احتمال لغو سوال از روحانی
درخواست مذاکره یا سیاست چماق و هویج؟
پیشنهاد مذاکره بدون قید و شرط رئیس‌جمهور آمریکا به ایران، در هفته گذشته هم خبرساز بود. هم شخصیت‌های داخلی به این پیشنهاد واکنش نشان دادند و هم برخی رسانه‌ها و چهره‌های خارجی.
پیشنهاد مذاکره بدون قید و شرط رئیس‌جمهور آمریکا به ایران، در هفته گذشته هم خبرساز بود. هم شخصیت‌های داخلی به این پیشنهاد واکنش نشان دادند و هم برخی رسانه‌ها و چهره‌های خارجی.
دونالد ترامپ از دو هفته قبل تاکنون چندین‌بار پیشنهاد مذاکره بدون قید و شرط با ایران را مطرح کرده است. در هفته گذشته هم او دو بار پیشنهاد مذاکره با ایران را طرح کرد. یک‌بار شنبه‌شب هفته گذشته بود که او در توئیتی نوشت: «ایران و اقتصاد آن بسیار بد است و سریع پیش می‌رود! ممکن است من (با مقامات ایران) دیدار کنم یا نکنم، مهم نیست، بستگی به آنها دارد!» پیشنهاد دوم او برای مذاکره، همزمان با امضای دور جدید تحریم‌ها علیه ایران بود. یعنی درست زمانی که ترامپ فرمان اجرایی تحریم‌های جدید را امضا می‌کرد، پیشنهاد رسیدن به یک توافق جامع را هم داد و گفت: «در عین حال که مسیر اعمال حداکثر فشار اقتصادی را پی می‌گیریم، من کماکان پذیرای گزینه رسیدن به توافقی جامع‌تر با ایران هستم. توافقی که همه اقدامات شرورانه رژیم ایران را پوشش دهد.»
سیاست چماق و هویج
همین سبب شده برخی سیاست جدید آمریکا در قبال ایران را سیاست چماق و هویج توصیف کنند و بگویند هدف ترامپ آن است که توپ را در زمین ایران بیندازد. روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: این روزها سیاست «چماق و هویج» رئیس‌جمهوری آمریکا علیه ایران بسیار پررنگ‌تر از گذشته دنبال می‌شود. در شرایطی که قرار است مرحله اول تحریم‌های آمریکا علیه ایران که بر اساس توافق برجام در سال ۹۴ به تعلیق درآمده بود، در پی فرمان اجرایی دونالد ترامپ از امروز (15 مرداد) وارد فاز اجرایی شود، رئیس‌جمهوری آمریکا به تلاش‌هایش برای مذاکره با ایران شدت بخشیده است. همچنین نشریه نشنال اینترست در تحلیلی به قلم «پل پیلار» به بررسی آینده تنش میان تهران و واشنگتن پرداخت و نوشت در شرایطی که هیچ کانال ارتباطی میان دو طرف وجود ندارد، هیچ موضوعی نیز برای مذاکره میان دو طرف وجود ندارد. اعتبار و وجهه آمریکا در نزد ایرانیان پس از خروج ترامپ از برجام به صفر رسیده است و مقامات تهران دلیلی برای مذاکره نمی‌بینند. پیلار مسیر دیپلماسی انتخابی ترامپ در برابر ایران را مسیری خطرناک توصیف کرده است.
«شورای آتلانتیک» هم در تحلیلی پیشنهاد مذاکره ترامپ را بیش از آنکه گامی برای تامین منافع ملی بداند، اقدامی در راستای رضایت شخصی توصیف کرد. سایت انتخاب با انتشار این تحلیل نوشت: ترامپ با همراهی دولتش درصدد است خود را به عنوان یک قهرمان نمایان سازد که می‌تواند دولت ایران را وادار به تسلیم اراده خود کند.
همچنین روزنامه دنیای اقتصاد به نقل از مرکز مطالعات استراتژیک بگین-سادات، اندیشکده فراحزبی اسرائیلی، اهداف پنهان کاخ سفید در پیشنهاد مذاکره را تشریح کرد. بر اساس این تحلیل، ترامپ هیچ‌گونه قصدی برای مذاکره «بی‌قیدوشرط» با حسن روحانی، ندارد. اعلام آمادگی ترامپ برای دیدار با روحانی بخشی از برنامه‌ای است که از حدود یک سال پیش از سوی جان بولتون و پیش از بازگشت به کاخ سفید در قامت مشاور امنیت ملی طرح‌ریزی شده است. این تحلیل ادعا کرده ترامپ با این پیشنهاد می‌خواهد حمایت اروپا، روسیه و چین را از توافق هسته‌ای تضعیف کند. کاخ سفید می‌تواند این موضوع را که ایران به درخواست مذاکره پاسخ منفی داده است و پای میز مذاکره نمی‌آید، دستاویزی برای خود قرار دهد.
