درهای باز کسب‌وکار

دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده در زمینه تجارت تحقیقات زیادی انجام داد، خود را از یک پیمان کنار کشید و مذاکرات مجدد بر سر پیمان دیگر را آغاز کرد. اما برای اولین‌بار در دو هفته قبل او مانع جدیدی برپا کرد. ترامپ ۲۲ ژانویه تعرفه‌های گسترده و تنبیهی را تا حد ۳۰ درصد برای واردات پنل‌های خورشیدی و تا ۵۰ درصد برای واردات ماشین لباسشویی وضع کرد. حامیانش می‌گویند این اقدام که بر حدود ۱۰ میلیارد دلار از واردات آمریکا تاثیر خواهد گذاشت از کارگران آمریکایی حمایت می‌کند. در مقابل منتقدان امید دارند آسیب ناشی از این اقدام اندک باشد. اما هر دو گروه اشتباه می‌کنند.

بگذارید این موضوع را با ادعاهای دولت آغاز کنیم. کارگران خود نیز در زمره مصرف‌کنندگان هستند و اقدامات آقای ترامپ به آنها آسیب می‌زند. تعرفه‌های بیشتر قیمت‌ها را بالاتر می‌برند و رقابت را کاهش می‌دهند. شرکت تولید ماشین لباسشویی ویرپول (Whirlpool) که خواستار افزایش تعرفه‌ها بود به خوبی به خاطر دارد که هنگامی که در سال ۲۰۰۶ با شرکت رقیب میتاگ (Maytag) ادغام شد برای آرام کردن نگرانی‌های عمومی از بابت افزایش سهم بازار اعلام داشت که رقابت از جانب تولیدکنندگان خارجی همچنان برقرار است. مطالعات نشان داد که بهای دستگاه‌های لباس‌خشک‌کن پس از آن ادغام ۱۴ درصد افزایش یافت اما در مورد ماشین لباسشویی که رقابت شدیدتر بود قیمت‌ها بدون تغییر باقی ماندند.

اما اگر تعرفه‌ها بالا روند آیا می‌توان اطمینان داشت که امنیت شغلی در آمریکا بیشتر می‌شود؟ ویرپول ۲۰۰ جایگاه شغلی جدید خلق می‌کند. سامسونگ و ال‌جی دو تولیدکننده بزرگ کره‌ای تولید ماشین لباسشویی خود در آمریکا را افزایش می‌دهند اما این تصمیمات قبل از به قدرت رسیدن آقای ترامپ اتخاذ شده بودند آن هم به دلیل اینکه اعتقاد داشتند باید دستگاه‌های سنگین در همان یا نزدیک به محل مصرف تولید شوند.

صنعت خورشیدی نمونه بارز دیگری است. این صنعت حدود ۲۶۰ هزار کارگر را به کار گرفته است که دو هزار نفر از آنها در پایان سال ۲۰۱۶ به تولید سلول‌ها و پنل‌های خورشیدی مشغول بودند. دولت اذعان دارد که در 10 سال آینده شغل نصب پنل‌های خورشیدی بیشترین رشد را خواهد داشت. انجمن صنایع انرژی خورشیدی که از افزایش تعرفه‌ها به خشم آمده است می‌گوید این امر باعث می‌شود صنعت انرژی خورشیدی شاهد کاهش ۲۳ هزار شغل باشد. همزمان نکته کنایه‌آمیز آن است که دو شرکتی که متقاضی افزایش تعرفه‌ها بودند احتمالاً از نابودی نجات پیدا نخواهند کرد.

همچنین نباید فراموش کرد که تعرفه‌ها می‌توانند به طور گسترده‌تری به صنایع آمریکا آسیب بزنند. محدود کردن بازارهای وارداتی ممکن است حس انتقام‌جویی را در دیگر کشورها برانگیزد و آنها بازارهای خود را به روی صادرات آمریکایی ببندند. در این حالت تاثیر افزایش تعرفه‌ها فراگیر خواهد بود. چین که ظاهراً هدف اصلی این سیاست‌هاست ۶۰ درصد از کل سلول‌های خورشیدی جهان را تولید و ۲۱ درصد از واردات آمریکا را تامین می‌کند. اما کره جنوبی نیز از این اقدام ضربه خواهد خورد. قرار است دولت این کشور اقدام اخیر آمریکا را در سازمان تجارت جهانی به چالش بکشاند. مکزیک، کانادا و اتحادیه اروپا دیگر قربانیان این اقدام هستند.

منتقدان افزایش تعرفه‌ها فقط با یادآوری این حقیقت آرام می‌گیرند که اقدامات دولت ترامپ عمدتاً در راستای رهنمودهای کمیسیون تجارت بین‌المللی ایالات متحده است که نهادی نظارتی و شبه‌قضایی به شمار می‌رود. اقدامات دولت در هر دو مورد از آنچه درخواست‌کنندگان خواسته بودند ملایم‌تر است. آنها همچنین اشاره می‌کنند که مسوولان اداره بیضی‌شکل (دفتر ریاست جمهوری) در ۱۹ مورد گذشته به تعرفه‌های حمایتی جهانی پناه برده‌اند.

اما این موضوع که ترامپ خود را در چارچوب مقررات نگه می‌دارد نمی‌تواند آرامش خیال چندانی ایجاد کند. علاوه بر این، اشتباه است که تفاوت بین دولت ترامپ و دولت‌های پیشین را نادیده بگیریم. آخرین باری که از تعرفه حمایتی جهانی استفاده شد سال ۲۰۰۲ بود که تبعات ناخوشایندی به همراه داشت. روسای جمهور گذشته از اینکه مصرف‌کنندگان آمریکایی را ناراحت کنند می‌ترسیدند و همچنین به عواقب بین‌المللی تصمیمات خود توجه داشتند. در مقابل به نظر می‌رسد آقای ترامپ به شدت بر این باور است که حمایت‌گرایی موثر خواهد بود. گفتمان گذشته و اقدامات کنونی او درخواست‌کنندگان حمایت را تحریک می‌کند تا کمک بیشتری بخواهند. منطق ورای موضع کنونی ترامپ در قبال تجارت آن است که باید از تعرفه‌ها به صورت مکرر و جسورانه استفاده کرد. آقای ترامپ اکنون درها را برای تجارت باز گذاشته است اما تجارتی از نوع ناسالم.