فرش قرمز برای نفت سه‌رقمی

قیمت نفت طی هفته‌های گذشته روند صعودی را طی کرد تا هر بشکه نفت برنت از مرز 80 دلار بگذرد، با اعمال تحریم‌های آمریکا بر فروش نفت ایران و احتمال افزایش تقاضا در فصل سرما، برخی از کارشناسان و تحلیلگران، رسیدن قیمت نفت به سطح 100دلاری را دور از ذهن نمی‌دانند. در حقیقت این تحریم‌ها مانند فرش قرمزی است که برای افزایش شاخص نفت به ارقام سه‌رقمی پهن شده است. هفته گذشته، صحبت‌های مقامات ایران و آمریکا، علاوه بر شارژ بهای نفت در بازار داخل اثر افزایشی در بازار ارز داشت. برخی از کارشناسان معتقدند که هفته گذشته میزان تقاضای خرد برای تهیه اسکناس دلاری افزایش یافته و در این شرایط، بازار دلیلی برای عقب‌نشینی قیمتی پیدا نکرده است، به‌خصوص که در این هفته‌های اخیر مداخلات سیاستگذار به حداقل رسیده است.

پیش‌بینی 100دلاری برای نفت

قیمت جهانی نفت هفته گذشته روند صعودی را طی کرد و اکثر کارشناسان، علت اصلی این افزایش را اعمال تحریم‌های مخرب آمریکا علیه ایران عنوان کردند. کمبود عرضه نفت خام و جهش قیمت‌ها در نتیجه کاهش صادرات نفت، یکی از دغدغه‌هایی است که ذهن فعالان این حوزه را به خود مشغول کرده است. به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه، در پی رد هرگونه افزایش فوری تولید نفت از سوی عربستان و روسیه به‌رغم درخواست‌های ترامپ برای افزایش عرضه جهانی، بهای نفت برنت با بیش از سه درصد رشد به بالاترین سطح چهار سال اخیر (80 دلار در هر بشکه) رسید. روز یکشنبه، نشست کشورهای عضو و غیرعضو اوپک از قبیل روسیه در الجزایر بدون هیچ بیانیه رسمی برای هرگونه افزایش عرضه به منظور جبران کاهش تولید ایران خاتمه یافت. در این خصوص موسسه جی‌پی مورگان اعلام کرد؛ تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌تواند سبب کاهش 5 /1 میلیون بشکه نفت در روز شود. این در حالی است که شرکت نفتی مرکوریا در خصوص کاهش پنج میلیون بشکه‌ای نفت در بازار هشدار داده است. روز دوشنبه، ذخایر نفت تجاری آمریکا در پایین‌ترین سطح از اوایل 2015 قرار داشتند. در حالی که تولید نفت آمریکا در حدود بالاترین سطح تاریخی (11 میلیون بشکه در روز) قرار دارد، میزان تولید نفت این کشور به دلیل کاهش حفاری‌های نفتی تقلیل یافت.

روز سه‌شنبه، پس از آنکه عربستان و روسیه در نشست الجزایر اعلام کردند برنامه‌ای برای افزایش تولید بیشتر ندارند، قیمت نفت از قله ۸۰ دلار بر بشکه عبور کرد و در معاملات این روز نیز رکورد تازه‌ای در بازه چهار سال گذشته از خود ‌به‌جا گذاشت. بی‌علاقگی عربستان و روسیه نسبت به افزایش تولید آن هم در شرایطی که تحریم‌های نفتی آمریکا کمتر از دو ماه دیگر علیه ایران اجرایی خواهد شد، پیام کاهش عرضه را برای بازار به همراه داشت. مدیر بازارها و امنیت انرژی آژانس بین‌المللی انرژی، کیسوک ساداموری در این زمینه عقیده دارد: «اگرچه بازار نفت در حال حاضر در تعادل قرار دارد، اما ممکن است تا پایان امسال با چالش‌های فراوانی مواجه شود زیرا اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌تواند سمت عرضه را تحت فشار قرار دهد.» این تنها هشداری نبود که روز سه‌شنبه نسبت به عواقب خروج نفت خام ایران از بازار عنوان شد. مدیر تجارت نفت شرکت BP در آسیا دیگر کسی بود که در گفت‌وگو با رویترز با اشاره به اینکه «به زمان محدودیت عرضه در بازار نزدیک می‌شویم»، علت اصلی محدودیت عرضه را آغاز تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران عنوان کرد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که با نزدیک‌تر شدن به موعد ۵ نوامبر، قیمت‌ها با جهش بیشتری همراه خواهند شد. این پیش‌بینی را می‌توان در گزارش‌های بسیاری از موسسات و بانک‌های سرمایه‌گذاری مشاهده کرد. در چنین شرایطی بحث جایگزین کردن نفت خام ایران بیش از پیش جدی به نظر می‌رسد. همچنین خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی عنوان کرد که به دلیل نبود نفت ایران، به زودی قیمت نفت به 100 دلار خواهد رسید. موسس شرکت انرژی مرکوری، دانیل جاگی پیش‌بینی کرد قیمت نفت احتمالاً تا سه‌ماهه چهارم سال 2018 به 100 دلار در هر بشکه می‌رسد چون بازار ظرفیت کافی برای جایگزینی بیش از دو میلیون بشکه در روز صادرات نفت ایران را ندارد. جاگی در سخنرانی خود در کنفرانس جهانی نفت در سنگاپور گفت: «بازار ظرفیت لازم برای جبران نبود دو میلیون بشکه نفت در روز در فصل پایانی سال 2018 را ندارد. به نظر من افزایش قیمت به 100 دلار در بشکه قابل پیش‌بینی است.»