گفت‌وگو برای نتیجه خوب
اما به‌رغم همه این اظهارات دولت آمریکا مدعی است تلاش‌هایش در راستای رسیدن به یک نتیجه خوب است. همزمان با آغاز دور اول تحریم‌ها علیه ایران، وزیر امور خارجه آمریکا با بیان اینکه تحریم‌های ایران به طور کامل و دقیق اجرا خواهد شد، از گفت‌وگوی منجر به نتیجه خوب با ایران ابراز خرسندی کرد. این در حالی است که محمدجواد ظریف در واکنش به تمایل ترامپ و تیم او برای مذاکره با تهران تاکید کرد که کسی، جدی بودن رئیس‌جمهوری آمریکا برای مذاکره را باور ندارد. البته ظریف نه مذاکره را رد کرده و نه تایید.
اما ظریف تنها چهره‌ای نبود که در هفته گذشته به مذاکره با آمریکا واکنش نشان داد. به گزارش ایسنا وزیر اطلاعات ایران هم گفته ترامپ اگر به برجام هم برگردد تضمینی برای پیمان‌شکنی آمریکا نیست و ایران بر اساس تجربه گذشته هیچ اعتمادی به مذاکره با دولت آمریکا ندارد. مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهوری و از مذاکره‌کنندگان ارشد هسته‌ای دولت روحانی هم در گفت‌وگو با تسنیم گفته مذاکره با شخصی مانند دونالد ترامپ که تاجرمسلک است و بر اساس تفکر تجارت‌مآبانه‌اش گمان می‌کند با قلدربازی، تحقیر و به کرسی نشاندن حرف خود می‌تواند به اهدافش برسد، اصلاً فایده‌ای ندارد.
آیت‌الله سیدهاشم بطحایی عضو مجلس خبرگان رهبری هم در گفت‌وگو با جماران اعلام کرده اگر ترامپ می‌خواهد به تهران بیاید قرآن می‌گوید «او را بپذیریم و حتی امنیتش را هم تامین کنیم چون آنها ما را نمی‌شناسند و نادان هستند». بطحایی با بیان اینکه ما پیرو قرآن هستیم، گفت: آمریکایی‌ها دروغ می‌گویند و به حرفی که می‌زنند پایبند نمی‌مانند اما برخی امروز در داخل کشور می‌گویند: «رئیس‌جمهور آمریکا کوتاه آمده و برای مذاکره بدون پیش‌شرط با ایران اظهار تمایل کرده است، چرا ما مذاکره را نمی‌پذیریم.» برای آنکه این بخش از جامعه نیز به ماهیت دروغین نیت آمریکایی‌ها پی ببرند و توپ هم در زمین آمریکایی‌ها بیفتد، معتقدم می‌توان به رهنمودهای قرآن توجه کرد.
جنجال بر سر سوال
ماجرای سیاسی دیگر، طرح سوال از حسن روحانی است. دو هفته قبل بود که طرح سوال از حسن روحانی با 80 امضا به تایید مجلس رسید. همان زمان، معاون پارلمانی روحانی به شیوه طرح سوال انتقاد کرده و گفته بود طرح سوال از رئیس‌جمهور غیرقانونی است. چراکه امضاها از حد نصاب افتاده بود و تعدادی از نمایندگان سراغ کسانی که انصراف داده بودند، رفتند و نظرشان را برای امضا جلب کردند. این شیوه گویا مورد انتقاد حسن روحانی هم بوده است. چراکه وی نامه‌ای گلایه‌آمیز به همتای خود در بهارستان نوشت و گفت: «درست در سالروز تحلیف رئیس‌جمهوری دوره دوازدهم، سوال تعدادی از نمایندگان واصل گردید. بی‌تردید سوال از رئیس‌جمهوری کشور با مراعات حداقل دو نکته می‌تواند مبارک باشد؛ اولاً در چارچوب قانون اساسی باشد، ثانیاً در زمان و شرایط مناسب کشور اقدام شده باشد، که متاسفانه هیچ‌کدام از این دو حاصل نشده است.» ایران نوشت: روحانی با نگارش این نامه نارضایتی خود را از موقعیتی که نمایندگان مخالف او را در آن قرار داده‌اند، نشان داد. به‌رغم این گلایه‌ها اما روحانی اعلام کرده «برای جلوگیری از هر نوع اختلاف بین قوا و احترام به مجلس شورای اسلامی در فرصت مقرر به مجلس خواهم آمد و به سوالات پاسخ خواهم داد.» اما نکته مهم نامه رئیس‌جمهوری در بند پایانی آن است. جایی که حسن روحانی تاکید می‌کند: «این امر می‌تواند فرصت خوبی باشد تا برخی از حقایق را برای مردم عزیز کشورم بازگو نمایم.»
