دلار پس از فاجعه

متخصصان هواشناسی و متخصصان تامین مالی به شکل‌های مختلف نگران نقدینگی هستند و گرمایش جهانی آنها را به یکدیگر نزدیک‌تر ساخته است. صندوق خیریه وام‌های خرد ویژن فاند (VisionFund) با همکاری گلوبال پارامتریکس (Global Parametrics) شرکت پردازنده داده‌های اقلیمی لرزه‌نگاری طرحی را با عنوان «بزرگ‌ترین برنامه بیمه اقلیمی غیردولتی جهان» معرفی کردند. این طرح اعتبارات خرد را به حدود چهار میلیون نفر در شش کشور آسیایی و آفریقایی ارائه می‌دهد. کشورهایی که تحت تاثیر فجایع طبیعی ناشی از تغییرات اقلیمی قرار گرفته‌اند.

تناوب و شدت حوادث ناگوار طبیعی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. این حوادث بیشترین تاثیر را بر کشورهای فقیر دارند جایی که بسیاری از مردم زندگی خود را از راه کشاورزی در زمین‌های آسیب‌پذیر تامین می‌کنند. معمولاً دسترسی به اعتبارات پس از بروز فاجعه‌های طبیعی بسیار دشوار می‌شود. با افزایش وام‌های معوق و بالا رفتن درک ریسک، موسسات اعتبارات خرد وام‌دهی را محدود می‌کنند چراکه نهادهای خیریه و برنامه‌های کمک به حادثه‌دیدگان که حامی کمک‌های انسان‌دوستانه هستند از این موسسات پشتیبانی کافی به عمل نمی‌آورند. استیوارت مک‌کلاچ  مدیر بخش بیمه ویژن فاند می‌گوید وام‌های کمکی یعنی وام‌های خرد با شرایط خاص می‌توانند یک شبکه ایمنی باشند و به خانوارهای آسیب‌دیده کمک کنند تا کسب‌و‌کار را از نو آغاز کنند.

شواهد حاکی از آن است که اغلب وام‌ها بازپرداخت می‌شوند. واحد اعتبارات خرد ویژن فاند در سال ۲۰۱۶ و با کمک دو میلیون پوندی شاخص توسعه دولت بریتانیا وام‌های خردی را به ۱۴۵۰۰ خانواده  در کنیا، مالاوی و زیمبابوه ارائه داد.  این کشورها تحت تاثیر پدیده ال‌نینو قرار گرفته بودند که خشکسالی و سیل شدید را به همراه داشت. در هر سه کشور میزان وام‌های اعطایی از آنچه انتظار می‌رفت بیشتر شد. با این حال ۹۳ درصد از وام‌ها تا ماه می ۲۰۱۷ بازپرداخت شدند و میزان عدم بازپرداخت از حالات عادی هم بسیار کمتر بود. وام‌گیرندگان با فعالیت‌هایی از قبیل تجارت و باغبانی علمی تلاش کردند زندگی خود را در مقابل فجایع طبیعی مقاوم‌تر سازند. همزمان موسسات اعتباری خرد توانستند در میان افرادی که به زندگی عادی بازگشته‌اند مشتریان جدید پیدا کنند بدون اینکه مجبور باشند معیارها را تشدید کنند یا نرخ بهره را افزایش دهند.

این امر اگرچه خوشایند و امیدوارکننده است اما انجام چنین عملیاتی با این گستردگی کاری دشوار خواهد بود. به گفته جاناتان مورداک  از دانشگاه نیویورک، اثربخشی این وام‌ها به استفاده سریع از آنها بستگی زیادی دارد. اغلب کارکنان موسسات اعتباری خرد در همان مناطق آسیب‌دیده زندگی می‌کنند و بنابراین پس از بروز فاجعه به زمان نیاز دارند تا خود را سامان دهند. به عنوان مثال بسیاری از موسسات از سامانه‌های پشتیبانی فناوری اطلاعات محروم هستند. بسیاری از موسسات اعتباری نمی‌توانند به وام‌گیرندگان بداقبال وام‌هایی با شرایط معتدل‌تر بپردازند چراکه مقررات مربوط به ذخایر زیان‌ها و فرمول‌های حذف از ترازنامه دست و پای آنها را می‌بندد.

اما بزرگ‌ترین مشکل تجهیز منابع برای وام‌های بازسازی است. کمک‌های مالی دولتی ممکن است در دسترس نباشد. در طرح جدید، موسسات اعتباری خرد می‌توانند پس از بروز یک فاجعه طبیعی به سرعت به نقدینگی دست یابند و به تقاضاها پاسخ دهند. هزینه این منابع پنج‌دهم درصد ارزش پورتفو در سال به اضافه هزینه‌های عادی است. گلوبال پارامتریکس با کمک صندوق سرمایه‌گذاری پایداری بیمه که شاخه‌ای از بانک توسعه دولت آلمان است بیمه پوششی را فراهم می‌سازد و با کمک صندوق فجایع طبیعی دولت بریتانیا ریسک سرمایه را متقبل می‌شود. همچنین این صندوق قصد دارد از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نیز منابع بگیرد.

سایر موسسات نیز می‌توانند کمک‌رسان باشند. بانک جهانی سامانه تجمیع ریسک راه‌اندازی کرده است که جزایر اقیانوس آرام را تحت پوشش قرار می‌دهد. این جزایر بیش از هر جای دیگر در معرض خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی قرار دارند. کشورهای منطقه مبلغی را به عنوان سهم خود در یک صندوق مشترک واریز و در صورت بروز فاجعه از آن برداشت می‌کنند. از دیگر برنامه‌های بانک می‌توان به مولفه صفر اشاره کرد که در آن صندوق‌های ویژه یک پروژه در صورت بروز فاجعه و با تقاضای دولت به صندوق کمک اضطراری تبدیل می‌شوند. در هر دو حالت بخشی از منابع به وام‌های بازسازی اختصاص می‌یابد.

تعیین صلاحیت موسسات اعتبارات خرد برای دسترسی به این منابع بر عهده دولت است که البته خود مشکل بزرگی به حساب می‌آید. مایکل گلدبرگ از بانک جهانی می‌گوید با وجود اینکه وام‌دهندگان خرد اغلب مستقل هستند اگر سهمی در طرح‌های کمک‌رسانی اضطراری احتمالی نداشته باشند ممکن است در زمان بروز فاجعه نتوانند به خوبی وارد عمل شوند. شاید دلارهای بخش خصوصی نقش زیادی در اعطای وام‌های بازسازی خرد داشته باشند اما وام‌های بزرگ در صورتی تصویب می‌شود که دولت و مقررات‌گذاران محلی از کارآمدی آنها مطمئن باشند.