عربستان سعودی از ماه می به این سو، یعنی زمانی‌که دونالد ترامپ از توافق بین‌المللی برجام خارج شد، تولید روزانه خود را به 7 /10 میلیون بشکه در روز افزایش داد و به گفته الفالح به زودی آن را به ۱۱ میلیون بشکه در روز خواهد رساند. او حتی ادعای تولید ۱۲ میلیون بشکه در روز را نیز مطرح کرد اما در عین حال گفت اگر در پی کاهش عرضه لیبی، ونزوئلا، نیجریه، مکزیک و ایران خلأ سه میلیون بشکه‌ای در بازار ایجاد شود، قادر به پوشش آن نخواهد بود و باید به ذخایر تجاری خود مراجعه کند. این اظهارنظر الفالح پیامی روشن از افزایش قیمت نفت در آینده است. با این حال او بار دیگر تاکید کرد که «اگر اختلالی از سمت عرضه در بازار نفت ایجاد شود، به‌خصوص از جانب ایران، ما تصمیم خواهیم گرفت چه برنامه‌ای در پیش گیریم. ما با روحیه‌ای که همین حالا داریم، به هر سطحی از تقاضا در بازار نفت پاسخ خواهیم داد تا این اطمینان را حاصل کنیم که تمام مشتریان راضی هستند.» با این حال، چشم‌انداز تقاضا برای سال آینده در حال کاهش است. اوپک پیش‌بینی می‌کند تقاضای روزانه برای نفت این سازمان در سال آینده میلادی از متوسط 8 /32 میلیون بشکه کنونی به 8 /31 میلیون بشکه کاهش یابد. در معاملات پایانی، روز دوشنبه، بهای نفت برنت و نفت آمریکا هرکدام ۹ سنت رشد کرد.

هفته گذشته بانک‌های مطرح بین‌المللی چشم‌انداز خود از قیمت نفت در سال ۲۰۱۹ را به شکل چشمگیری افزایش داده‌اند. جی‌پی مورگان بانکی است که به تازگی پیش‌بینی‌اش از قیمت نفت خام برنت در سال ۲۰۱۹ را ۵۰ / ۲۰ دلار بر بشکه افزایش داده و آن را به 50 /83 دلار بر بشکه رسانده است. به گزارش رویترز، توجیه این بانک برای این میزان افزایش قیمت در چشم‌انداز نفت، نزدیک شدن بیش از حد عرضه و تقاضا در بازار تحت تاثیر بازگشت تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران و محدود شدن ظرفیت مازاد تولید در دنیاست. مورگان استنلی دیگر بانکی است که به نقل از بلومبرگ، نفت ۹۵دلاری را برای سال ۲۰۱۹ پیش‌بینی کرده است.

روز سه‌شنبه، نگرانی‌ها در خصوص افزایش تقاضا به دلیل افزایش فروش سهام در بازارهای جهانی و کاهش نگرانی‌ها پیش از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران در پی اعلام عربستان سعودی مبنی بر افزایش سریع عرضه نفت در صورت نیاز، موجب افت حدود پنج‌درصدی بهای نفت و رسیدن آن به پایین‌ترین سطح دو ماه اخیر شد. در معاملات پس از پایان بازار، انتشار آمارهای موسسه نفت آمریکا، ای پی آی، مبنی بر افزایش قابل توجه ذخایر نفت خام آمریکا، منجر به تداوم کاهش قیمت‌ها شد. آمارهای موسسه مذکور حاکی از آن است که ذخایر نفتی آمریکا با افزایش 9 /9 میلیون بشکه‌ای به 4 /418 میلیون بشکه رسیده است. معامله‌گران معتقدند در صورت افت قیمت نفت آمریکا به کمتر از 65 دلار در هر بشکه، این امر می‌تواند تشدید فروش‌های تکنیکی را در پی داشته باشد. در این روز، بهای نفت برنت و نفت آمریکا بیشترین درصد کاهش از ژوئیه را تجربه کردند. در معاملات پایانی روز سه‌شنبه، بهای نفت برنت و نفت آمریکا به ترتیب 39 /3 و 93 /2 دلار تضعیف شدند.

قیمت نفت روز چهارشنبه تحت تاثیر نگرانی‌های بازار نسبت به تاثیر تحریم‌های آمریکا علیه ایران اندکی افزایش یافت تا ضرر سنگین روز سه‌شنبه را جبران کند. تحلیلگران می‌گویند بازار به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت ایران دچار محدودیت عرضه شده است. بانک آمریکایی مورگان استنلی اعلام کرد: ما همچنان انتظار داریم قیمت نفت برنت تا پایان سال به ۸۵ دلار در هر بشکه صعود کند. بر اساس گزارش رویترز، در حالی که میزان عرضه محدود شده، دورنمای تقاضا در سال ۲۰۱۹ به دلیل نگرانی‌ها نسبت به کندی اقتصادی تیره شده است.