احتمال لغو سوال؟
اگرچه روحانی به طرح سوال تن داده، اما طرح سوال مخالفان زیادی دارد؛ هم در دولت و هم در بهارستان. دولتی‌ها سوال از روحانی را کاملاً سیاسی می‌دانند و گفته‌اند حاضرند با طراحان سوال به مناظره بنشینند. مانند حسینعلی امیری، معاون پارلمانی روحانی که گفته «بنده حاضرم در تلویزیون مناظره کنم. چراکه طرح سوال‌های متعدد از آقای رئیس‌جمهور، با هدف حل مشکل مردم و مملکت نیست و تنها انگیزه سیاسی دارد. این سوالات تکراری و در صلاحیت وزارتخانه‌هاست.» مجتبی ذوالنوری، نماینده قم و از طراحان اصلی طرح سوال از رئیس‌جمهور هم در گفت‌وگو با فارس برای مذاکره اعلام آمادگی کرده است. جواد هروی، معاون امور نظارت و هماهنگی معاونت امور مجلس ریاست‌جمهوری هم در گفت‌وگو با «ایلنا» از مذاکره با علی لاریجانی درباره غیرقانونی بودن سوال از رئیس‌جمهور خبر داده است.
اما انتقادات در بهارستان بیشتر است و حتی ماجرای لغو سوال هم مطرح شده. بهرام پارسایی، عضو فراکسیون امید مجلس از احتمال لغو پیگیری طرح سوال از رئیس‌جمهور خبر داد و به ایلنا گفت: «این اقدام غیرقانونی است، به همین دلیل امکان دارد برخی نمایندگان امضاهای خود را پس بگیرند و اعلام وصول سوال از رئیس‌جمهور تغییر پیدا کند.» پارسایی با بیان اینکه در وضعیت فعلی کشور هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید مقصر روحانی است، گفت: «هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید سرمنشأ مشکلات فعلی کشور روحانی است، همه در مشکلات سهم دارند، هر سه قوه مقصر هستند.» به گزارش خانه ملت و به گفته اکبر رنجبرزاده، عضو هیات‌رئیسه مجلس، مجلس تا ۱۶ مرداد جلسه علنی دارد و بعد از آن نمایندگان برای یک هفته به تعطیلات می‌روند، سوال از رئیس‌جمهور بعد از این ایام در دستور کار صحن قرار می‌گیرد و روحانی تا 10 شهریور فرصت دارد در مجلس حاضر شود. باید دید تا آن زمان چه می‌شود!
ارزیابی راهکارهای اصلاح‌طلبان
دو هفته قبل بود که برخی از شهرهای ایران شاهد اعتراضاتی پراکنده و اندک بودند. ایران نوشت: روزهای اخیر که بروز برخی تجمعات پراکنده در بعضی شهرها را همزمان با اعمال فشارهای خارجی شاهد هستیم، رویکردها و تحلیل‌ها نسبت به وضعیت کشور هم متفاوت است. برخی تلاش می‌کنند مقصر همه مشکلات را دولت قلمداد کنند و با همین نگاه فراخوان حضور مردم در خیابان‌ها را مطرح کرده‌اند.
اما رئیس دولت اصلاحات در این روزها راهکارهایی ارائه داد تا با اجرای آنها ایران از آنچه وی شرایط بحرانی خوانده است، رهایی یابد. پاسخگویی دولت، رفع حصر، اعلام عفو عمومی، شنیدن اعتراض مردم، کارآمدی بیشتر قوای سه‌گانه و نهادهای حاکمیتی، زنده نگه داشتن اعتماد مردم به مجلس، رفع محدودیت‌های بیجا، فراهم آوردن زمینه برگزاری انتخابات باز و آزاد با محوریت مردم از جمله پیشنهادهای وی به ارکان مختلف حاکمیت بود. سیدجواد امام، مدیرعامل بنیاد باران هم گفته حسن روحانی رئیس‌جمهوری هم در جریان این پیشنهادها بوده است. پس از انتشار سخنان خاتمی، اغلب چهره‌های اصولگرا ساز مخالف به دست گرفتند و این پیشنهادها را غیرعملیاتی توصیف کردند. این رویکردی بود که اپوزیسیون و جریان منتسب به برانداز نیز در آن مشترک بود. جواد امام این پیشنهادها را از نشانه این دانست که رئیس دولت اصلاحات همچنان پیگیر مطالبات و رای مردم است. وی در گفت‌وگو با ایلنا گفت: آقای روحانی و کابینه‌شان باید پاسخگو باشند و اگر کاستی‌هایی صورت گرفته اگرچه به آقای خاتمی برنمی‌گردد اما ایشان در کمال تواضع و ادب از مردم عذرخواهی کردند. مدیرعامل بنیاد باران درباره واکنش تند طیف موسوم به برانداز به سخنان خاتمی نیز گفت: اگر ما خودمان منسجم شویم و از راه‌های اصلاحی برای اصلاح نظام استفاده کنیم، عملاً براندازها چه داخلی و چه خارجی راه به جایی نخواهند برد. امروز با افرادی که خودی هستند و دل در گرو نظام و امام دارند برخوردهای قهرآمیزی می‌شود. ما باید این رفتارها را کنار بگذاریم تا بهانه دست کسی ندهیم.
