مردم بی‌لبخند

  مرضیه محمودی: کارنامه دولت‌ها را می‌توان کنار هم قرار داد. نمره دولت روحانی اگر در مقایسه با دولت‌های قبل بهتر نباشد، بدتر هم نبوده. تورم مهار شده، برجام به بار نشسته و منشور حقوق شهروندی امضا شده و رئیس‌جمهور قول داده به مدد رای 24‌میلیونی‌اش کارهای بزرگ خواهد کرد. برخی آمارها از ایجاد اشتغال خبر می‌دهد و نرخ بیکاری اگر بهتر نشده، بدتر هم نشده است. برخی می‌گویند شرایط مانند قبل است، اما چه می‌شود که یکباره کارد به استخوان مردم می‌رسد، به خیابان می‌آیند و شعار می‌دهند؟ برخی از دست‌های پشت پرده خبر می‌دهند؛ داخلی یا خارجی. دست‌های پشت پرده‌ای که جرقه اعتراضات را زدند و ناگهان فرمان از دستشان خارج شد. اما چه شد که مردم ناگهان یاد اوضاع نابسامان اقتصاد افتادند و تحریک‌کنندگان پیوستند و به خیابان آمدند؟ چرا وقتی تورم دولت سازندگی در دهه 70 از 40 درصد عبور کرد کسی اعتراض نکرد یا آن‌وقت که تورم در دولت محمود احمدی‌نژاد 39 درصد شد. یا آن زمان که آمریکا آنقدر قطعنامه علیه ایران صادر کرد که قطعنامه‌دانش پاره شد؟ اگر اعتراض‌ها به گرانی بنزین است سیاستگذار شاید در عجب است که چرا آن زمان که بنزین یک‌شبه 300 درصد گران شد مردم شب را در صف‌های طولانی پمپ بنزین صبح کردند و به پر کردن باک‌هایشان بسنده کردند اما حالا خبر گرانی 50‌درصدی بنزین بر آتش ناراحتی‌شان دمیده؟ حتی اگر ماجرا بحران آب و محیط زیست هم باشد، دهه‌هاست با آن مواجهیم و به قول وزیر جهاد کشاورزی «بحران آب داریم اما هنوز به ته خط نرسیده‌ایم». ریزگرد داریم اما همین مردم خوزستان بودند که شش ماه قبل، اردیبهشت‌ماه به وقت انتخابات ریاست‌جمهوری، در همان هوای آلوده شعار دادند که «هوای روحانی را دارند». اما شش‌ماهه چه شد که هم نرخ بیکاری به چشم آمد، هم تورم 10‌درصدی کمرشکن شد و هم خبر گرانی احتمالی بنزین آتش خشم مردم را شعله‌ور کرد؟ حسن روحانی می‌گوید اینکه خواسته مردم فقط به اقتصاد محدود شود، آدرس غلط و توهین به مردم است. او گفته مردم فضای باز می‌خواهند. اما مگر فضا یک‌روزه بسته شده؟ مگر این اولین باری است که یک شبکه مجازی فیلتر می‌شود و فضای فرهنگی و اجتماعی محدود می‌شود؟ اینها همه بوده. اما چرا این بار منجر به اعتراض شد؟

بررسی ریشه ناآرامی‌ها قطعاً نیاز به پژوهش دارد و بررسی‌های کارشناسی. اما شاید ریشه این ناآرامی‌ها، ناامیدی است. جامعه جوان ایران از امید بستن مدام به اصلاحات اجتماعی و اقتصادی و به بار ننشستن آن ناامید شده. مردم نگرانند که نظام تدبیر نتواند مشکلات را حل کند. آنها به پیدا کردن شغل و افزایش قدرت خرید و باز شدن فضا امید بسته بودند و حس می‌کردند توافق وین، کابوس بازگشت تحریم‌ها را به پایان رسانده. مردم هر بار به دولت‌های جدید امید بستند و هر بار این امید نقش بر آب شد. دولت روحانی، میراث‌دار انبوه مشکلات اقتصادی، با وعده‌های بسیار بر سر کار آمد. وعده‌هایی که نشد تا محقق شود. مردم کوهی از مشکلات را در برابر خود می‌بینند اما در مقابل اراده و توانی برای حل آن نمی‌بینند. جناح‌های سیاسی و چهره‌ها همچنان درگیر تخریب هم‌اند و به نظر می‌رسد در این میان حل مشکلات مردم آخرین دغدغه آنان است. این اعتراضات شعله‌ورشدن آتش ناامیدی است.