ریشه‌های رشد

خصوصیات فردی و اجتماعی ما تا چه اندازه روی رشد و توسعه اقتصادی اثرگذار هستند؟ اخیراً مقاله‌ای برای چاپ در QJE که معتبرترین ژورنال مقاله‌های آکادمیک اقتصادی است پذیرفته شده که می‌تواند به این سوال پاسخ دهد.

این مقاله با عنوان «شواهد جهانی در مورد رجحان‌ها اقتصادی» با نمونه‌برداری از 80 هزار نفر از 76 کشور دنیا و مصاحبه با آنها، شش شاخص مهمی را که در مدل‌های اقتصادی کاربرد دارند ساخته است. طبق نتایج این مطالعه گسترده، صبر و شکیبایی، ریسک‌پذیری، مقابله به مثل مثبت و مقابله به مثل منفی، نوع‌دوستی و اعتماد، شش خصیصه‌ای هستند که در سطح میان‌کشوری و درون‌کشوری به عنوان رجحان‌های اقتصادی در نظر گرفته می‌شوند.

نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل‌های آماری در این مقاله نشان می‌دهد که صبر و شکیبایی، بیشترین رابطه را با رشد اقتصادی و توسعه‌یافتگی دارند. به‌طوری که کشورهایی که مردمان صبورتری دارند، توسعه‌یافته‌تر هستند که کشورهای آمریکای شمالی، اروپای غربی و کشورهای حوزه اسکاندیناوی و همچنین استرالیا و نیوزیلند بیشترین سطوح صبر را دارند. این در حالی است که در مورد ایران، شاخص صبر بسیار پایین‌تر از میانگین جهانی است و همین موضوع را می‌توان عامل مهمی در توسعه‌نیافتگی ایران و تجربه نکردن رشدهای بلندمدت دانست.

البته اگرچه وضعیت ایران با توجه به شاخص صبر خوب نیست، اما با توجه به پنج شاخص دیگر ایران نسبت به میانگین جهانی در جایگاه خوبی قرار دارد. تا آنجا که در مورد شاخص‌های اعتماد و نوع‌دوستی، وضعیت ایران به شدت از میانگین جهانی بالاتر است. این خصیصه‌های اجتماعی و فردی پتانسیل این را دارند که در سیاستگذاری‌ها مورد استفاده قرار گیرند. در این پرونده خلاصه‌ای از مقاله مورد اشاره ارائه می‌شود. اینکه رجحان‌های اقتصادی اساساً چه هستند و توزیع این رجحان‌ها در کشورهای جهان چگونه است؟ همچنین اینکه این رجحان‌ها چه رابطه‌ای با یکدیگر دارند و اثرشان روی پیامدهای اقتصادی چیست؟

همچنین به این سوال پاسخ داده‌ایم که در ادبیات اقتصادی، فرهنگ، تاریخ و جغرافیا چه جایگاهی دارند؟ آیا می‌توان بدون توجه به این متغیرها برای توسعه کشورها نسخه‌پیچی کرد؟ در نهایت نیز در گفت‌و‌گویی ویژه با حسین جوشقانی، عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف، به این پرداخته‌ایم که مقاله مورد نظر چه می‌گوید و دلالت آن در سیاستگذاری برای ایران چیست؟ ایران از کدام رجحان‌های اقتصادی بهره‌مند است و چگونه می‌تواند از پتانسیل‌های موجود جهت دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار استفاده کند.