لبه تیغ

بر اساس تحلیل جدید شرکت سرمایه‌گذاری و تحلیلی نومورا، هفت اقتصاد نوظهور (سریلانکا، آفریقای جنوبی، آرژانتین، پاکستان، مصر، ترکیه و اوکراین) در خطر بحران ارزی قرار دارند. از این میان به جز آفریقای جنوبی و پاکستان، پنج کشور دیگر هم‌اکنون یا در بحران ارزی گرفتارند یا تحت برنامه حمایتی صندوق بین‌المللی پول قرار گرفته‌اند. سریلانکا بدترین چشم‌انداز را در میان سایر نوظهورها به خود اختصاص داده است. رتبه یک بروز بحران ارزی زودهنگام بنابر دلایل مختلفی به‌نام این کشور رقم خورد؛ دلایلی از جمله تامین مالی ضعیف و مخرب، موقعیت شکننده خارجی به‌واسطه ذخایر ارزی محدود که تنها قادر به تامین پنج ماه از واردات سریلانکاست، بدهی‌های خارجی گزاف با سررسید بازپرداخت کوتاه‌مدت و به ارزش ۱۶۰ میلیارد دلار، نیاز مفرط به تامین مالی مجدد و در انتها عدم ثبات سیاسی، بحران ارزی را در کمین این اقتصاد نوظهور نشانده است. بر اساس این پژوهش، هشت کشور برزیل، بلغارستان، اندونزی، قزاقستان، پرو، فیلیپین، روسیه و تایلند کمترین ریسک ارزی را در میان اقتصادهای بازارهای نوظهور به خود اختصاص داده‌اند. به گفته تحلیلگران، این یک نتیجه بسیار مهم است. هرچقدر سرمایه‌گذاران بیشتر روی ریسک بازارهای نوظهور متمرکز می‌شوند باید بیشتر توجه داشت که تمامی کشورهای حاضر در این دسته‌بندی را نمی‌توان در یک سبد قرار داد. داموکلس، بر فهرست بلندبالایی از کشورهایی با کمترین ریسک مواجهه بحران‌های خانمان‌سوز تاکید کرده است. یافته‌های نومورا بر اساس مدل هشدار اولیه است که به آن داموکلس می‌گویند، مدلی که به منظور شناسایی بحران‌های نرخ ارز در 30 اقتصاد نوظهور تنظیم شده است. این مدل عوامل متنوعی را نظیر ذخایر ارزی خارجی، سطوح بدهی، نرخ بهره و واردات مورد ارزیابی قرار می‌دهد. نومورا دو‌سوم از 54 بحران‌ نرخ ارز کشورهای در حال توسعه را از سال 1996، حدود 12 ماه قبل از وقوع آن، پیش‌بینی کرده بود. به گفته تحلیلگران این شرکت، نتایج به‌دست‌آمده دلگرم‌کننده است، اما محدودیت‌هایی ذاتی در سیستم هشدار اولیه وجود دارد که باعث می‌شود هرگونه ادعای اغراق‌آمیزی احمقانه به نظر برسد. داموکلس به حکایت اخلاقی شمشیر داموکلس اشاره دارد، که کنایه‌ای به خطرات قریب‌الوقوع است. رایج‌ترین کاربرد این اصطلاح، وابستگی به اقتصادها و کشورهای پیشرفته است که همچون شمشیر داموکلس استقلال، حق حاکمیت و اقتصاد کشورها را تهدید می‌کند. در اینجا هم عبارت «شمشیر داموکلس» خطر دائمی و تهدید مداومی را نشان می‌دهد که به‌دلیل وابستگی، متوجه استقلال اقتصادی و سیاسی بازارهای نوظهور است. در میان اقتصادهایی که احتمال وقوع بحران ارزی برای آنها صفر در نظر گرفته شده است، روپیه اندونزی و هندوستان با افت شدیدی در هفته‌های اخیر مواجه و نوسانات ارزی به این کشورها نیز کشیده شد؛ اما داده‌های شاخص، پیش از موعد سقوط ارزش روپیه را پوشش داده‌اند.