بیم ناامیدی
راه اقتصادی بازسازی امید چیست؟
بعد از اعتراضات دی‌ماه، «اسیپا» نظرسنجی‌ای انجام داد که نشان می‌داد بیش از ۷۰ درصد پاسخ‌دهندگان این نظرسنجی به سیاست‌های اقتصادی دولت معترض بودند و اکثر افراد مشکلات اقتصادی را عامل اصلی آغاز اعتراضات می‌دانستند، اگرچه بعدتر این اعتراضات رنگ‌و‌بوی سیاسی هم گرفت.
مرضیه محمودی: بعد از اعتراضات دی‌ماه، «اسیپا» نظرسنجی‌ای انجام داد که نشان می‌داد بیش از ۷۰ درصد پاسخ‌دهندگان این نظرسنجی به سیاست‌های اقتصادی دولت معترض بودند و اکثر افراد مشکلات اقتصادی را عامل اصلی آغاز اعتراضات می‌دانستند، اگرچه بعدتر این اعتراضات رنگ‌و‌بوی سیاسی هم گرفت. اگرچه بر اساس این نظرسنجی حدود 75 درصد از شرایط کشور ناراضی بوده‌اند، اما ۶۰ درصد از پاسخ‌دهندگان وضع موجود را قابل اصلاح دانسته و گفته بودند با اصلاحاتی می‌توان مشکلات را حل کرد.
اعتراضات ناگهان آغاز شد. بی‌آنکه بحرانی به بحران‌های موجود اضافه شده باشد یا آنکه شاخص خاصی تغییر و جهش عمده‌ای را تجربه کرده باشد. محمد فاضلی، جامعه‌شناس دلیل اعتراضات را «خستگی اجتماعی» نامیده و گفته بود مردم از تنش بی‌پایان بین‌المللی، از نزاع‌های داخلی و مشکلاتی که حل نمی‌شود خسته شده‌اند. نظام تدبیر در ایران نشان داده ناکارآمد است و توانایی حل مسائل و مشکلات را ندارد و برای حل هر مشکل مشکل دیگری ایجاد می‌کند و این مشکلات در گذر زمان بهمن‌وار پیش رفته‌اند.
فرشاد فاطمی، اقتصاددان می‌گوید دولت باید هرچه سریع‌تر گل اول را بزند و مردم را به ادامه مسیر دلگرم کند. اما چرا با وجود هشدار اقتصاددانان و جامعه‌شناسان و تاکید همگانی، اصلاحات آغاز نمی‌شود؟ مهدی برکچیان در میزگرد سالنامه تجارت فردا در پاسخ این سوال کشور یونان را مثال می‌زند. کشوری که از 10 سال پیش تاکنون درگیر اصلاحات اقتصادی است. اما دولت‌های زیادی در این کشور سقوط کرده و اصلاحات به بار ننشسته. دلیل واضح است. دولت نتوانسته مردم را در مسیر اصلاحات با خود همراه کند. برکچیان سه پیش‌شرط برای اصلاحات دارد؛ دولت قوی، بوروکراسی کارآمد و سرمایه اجتماعی بالا برای همراهی با اصلاحات. این پیش‌شرط‌ها را دیگر اقتصاددانان هم عنوان می‌کنند. اینکه دولت باید بتواند مردم و کل حاکمیت را برای انجام اصلاحات پشت سرخود بسیج کند. آن هم مردمی که نشان داده‌اند از تدبیر دولت‌ها برای حل چالش‌ها ناامیدند. پس ابتدا باید جامعه را امیدوار کرد و امید را از نو ساخت. اما مسیر بازسازی امید چیست؟ بسیاری معتقدند راه بازسازی امید از اقتصاد می‌گذرد. به خصوص که مهم‌ترین ابرچالش‌های ایران هم اقتصادی است. شاید بتوان گفت بازسازی امید در ایران از مسیر دستاوردهای اقتصادی می‌گذرد اما پیش‌شرط آن سرمایه اجتماعی است. راهکارها برای تقویت سرمایه اجتماعی متفاوت است اما همه یک ترجیع‌بند دارد، گفت‌وگو! گفت‌وگو در سطوح بالا و گفت‌وگوی حاکمیت با مردم! بر اساس نظرسنجی ایسپا مردم هم راه‌حل مشکلات را همین می‌دانند و بیش از ۷۵درصد افراد راه‌حل سیاسی برای برون‌رفت از مشکلات اقتصادی را پیشنهاد کرده‌اند و مهم‌ترین پیشنهاد تفاهم بر سر منافع ملی است. تعبیر محمدمهدی فاضلی، جامعه‌شناس جالب است. او می‌گوید «تنها راه‌حل مشکلات گفت‌وگوست. اگر بپرسید راهکار دیگر جز گفت‌وگو چیست؟ می‌گویم راهکار دیگری ندارد. این سوال مانند این است که از من بپرسید چگونه می‌توان یک فیل را سوار پراید کرد! نمی‌شود فیل را سوار پراید کرد و نمی‌توان مشکلات کنونی ایران را بدون گفت‌وگو حل کرد.»