امیدواری به افزایش قیمت طلا

انتظارات برای رشد قیمت طلا، در سایه رخدادهای جهانی هنوز در بازار جهانی پررنگ است. در ابتدای هفته کاری بازارهای جهانی در روز دوشنبه، هر اونس طلای جهانی با افتی اندک به قیمت 1223 دلار معامله شد. این در شرایطی است که کارشناسان نسبت به افزایش قیمت طلا امید بیشتری دارند. در این میان، بانک مریل لینچ آمریکا سه محرک را برای رشد فلز زرد معرفی می‌کند. انتظار افت ارزش دلار جهانی، نزدیک شدن موقعیت‌های فروش بازار آتی طلا به محدوده اشباع و افزایش تقاضای محافظه‌کارانه سبدهای سرمایه‌گذاری سه‌گانه‌ای است که این بانک در حمایت از طلا معرفی می‌کند. نگرانی‌ها از آینده اقتصاد جهانی به ویژه پس از جنگ تعرفه‌ای چین و آمریکا یکی از مسائلی است که توجه سرمایه‌گذاران به دارایی کم‌ریسکی مانند طلا را افزایش داده است. همچنین، تنش‌های سیاسی میان سعودی‌ها و جهان غرب پس از ترور خاشقجی، موجب تقویت تقاضای محافظه‌کارانه طلا شده است. این موضوع سبب شده تا طلا نزدیک به اوج دو و نیم ماهه نوسانات محدودی را تجربه کند.

در روز سه‌شنبه بهای طلا، روند صعودی را ثبت کرد. به طوری که قیمت در روز سه‌شنبه تا نزدیک 1240 دلار بالا رفت. افت سهام در بازارهای آسیایی پس از جهش روزهای اخیر یکی از محرک‌های قیمت فلز زرد بود. از سوی دیگر، نااطمینانی‌ها از نتیجه مذاکرات برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) و نگرانی‌ها نسبت به بودجه ایتالیا منجر شده تا سرمایه‌گذاران به سمت طلا به عنوان پناهگاه حرکت کنند. همزمان معامله‌گران بازار آتی طلا که مطابق پیش‌بینی‌ها به سطوح اشباع فروش نزدیک شده بودند، آرایش خود را به نفع قیمت طلا تغییر دادند و صندوق SPDR (موسوم به اسپایدر و بزرگ‌ترین صندوق با پشتوانه طلا) موجودی طلای خود را افزایش داده است. در روز چهارشنبه، هر اونس طلای جهانی به قیمت 1230 دلار معامله می‌شد که حدود 10 دلار نسبت به روز قبل از آن کاهش نشان می‌دهد. پس از روزهای صعودی بازار طلا در ابتدای هفته، در سومین روز کاری هفته افزایش محسوس شاخص دلار آمریکا منجر به فشار بر قیمت فلز زرد شد. آمارهای ضعیف از اقتصاد یورو باعث نگرانی سرمایه‌گذاران و کاهش نسبت یورو به دلار شد.

 بازگشت آرامش به بازار ارز

هفته گذشته، بازار ارز سومین هفته کم‌نوسان متوالی را ثبت کرد. در اولین روز هفته، سومین افت پیاپی دلار به ثبت رسید. روز شنبه دلار با کاهش ۲۵۰تومانی به مرز ۱۳ هزار و ۶۰۰تومانی عقب‌نشینی کرد. به گفته فعالان، نبود «ریال» در بازار، مهم‌ترین عاملی است که زمینه‌ساز حرکت دلار در مسیر کاهشی شده است. فعالان نبود ریال در بازار و کاهش تقاضا را به عوامل مختلفی نسبت داده‌اند که می‌توان آنها را در چهار دسته «تغییر انتظارات کوتاه‌مدت»، «کاهش نرخ حواله درهم»، «هراس معامله‌گران از عرضه ارز در آستانه شروع دور جدید تحریم‌ها» و «دستگیری دلالان طی هفته‌های اخیر» قرار داد.

در دومین روز هفته، دلار پس از سه کاهش متوالی تغییر مسیر داد و سکه نیز از کانال چهار میلیون و ۲۰۰ هزار تومان فاصله گرفت. روز یکشنبه، شاخص ارزی با ۱۰۰ تومان افزایش به مرز ۱۳ هزار و ۷۰۰ تومان و سکه با ۶۵ هزار تومان رشد به قیمت چهار میلیون و ۲۶۵ هزار تومان رسید. برخی بازیگران ارزی حتی باور دارند در صورت شکست نقطه ۱۳ هزار و ۴۰۰تومانی، احتمال افت دلار تا کانال ۱۱ هزارتومانی نیز مطرح می‌شود. از نظر این عده همین هراس ناشی از احتمال افت بیشتر دلار موجب شده است که نوسان‌گیران در روزهای اخیر چندان در موقعیت خرید قرار نگیرند. به گفته یکی از بازیگران باتجربه بازار، معامله‌گران در شرایط فعلی بیشتر تمایل دارند، دلار خریداری‌شده را با سرعت زیاد و با سود کمی به فروش برسانند.