البته روز چهارشنبه، پس از اینکه آمریکا گفت قبل از اجرای تحریم‌های ایران، تضمین خواهد کرد که عرضه در بازارها به خوبی انجام شود، قیمت نفت افت کرد. برایان هوک، نماینده ویژه واشنگتن در امور ایران، در کنفرانس خبری در مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت: ما قبل از اینکه تحریم‌های جدید خود را اجرایی کنیم، اطمینان حاصل خواهیم کرد که بازارهای جهانی نفت از لحاظ عرضه، به خوبی تامین شده باشند. ترامپ هم در سخنرانی خود در سازمان ملل متحد انتقادات خود را از اوپک تکرار کرد و گفت: این سازمان باید تولید خود را افزایش دهد و از بالا بردن قیمت‌ها دست بردارد. او ایران را هم به ایجاد هرج و مرج متهم کرد و وعده داد پس از اعمال تحریم‌های جدید بر بخش نفتی این کشور، تحریم‌های بیشتری علیه آن وضع خواهد کرد. عصر روز چهارشنبه به وقت ایران، قیمت هر بشکه نفت برنت به 81 دلار و 28 سنت و نفت آمریکا به سطح 71 دلار و 78 سنت رسید.

توقف قدرت‌نمایی شاخص دلار

شاخص دلار ظرف هشت هفته اخیر نزدیک به 5 /2 درصد از ارزش خود را در برابر سبد ارزهای رقیب از دست داده است. با این حال، اونس طلا پیشروی قابل‌توجهی از خود بروز نداد و کماکان در حال محک سطوح مقاومتی و حمایتی اطراف قیمت ۱۲۰۰دلاری می‌گردد. دلایل زیادی از سوی کارشناسان در خصوص افت شاخص دلار پس از سپری کردن یک تابستان صعودی مطرح می‌شود. یک گروه به پایان حمایت از شاخص معتقد هستند و دسته دیگر، عوامل موثر بر چرخش روند دلار را معرفی کرده‌اند. دلایل رشد شاخص دلار در تابستان سال جاری و وضعیت کنونی آنها بخشی از نزول این ارز را توجیه می‌کند. سکانس صعودی دلار در فصل گذشته به ‌واسطه چشم‌انداز مثبت اقتصاد آمریکا، وضعیت اشتغال کامل (نرخ بیکاری پایین‌تر از 5 /4 درصد) در بازار کار، تورم بالاتر از نرخ هدف دودرصدی، رشد بازدهی اوراق خزانه‌داری و رویکرد انقباضی فدرال‌رزرو که در آستانه ثبت یک نوبت افزایش نرخ بهره قرار دارد، رخ داد. برخی از این فاکتورها از جمله رشد بازدهی اوراق قرضه متوقف شده‌اند؛ اما برخی از آنها به‌ ویژه رویکرد انقباضی کمیته بازار آزاد آمریکا همچنان فعال هستند. بخشی از سکانس نزولی دلار در فصل پاییز به توقف حمایت این فاکتورها وابسته بود، درحالی‌که دلایل دیگری به ‌طور مستقیم در افت ارزش دلار نسبت به رقبایش نقش مهمی بازی می‌کنند.

