فزونی فقر

  ابراهیم علیزاده: معمولاً در مورد خط فقر آمارهای مختلفی اعلام می‌شود. طبق پژوهشی که از سوی موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی انجام شده، تاکنون برای خط فقر ۹۷۵ عدد از سوی مراجع رسمی و غیررسمی در کشور عنوان شده است. با این حال از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که یکی از متولیان اصلی دولتی در حوزه مبارزه با فقر محسوب می‌شود، خط فقر مطلق خانوار سه تا پنج‌نفره ایرانی 700 هزار تومان است. احمد میدری، معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی 27 دی‌ماه امسال با اعلام این رقم خبر داد که تاکنون حدود ۸۰۰ هزار خانوار با درآمد زیر ۷۰۰ هزار تومان در ماه شناسایی شده‌اند. میدری همچنین آمار داده که جدای از این 800 هزار خانوار، در حال حاضر دو میلیون و ۲۰۰ هزار خانوار هم تحت پوشش نهادهای حمایتی نظیر کمیته امداد و سازمان بهزیستی قرار دارند. با این حال طبق اعلام پرویز فتاح، رئیس کمیته امداد، در مجموع حدود ۱۲ میلیون نفر از افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی، در فقر مطلق به سر می‌برند. آن‌طور که او 26 شهریورماه امسال اعلام کرده برای پوشش نیازهای این خانوارها، کمیته امداد شش هزار میلیارد تومان بودجه سالانه دارد. با این حال 26 بهمن‌ماه امسال ایسنا به نقل از فتاح نوشت: «متاسفانه فقر در حال افزایش است و در جامعه هر روز بر تعداد فقرا افزوده می‌شود. به همین دلیل به یار و یاوران بیشتری برای مددکاری و کمک نیازمند هستیم.» اما این افزایش کمک برای حل مشکل فقر چگونه میسر است؟

فتاح گفته که سهم کمک‌های مردمی از کل بودجه کمیته امداد در سال گذشته هزار و 400 میلیارد تومان بوده است؛ رقمی که هرچند روند صعودی نسبت به سال 94 دارد اما به نظر می‌رسد همچنان کفاف نیازها را نمی‌دهد. اما آیا می‌توان امید بیشتری به این کمک‌ها داشت؟ رئیس کمیته امداد شهریورماه امسال در حالی از تخلفات 90 نفر از کارکنان کمیته امداد در آخرین انتخابات مجلس سخن گفته بود که به‌زعم او، اصلی‌ترین ماموریت کمیته امداد افزایش اعتماد عمومی است. وی اذعان کرده بود که بخشی از این اعتماد عمومی با شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی از اقدامات و عملکرد این نهاد ایجاد می‌شود و مردم باید بدانند کمک‌هایشان چگونه هزینه خواهد شد. در همین حال نبود تعریف درست از فقر و عدم آگاهی از وضعیت فقر نیز از جمله چالش‌های مبارزه با فقر از نگاه فتاح است.

اما از سخنان مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور، می‌توان مسائل کاربردی‌تر را مطرح کرد. 26 آذرماه امسال نیلی در یک برنامه تلویزیونی جمعیت فقیر موجود در جامعه را به سه دسته تقسیم کرد؛ دسته اول فقیران ناشی از بیکاری، دسته دوم بیکاران ناتوانی که اصلاً توانایی انجام کار را ندارند و گروه سوم هم شاغلان فقیر. شاید با این تقسیم‌بندی مشخص باشد که جدای از کمک‌های مستقیم به اقشار تحت پوشش نهادهای حامی، نیاز است برخی سیاست‌ها در بازار کار با هدف ایجاد اشتغال بیشتر و ارتقای سطح درآمد شاغلان اصلاح شوند. اما آیا سیاستگذاران برای حل معضل فقر چنین مسیری را انتخاب می‌کنند؟