برق از سر هیبرید‌‌ها پرید

حمیدرضا بهداد: دولت دوازدهم در شرایطی دو هفته پیش ضوابط جدید واردات خودرو را ابلاغ کرد که طبق آن، تعرفه ورود خودروهای هیبریدی به کشور نیز افزایش یافت و این موضوع مورد انتقاد برخی کارشناسان و واردکنندگان قرار گرفت. طبق این مصوبه، خودروهای هیبریدی که پیشتر با تعرفه پنج‌درصدی اجازه ورود به کشور داشتند، حالا مشمول تعرفه 45درصدی شده‌اند هرچند البته تعرفه واردات خودروهای برقی همچنان صفر باقی مانده است. با این حال 9 برابر شدن تعرفه واردات هیبریدی‌ها مورد اعتراض واردکنندگان و برخی کارشناسان قرار گرفته و آنها معتقدند دولت بهتر است در این بخش از مصوبه خود، تجدیدنظر کند. اگرچه واردکنندگان با پیش کشیدن مسائلی مانند آلودگی هوا و بالا بودن سرانه مصرف بنزین، افزایش تعرفه هیبریدی‌ها را مورد نقد قرار می‌دهند، با این حال به نظر می‌رسد اصل ناخشنودی آنها از این ماجرا، به آب رفتن تقاضا در بازار این خودروها (به واسطه افزایش تعرفه)، مربوط می‌شود. پایین بودن تعرفه واردات هیبریدی‌ها سبب شده مشتریان نسبتاً زیادی به سمت خرید این خودروها بروند و حتی بازار تاکسی‌های هیبریدی نیز داغ شود. حالا اما با توجه به 9 برابر شدن تعرفه، جذابیت اصلی هیبریدی‌ها (قیمت پایین‌تر نسبت به سایر خودروهای وارداتی هم‌رده)، کمرنگ شده است. در واقع انگیزه اصلی مشتریان ایرانی از خرید هیبریدی‌ها این بود که می‌توانستند به واسطه تعرفه پایین، پول کمتری بابت خرید یک خودرو وارداتی بپردازند و این موضوع در مقایسه با مسائلی مانند کاهش آلودگی و مصرف سوخت، در اولویت بود. خودروهای هیبریدی محصولاتی به اصطلاح دوگانه‌سوز محسوب می‌شوند که علاوه بر کار کردن با نیروی برق، قابلیت حرکت با سایر سوخت‌ها را نیز دارند. از همین‌رو چند سالی می‌شود که بسیاری از خودروسازان دنیا برای مقابله با کاهش آلودگی هوا و پایین آمدن مصرف سوخت‌های فسیلی، به سمت طراحی و تولید خودروهای هیبریدی و تمام‌برقی رفته‌اند. اکنون در سبد محصول بیشتر خودروسازان جهان، سهمی هرچند فعلاً نه‌چندان زیاد، برای خودروهای هیبریدی و برقی در نظر گرفته شده و رفته‌رفته بر مقدار این سهم افزوده می‌شود. بنابر پیش‌بینی موسسات بین‌المللی، آینده صنعت خودرو متعلق به محصولات برقی است و این خودروها در آینده‌ای البته نه خیلی نزدیک، به سلاطین بازار تبدیل خواهند شد. در حال حاضر بسیاری از دولت‌های اروپایی و آمریکایی و حتی آسیایی، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای را برای حذف خودروهای سوخت فسیلی و جایگزینی آنها با محصولات هیبریدی و برقی لحاظ کرده‌اند زیرا معتقدند از این راه آلودگی هوا به شدت کاهش یافته و همچنین به جلوگیری از گرم‌تر شدن زمین نیز کمک خواهد شد. در چنین شرایطی اما اقدام دولت ایران مبنی بر افزایش تعرفه خودروهای هیبریدی، آن هم با وضع اسفبار آلودگی کلانشهرهای کشور، مورد نقد قرار گرفته است. با این حال دولت اعتقاد دارد پایین نگه داشتن تعرفه واردات خودروهای هیبریدی، کمکی به کاهش آلودگی نکرده و حتی سبب ایجاد رانت نیز شده است. همچنین برخی کارشناسان نیز بر این باورند که استفاده از خودروهای هیبریدی، به تنهایی مشکل آلودگی هوا را حل نمی‌کند، چه آنکه ابتدا باید منشأ اصلی این بحران یعنی خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌های کاربراتوری را حذف کرد و در کنار آن، خودروهای هیبریدی و برقی را رواج داد.