بر اساس گزارش شورای جهانی طلا، تقاضا برای خرید طلا از سوی نهادهای پولی‌مالی معتبر دنیا (با محوریت بانک‌های مرکزی جهان) در شش ماه نخست سال ۲۰۱۸ میلادی در بالاترین سطح ظرف سه سال اخیر قرار دارد. حجم طلای خریداری‌شده در این بازه زمانی بالغ‌بر ۱۹۳ تن برآورد شده است. این میزان نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۱۷ میلادی هشت درصد رشد داشت که بیشترین افزایش تقاضای برآورده شده از سوی بانک‌های مرکزی جهان از سال ۲۰۱۵ میلادی به شمار می‌رود. همزمان خروج سرمایه از بازارهای نوظهور منجر به رشد تقاضا برای دارایی‌های مبتنی بر دلار شده و جایگاه این ارز در مبادلات تجاری نیمه نخست سال جاری میلادی همچنان با فاصله از یورو در صدر باقی‌ مانده است. دوراهی انتخاب دلار یا طلا برای سرمایه‌گذاری در طول چند هفته اخیر موجب محدود شدن بازه مانور قیمتی اونس و کاهش دامنه نوسانات شاخص دلار شد؛ به‌طوری‌که بهای اونس ظرف هفت هفته اخیر تنها یک مرتبه افزایش یافت و شاخص دلار نیز سه هفته افزایشی را ثبت کرد. وضعیت نرمال با رفتار معکوس در روند دو بازار شناسایی می‌شود؛ اما از آنجا که طلا و دلار چهار نوبت (در طول هفت هفته) از این قاعده تبعیت نکرده‌اند، نشانگر تقویت فشار دوطرفه تقاضا در دو بازار علیه یکدیگر است. علاوه بر رقابت موجود بر سر جایگاه میان ذخایر امن (رشد تقاضای طلا و دلار)، احتمال وقوع جنگ تجاری نیز دسترسی به دلار آمریکا را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد که بخشی از تحرکات اخیر بازارها را نیز پشتیبانی می‌کند.

دلار افسارگسیخته

هفته گذشته، بازار ارزی همچنان در مدار صعودی حرکت می‌کرد و رکوردهای جدیدی برای قیمت دلار ثبت شد. در آخرین روز شهریورماه، دلار به سوی مرز ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان حرکت کرد و سکه تمام بهار آزادی در کانال چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان باقی ماند. با این حساب میزان بازدهی این ارز در شهریورماه به نزدیک ۳۷ درصد و در شش ماه ابتدایی سال به آستانه ۱۹۷ درصد رسید. روز یکشنبه، دلار توانست با قدرت زیادی از مرز مقاومتی ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان عبور کند، ولی در برابر شکست مرز ۱۵هزارتومانی ناکام ماند. برخی فعالان، تندتر شدن رشد شاخص ارز در روز یکشنبه را به آغاز ماه جدید شمسی نسبت دادند. به گفته آنها، برخی معامله‌گران به ‌طور سنتی باور دارند در روزهای ابتدایی ماه نقدینگی بیشتری به سوی بازارها سرازیر می‌شود و تقاضای خرد حاصل از آن در شرایطی که سمت عرضه چندان قوی نیست، توان جابه‌جایی قیمت‌ها را دارد. این موضوع موجب می‌شود که بخشی از معامله‌گران در روزهای ابتدایی ماه وارد بازار شوند. روز دوشنبه، دلار با عبور از مرز ۱۵ هزارتومانی، روی عدد ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان قرار گرفت؛ این قیمت ۵۲۰ تومان از قیمت روز یکشنبه و هزار و ۱۰ تومان بیشتر از قیمت انتهای شهریورماه بود. در واقع دلار در دو روز ابتدایی مهرماه، حدود هفت درصد رشد پیدا کرد.

