در ۸۰سالگی تونل کندوان، توان مهندسی مکانیک سنگ به چه سطحی رسیده است؟
کندن کندوان
یکی از مهم‌ترین راه‌هایی که در زمان رضاشاه ساخته شد، راه تهران به مازندران بود که در مسیر کرج - چالوس قرار گرفته است.
یکی از مهم‌ترین راه‌هایی که در زمان رضاشاه ساخته شد، راه تهران به مازندران بود که در مسیر کرج - چالوس قرار گرفته است. بنا بر حکایت‌هایی که از مهندسان قدیمی روایت شده، این راه بسیار مورد توجه رضاشاه بوده به طوری که راه مخصوص در آن دوران نامیده می‌شد. تا جایی که این نام هنوز هم روی یکی از محورهای ارتباطی تهران به کرج باقی مانده است. تاریخچه ساخت این تونل نشان می‌دهد تا اواخر دوره قاجار، جاده‌ای بین کرج-چالوس به جز یک مسیر خاکی وجود نداشته و بعدها در دوره حکومت پهلوی و به دستور رضاشاه ساخت تونل کندوان آغاز شده و سال ۱۳۱۲ مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. از قدیمی‌های آن منطقه نقل شده که کار ساخت تونل در آن دوره با ادوات اولیه و بسیار ساده انجام شده؛ حتی این روایت وجود دارد که در آن مقطع کارگران با دستمزد یک سکه پنج‌ریالی تشویق به کار در تونل می‌شدند. کارشناسان می‌گویند با احداث این تونل ۱۳ کیلومتر از مسیر مرکز کرج به چالوس کاسته شده در حالی که پیش از این برای طی این مسیر باید مسافران کوه را دور می‌زدند. قدیمی‌ها حتی روایت کرده‌اند که این تونل به خاطر اینکه اهالی روستای کندوان تبریز که در حوالی آنجا زندگی می‌کردند و مایحتاج کارگران این پروژه به وسیله آنها تامین می‌شده است، بعدها کندوان نام گرفته است. گرچه ابوالحسن عمیدی‌نوری از روزنامه‌نگاران و وکلای قدیمی تهران در خاطرات خود نقل کرده است که چون مسیر رفت و آمد بسیار دشوار بود رضاشاه دستور ساخت تونل را داد و گویا دو شرکت دانمارکی یا سوئدی برای ساخت ساختمان تونل با ایران قرارداد امضا کردند. اما در واقع به علت تبحر اهالی روستای کندوان تبریز در کندن سنگ و کوه بوده که کارگرانی از آن روستا برای کندن تونل به چالوس آمدند. با این حال پس از اینکه تونل کندوان ساخته شد با افزایش تعداد خودروها مهندسان متوجه شدند دیگر این تونل جوابگوی خودروهایی که تردد داشتند نیست و عملیات تعریضی آن را از سال ۱۳۷۴ بر روی تونل آغاز کردند. کارشناسان معتقدند گرچه این اقدامات در ابتدا به صورت غیراصولی انجام شده اما با امکانات و ماشین‌آلات مدرن امروز بیش از هفت سال به طول انجامید تا عملیات تعریض تمام شود و 77 میلیارد، هزینه‌ای هفت برابر رقم پیش‌بینی‌شده بر روی دست دولت وقت گذاشت. مهندسانی که سال‌ها در عرصه تونل‌سازی موی خود را سفید کرده‌اند، اعتقاد دارند اگر شناسایی رفتار سنگ جزو پیچیده‌ترین مباحث علوم مهندسی است اما در سال‌های اخیر با توجه به ارتقای علم مکانیک سنگ در ایران، تونل‌سازی رشد قابل توجهی داشته است. از نظر آنها امروزه صنعت تونل‌سازی ایران به سمت استفاده از تکنولوژی‌های جدید و سیستم‌های حفاری جدید رفته اما باید در مقطع کنونی پروژه‌ها را به سمت کاهش هزینه‌ها، بالا بردن کیفیت کار، استفاده از نیروی متخصص و ساخت داخلی ماشین‌آلات حفاری تونل در ایران سوق داد تا به لحاظ نیروی انسانی و تکنولوژی دیگر کمبودی احساس نشود. اما آیا صنعت تونل‌سازی ایران با استانداردهای روز همراه شده است؟ برخی نیز معتقدند اگرچه در آن سال‌ها با آن امکانات ابتدایی تونل کندوان ساخته شده، اما در سال‌های اخیر بسیاری از تونل‌سازی‌ها به سمت استانداردهای روز حرکت کرده و در ساخت وسازهای جدید استفاده از امکانات مدرن هم متداول شده است. اما آنچه این روزها در صنعت تونل ظاهراً نادیده گرفته شده عدم حفظ و نگهداری تونل‌ها از سوی دولت است. کارشناسان بر این باورند که غیر از هزینه ساخت و عملیاتی کردن پروژه‌های تونل‌سازی، هزینه حفظ و نگهداری سازه‌های سنگین دارای اهمیت بیشتری است و تونل کندوان که دهه هفتم از عمر خود را سپری کرده، نسبت به تونل‌های جدید رسیدگی‌های جدی‌تری را نیاز دارد. اما آیا در حال حاضر دولت به حفظ و نگهداری تونل‌ها از جمله تونل کندوان اهمیت می‌دهد؟
دیدگاه تان را بنویسید