رشد منفی دلار در مهرماه

در آخرین روز مهرماه، دلار به کانال ۱۴ هزارتومانی بازگشت ولی این رشد نیز نتوانست مانع از ثبت رشد منفی ماهانه آن شود. روز دوشنبه، دلار ۳۰۰ تومان رشد قیمت را تجربه کرد و روی قیمت ۱۴ هزارتومانی قرار گرفت. در آخرین روز مهرماه، برخی معامله‌گران هر دو بازار سکه و دلار قصد داشتند با بالا آوردن مرز قیمت‌ها، انتظارات سایر معامله‌گران و مردم عادی را تحت‌تاثیر قرار دهند و زمینه‌ساز ورود تقاضای جدید به بازار در آستانه ماه جدید شوند.

دلار و سکه هشتمین ماه سال ۹۷ را با کاهش قیمت آغاز کردند و موجب غافلگیری نوسان‌گیران ارزی شدند. در روز سه‌شنبه، دلار نه‌تنها کشش صعود در کانال ۱۴ هزارتومانی را از خود نشان نداد، بلکه در همان ابتدای روز، افزایش عرضه موجب بازگشت قیمت این ارز به کانال ۱۳ هزارتومانی شد. عده‌ای از نوسان‌گیران باور داشتند با آغاز ماه جدید تقاضای خرد افراد عادی وارد بازار خواهد شد. با این حال برخلاف تصور این دسته، روز سه‌شنبه خبری از تقاضای افراد عادی در بازار نبود و متقاضیان حاضر در بازار نیز بیشتر دنبال تهیه دینار عراقی بودند. برخی صرافی‌ها هزار دینار عراقی را ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش می‌رساندند و گروه دیگری این ارز را ۱۲ هزار تومان قیمت زدند. به گفته فعالان، مهم‌ترین عاملی که موجب شده است تقاضای مردم در آغاز ماه وارد بازار نشود، کاهش نوسانات دلار در ۱۸ روز متوالی بوده است.

در پنجمین روز هفته، دومین افت متوالی دلار به ثبت رسید و سکه تمام بهار آزادی نیز از کانال چهار میلیون و 300 هزار تومان پایین رفت. روز چهارشنبه، شاخص ارزی در دامنه 13 هزار و 500 تا 14 هزار تومان نوسان کرد و در بعدازظهر این روز روی عدد 13 هزار و 600 تومان آرام گرفت که 100 تومان کمتر از روز سه‌شنبه بود. در کنار افت قیمت دلار، سکه تمام بهار آزادی نیز سیر کاهشی گرفت و با 50 هزار تومان افت به بهای چهار میلیون و 280 هزار تومان رسید. به گفته فعالان، در روز پنجم هفته معاملات چندانی در بازار انجام نمی‌شد و بیشتر معامله‌گران نیز تنها به دنبال سودهای لحظه‌ای بودند. در واقع کمتر کسی تمایل داشت دلار را نگهداری کند و هر کسی وارد خرید می‌شد، سعی می‌کرد با قیمت کمی بالاتر آن را به فروش برساند. اگر این اتفاق نمی‌افتاد، معامله‌گر سعی می‌کرد با کمترین ضرر ارز خریداری‌شده را به فروش برساند. به گفته برخی بازیگران باتجربه بازار ارز، با افزایش روزهای باثبات دلار، نوسان‌گیران بر سر یک دو‌راهی قرار گرفته‌اند: ماندن در بازار و خطر امکان برخوردهای امنیتی را به جان خریدن یا خروج از بازار با سودهای کسب‌شده از نوسان‌های پیشین. برخی دلالان در روزهای اخیر در لابه‌لای صحبت‌های خود عنوان می‌کنند که در ماه‌های پیشین سودهای زیادی را کسب کرده‌اند ولی بخشی از آن را در یک ماه اخیر از دست دادند.