روز سه‌شنبه، قیمت دلار نوسانات رفت و برگشتی کوتاه‌مدت و بلندمدت زیادی را تجربه کرد، امری که نشان‌دهنده تقابل شدید انتظارات کاهشی و افزایشی در بازار بود. به گفته فعالان، عامل اصلی نوسانات رفت و برگشتی، تناقض شدید انتظارات افزایشی و کاهشی است. عده‌ای در بازار باور داشتند، قیمت دلار در شش ماه اخیر بسیار رشد کرده است و کم‌کم، وقت اصلاح بلندمدت‌تر قیمت‌هاست؛ حال آنکه گروه دیگری اعتقاد داشتند، بازار در شرایط کنونی حداقل تا سقف ۲۰ هزارتومانی فضا برای افزایش دارد. روز چهارشنبه، قیمت دلار تحت تاثیر یک تاکتیک تکراری مرز مقاومتی دیگری را شکست و در مقطعی قیمت‌های بالای سطح 18 هزار و 500 تومان را تجربه کرد. برخی فعالان اظهارات ستیزه‌جویانه ترامپ نسبت به ایران را عاملی دانستند که بازارهای داخلی را تحت تاثیر قرار داد؛ گروه دیگری نگرانی نسبت به جوی را که ممکن بود در شورای امنیت علیه ایران شکل بگیرد، عامل رشد قیمت‌ها دانستند. ولی آنچه از صحبت‌های خریداران مشخص بود، نگرانی نسبت به روند قیمت دلار و نگاهی به عبور قیمت آن از مرزهای مقاومتی پیشین موجب می‌شود که معامله‌گران از هراس رشد بیشتر آن وارد بازار شوند. در این میان، آنچه می‌تواند خریداران را از ورود به بازار بازدارد، تغییر رویه‌های ارزی پیشین و ورود فعالانه سیاستگذار به بازار ارز است.

فتح قله 180 هزارتایی در شاخص بورس

در هفته منتهی به 4 مهرماه سال جاری، شاخص بورس تهران با رشد بی‌سابقه 8 /14درصدی وارد کانال 180 هزارتایی شد. به این ترتیب شاخص کل پس از رسیدن به سطح 180 هزار و 635 واحد، بازدهی بازار سهام از ابتدای سال را به 88 درصد رساند.

شاخص کل فرابورس نیز در هفته گذشته با رشد 4 /11درصدی به سطح 2071 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن نیز در هفته مورد بررسی وارد کانال 31 هزارتایی شد و بازدهی 1 /16 درصد را به دست آورد. رشد بیشتر شاخص کل هم‌وزن به نسبت شاخص کل نشان‌دهنده اقبال عمومی به سهم‌های کوچک‌تر بازار است.

به گفته کارشناسان، آنچه در روند فعلی قابل مشاهده است غلبه سهامداران حقیقی در بخش تقاضا و نگذاشتن تفکیک‌ بین سهام و صنایع مختلف در موج اخیر صعودی است؛ وضعیتی که معمولاً دلالت بر نشانه‌های هیجان افراطی و احتمال در پیش بودن روند اصلاحی در کوتاه‌مدت می‌کند. با این حال، با تداوم رکوردشکنی‌های ارز در بازار موسوم به آزاد کماکان توجیه بنیادی رشدهای فعلی بازار پابرجا باقی مانده؛ هرچند سرعت و وسعت رشد کنونی می‌تواند باعث افزایش نوسان و تلاطم بازار در کوتاه‌مدت ناشی از تصمیم‌گیری‌های هیجانی سرمایه‌گذاران شود.

بهترین‌های بازار

در هفته نخست مهرماه سال جاری در میان صنایع فعال در بازار سرمایه شاخص گروه حمل‌ونقل با رشد هفتگی 27 درصد بهترین عملکرد هفتگی را ثبت کرد. در این گروه که شرکت‌های بزرگی مانند کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، حمل‌ونقل بین‌المللی فارس و توسعه خدمات دریایی و بندری سینا قرار دارد تقریباً از هفته آخر شهریورماه با افزایش تقاضا مواجه شد. نماد حکشتی در هفته گذشته با بیش از 20 درصد افزایش قیمت مواجه شد و ناظر بازار به منظور اطلاع‌رسانی مناسب شرکت به بازار در خصوص علل آن، این نماد را متوقف کرد. شرکت نیز اعلام کرد با توجه به آخرین صورت مالی منتشرشده تغییر با اهمیتی در شرکت اتفاق نیفتاده است و افزایش قیمت سهام این شرکت متاثر از وضعیت عرضه و تقاضا بوده است. ناظر بازار نیز در آخرین روز هفته اجازه بازگشت نماد را به تابلوی معاملات داد و طی معاملات انجام‌شده سهم در روز بازگشایی با هشت درصد رشد مواجه شد. شرکت ریل‌پرداز سیر با نماد معاملاتی حریل نیز که در بازار دوم فرابورس معامله می‌شود هفته پیش اعلام کرد از ابتدای سال جاری تا پایان شهریور حدود ۵۷ میلیارد تومان درآمد شناسایی کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل با ۸۳ درصد افزایش همراه بوده است. درآمد شناسایی‌شده شهریورماه شرکت حدود ۱۰ میلیارد تومان بوده که نسبت به شهریور سال قبل ۷۵ درصد افزایش داشته است.

