خوشنام‌ها ترحم نمی‌خواهند

محبوبه فکوری: عمر بخشنامه‌ها در اقتصاد ایران به کمتر از 48 ساعت هم رسیده است. آن هم درست در شرایطی که بسیاری از تجار و فعالان اقتصادی خوشنام کشور، از بیم تحریم‌های پیش رو، تلاش داشتند تا از فرصت پیش‌آمده از سوی دولت در تامین و تخصیص ارز دولتی، استفاده بهینه کرده و کالاهای خود را حداقل به میزان نیاز تا پایان سال خود تامین کنند؛ اما اکنون همه نقشه‌ها نقش بر آب شده است؛ به این معنا که آنقدر به دلیل همین دوراندیشی فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان، کار از سوی دولت پیچیده شده است که نه‌تنها برای شش ماه آینده کالایی به عنوان مواد اولیه و ماشین‌آلات به دست آنها نمی‌رسد، بلکه اکنون نیز مجبور شده‌اند به خاطر عدم ترخیص مواد اولیه مورد نیاز خود از گمرکات به دلیل همین بوروکراسی‌های پیچیده اداری و بخشنامه‌هایی که مدام در حال تغییر است، خط تولید خود را متوقف کرده، بعضاً کارخانه خود را تعطیل کنند و عذر کارگران خود را برای ادامه همکاری بخواهند. این تمام سناریوهایی است که این چندماهه، پیش روی اقتصاد ایران قرار گرفته است؛ در حالی که ایران قدم‌به‌قدم به موعد اعمال تحریم‌ها نزدیک می‌شود و همین امر دلشوره‌های بیشتری را پیش روی فعالان اقتصادی و حوزه‌های کسب‌وکار کشور قرار می‌دهد. تمام اینها در حالی است که بر اساس شرایط جدیدی که اکنون برای اقتصاد ایران رقم خورده است، از قبل نیز انتظار می‌رفت که نهادهای مختلف، پیش‌بینی‌های لازم را در تمامی عرصه‌های اقتصادی از جمله تجارت خارجی داشته باشند تا فضا این‌گونه ملتهب نشود؛ به‌خصوص اینکه بخش خصوصی بدون دستور یا فرمانی از سوی دولت، خود وارد گود شده بود و سعی داشت گلیم خود را در دوران تحریم‌ها از آب بیرون بکشد و تامین نیازهای کشور را انجام دهد؛ اما این دولت بود که نه‌تنها تسهیلی برای آنها فراهم نکرد، بلکه سنگ‌اندازی‌ها را آنقدر گسترش داد که اوضاع بسیار وخیمی پیش روی تولید قرار گیرد. اکنون فعالان اقتصادی می‌گویند که بخشی از این فشارها، قابلیت مدیریت شدن دارد؛ اما به دلیل اینکه در موضوع بهبود فضای کسب‌وکار و هماهنگ کردن آن با واقعیت‌های سیاسی و اجتماعی اقدام موثری از سوی دولت صورت نگرفته است، اکنون وضعیت برخی از شاخص‌های اقتصادی به‌خصوص در حوزه تجارت خارجی، از وضعیت گذشته بدتر شده است. حال اما وزیر صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به رئیس کل گمرک ایران خواستار آن شده که تجار خوشنام، در اولویت ترخیص کالا قرار گیرند؛ در حالی که این دوای درد نیست. واقعیت‌ها نشان می‌دهد که در شرایط کنونی، ایران در شاخص تجارت فرامرزی یا تجارت خارجی، شرایط خوبی ندارد؛ پس در این شرایط هر گونه تصمیم‌گیری جدید و اولویت‌بندی بین فعالان اقتصادی، بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های اقتصادی می‌تواند وضعیت را از آنچه هست، برای فعالان نوپای کسب‌وکار سخت‌تر کند؛ به گونه‌ای که انتظار می‌رود وزارتخانه‌هایی مثل اقتصاد، صمت و وزارت تعاون، نقش موثرتری را در ایجاد ظرفیت‌های شغلی جدید و حمایت از شاغلان جوان داشته باشند تا این گونه تقسیم‌بندی‌ها و نگاه به فعالان اقتصادی تحت عنوان خوشنام و بدنام که در واقع به نوعی هم دسته‌بندی است و ممکن است تاثیرگذار باشد، کمرنگ‌تر شده و جای خود را به حمایت‌های کلی از فضای کسب‌وکار بدهد تا همه بتوانند در این فضا، کار اقتصادی بهینه انجام دهند.