اظهارنظر همتی در خصوص بازار ارز

هفته گذشته ناصر همتی در تشریح اقدامات بانک مرکزی در جهت کنترل قیمت ارز، عنوان کرد: تقویت نقش بانک مرکزی در مدیریت بازار با افزایش ذخایر داخلی ارز، کنترل و مسدودسازی سایت‌ها و شبکه‌های دلالی، اعلام نرخ ساختگی و دستگیری دلالان و ملتهب‌کنندگان بازار با همکاری دادستانی کل کشور، سه اقدام مهم بانک مرکزی در روزهای اخیر بوده است که شاهد نتایج آن در کاهش التهابات بازار هستیم. رئیس بانک مرکزی با اشاره به اعتراف برخی از دلالان دستگیرشده به ارتباط با مراکز خارج از کشور، تصریح کرد: تلاش زیادی از سوی دلالان و عناصر ضدانقلاب برای به اوج رساندن التهابات در تاریخ ۱۳ آبان صورت گرفته بود که با تلاش همه مسوولان و اقدامات بانک مرکزی، معتقدیم در این تاریخ هیچ اتفاقی خاصی روی نخواهد داد و پس از آن شاهد آرامش بیشتر در بازار خواهیم بود. همتی با رد شایعه انتفاع دولت از افزایش نرخ ارز تصریح کرد: افزایش نرخ ارز موجب افزایش هزینه‌های دولت می‌شود و دولت در همه شرایط به دنبال کنترل نرخ ارز بوده است.

عقبگرد در بورس

در هفته منتهی به 2 آبان سال جاری شاخص کل بورس اوراق بهادار با حدود یک درصد کاهش به کانال 181 هزارتایی بازگشت و در سطح 181 هزار و 60 واحد تثبیت شد. شاخص کل هم‌وزن نیز در هفته گذشته با کاهش روبه‌رو بود و بازدهی منفی 3 /3 درصد را ثبت کرد. اگرچه شاخص کل فرابورس روز آخر هفته گذشته را به تبع جو حاکم در بازار منفی گذراند اما برآیند فعالیت آن در هفته گذشته پرسود بود و شاخص آن 2 /2 درصد مثبت‌تر شد.

بازار سهام در هفته گذشته شاهد انتشار انبوه گزارش‌های عملکرد مالی شرکت‌ها در فصل تابستان بود که این امر توجه عمده سرمایه‌گذاران و تحلیلگران را به خود جلب کرد. ماحصل این گزارش‌ها هر چند جهش با اهمیت سودآوری در شرکت‌های وابسته به نرخ ارز به ویژه در گروه‌های معدنی، فلزی، پتروشیمی و پالایشی بود اما در مجموع به دلیل آنکه اکثر خوش‌بینی‌ها در قیمت‌های سهام شرکت‌ها لحاظ شده بود منجر به ایجاد موج صعودی جدید در کلیت بازار نشد و شاخص کل افت یک‌درصدی در مقیاس هفتگی را ثبت کرد. از سوی دیگر، متغیرهای موثر بر سودآوری سهام شرکت‌ها نیز پس از عبور از طوفان نوسانات در شش ماه گذشته کمابیش به ثبات رسیده‌اند و سامانه موسوم به نیما، پس از رفع اشکالات اولیه، جای خود را نزد شرکت‌های بورسی برای جذب درآمدهای صادراتی پیدا کرده است. در همین حال، نرخ‌های بازار آزاد ارز و قیمت‌ها در بورس کالا نیز در هفته‌های اخیر از ثبات مناسبی برخوردار بوده‌اند. به این ترتیب پس از رالی 100درصدی متوسط قیمت‌های سهام در یک‌سال گذشته می‌توان گفت اثر تعدیل ارزی تا سطح نرخ‌های سامانه نیما در شاخص کل تخلیه شده است و مسیر آتی احتمالاً با شیب نوسانات به مراتب ملایم‌تر عمدتاً تابع نوسانات آتی نرخ‌های ارز در سامانه نیما و نیز قیمت‌های فروش در بورس کالا خواهد بود.

عدم تطابق انتظارات با گزارش‌های شش‌ماهه شرکت‌های بورسی در برخی از نمادها و در ادامه تسری این فضای منفی به کل بازار، عامل اصلی این واکنش و ثبت بازدهی منفی در هفته بوده است. در این میان اما از نگاه کارشناسان، واکنش سهامداران چندان با واقعیت مطابقت ندارد به طوری که واکنش مثبت به برخی سهام چندان با گزارش‌های شش‌ماهه آنها قابل توجیه نبود و در مقابل، برخی صورت مالی‌های مثبت چندان از سوی معامله‌گران مورد استقبال واقع نشدند. البته رفتار محتاطانه آخر هفته معامله‌گران نیز در تشدید این فضای منفی بی‌تاثیر نبود. یکی از رفتارهای سنتی که عموماً در روز پایانی هفته مشاهده می‌شود، پیشه کردن احتیاط از سوی معامله‌گران در معاملات سهام است. رفتاری که مصادف تعطیلی پنجشنبه و جمعه بورس تهران با پایان هفته بازارهای جهانی بر بازار حاکم می‌شود.