گروه کانی‌های غیرفلزی نیز در هفته گذشته با رشد 3 /24درصدی از بهترین گروه‌های بازار بود. در این گروه نیز شرکت صنایع خاک چینی ایران در نماد معاملاتی «کخاک» که به علت تغییرات بیش از 20درصدی قیمت سهام، به منظور اطلاع‌رسانی مناسب شرکت به بازار در خصوص علل آن، متوقف شده بود در آخرین روز هفته گذشته بازگشایی شد و در روز بازگشایی سود 2 /10درصدی را نصیب سهامداران خود کرد و با صف خرید هفته خود را به پایان رساند. در این گروه نمادهایی مانند کسرا و کرازی نیز هفته پرسودی را پشت سرگذاشتند و در نهایت با صف خرید سنگین کار خود را به پایان رساندند. دلیل افزایش قیمت سهام این گروه نیز رشد چشمگیر قیمت دلار و تاثیری که بر میزان فروش محصولات این گروه خواهد داشت بوده است.

سومین گروه پرسود هفته گذشته نیز گروه ماشین‌آلات بوده که بازدهی هفتگی 1 /22 درصد را ثبت کرده است. در این گروه شرکت تراکتورسازی ایران با نماد معاملاتی تایرا بیش از 19 درصد افزایش قیمت را تجربه کرد. نقل و انتقال سهام شرکت سرمایه‌گذاری پارس توشه نیز به دلیل رشد بیش از 20 درصد قیمتی توسط ناظر بازار متوقف شد و پس از شفاف‌سازی شرکت در روز بازگشایی با رشد 2 /10درصدی مواجه شد.

بدترین عملکرد در میان گروه‌های بازار

در مقابل در هفته نخست مهرماه سال جاری، در میان صنایع فعال بازار سرمایه گروه منسوجات با رشد 2 /0درصدی کمترین رشد هفتگی را تجربه کرد. در این گروه تازه‌وارد عطرین نخ قم قرار دارد که از زمان عرضه شدن بیش از 50 درصد رشد قیمتی را تجربه کرده است. اما سایر شرکت‌های این گروه رشد قیمتی قابل ملاحظه‌ای نداشته‌اند.

گروه محصولات چوبی نیز در هفته گذشته با رشد 1 /3 درصدی روبه‌رو شد که از کمترین رشدهای هفتگی صنایع به شمار می‌رود. این گروه که تک سهم فیبر ایران با نماد معاملاتی چفیبر را در سبد خود دارد هفته متعادلی را پشت سر گذاشت و از رشد چشمگیر بازار عقب ماند.

سومین گروه که کمترین رشد را در بازار سرمایه به خود اختصاص داد گروه محصولات چرمی بود که هفته گذشته بازدهی 2 /5 درصد را ثبت کرده است. در این گروه تک‌سهم گروه صنعتی ملی با نماد معاملاتی و ملی قرار دارد که رشد آرامی را در هفته گذشته تجربه کرده است.

تعدیل منفی در گروه ساختمانی

در هفته منتهی به 4 مهرماه، سرمایه‌گذاری شاهد در گروه ساختمانی تعدیل منفی داد. با توجه به توضیحات ارائه‌شده در گزارش تفسیری مدیریت شرکت، علت اصلی کاهش سود خالص شرکت اصلی ناشی از عدم تحقق کامل سود پیش‌بینی‌شده شرکت‌های زیرمجموعه بوده است. مطابق یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی، درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها در شرکت‌های زیرمجموعه بالغ بر ۲۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان است. این در حالی است که سود یادشده در بودجه مصوب حدود ۴۴ میلیارد تومان برآورد شده است.