هفته ناآرام ایران

یک هفته است اعتراضات و تجمعاتی در شهرهای مختلف ایران رخ داده. تا لحظه تدوین این گزارش این اعتراضات بر اساس گزارش منابع رسمی (روزنامه ایران) دست ‌کم 16 کشته و نزدیک به 900 بازداشتی داشته اگرچه آماری از مصدومان این حادثه در دست نیست. تا روز چهارشنبه (13 دی‌ماه) خبرها حاکی از آرام شدن جو اکثر شهرهاست. در این هفته رسانه‌های مختلف کم‌وبیش به اخبار این تجمعات پرداختند و واکنش رسانه‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا به این تجمعات متفاوت بود و هر کدام آغازگران این ماجرا را در جایی جستند. آن‌گونه که روزنامه ایران نوشت: تسنیم و فارس هر کدام در گزارش‌هایی جداگانه اعتراض‌ها را «فتنه جدید» دانسته و با انگشت اپوزیسیون خارج‌نشین، آمریکا، رژیم صهیونیستی و حتی عربستان را نشان می‌دهند. این رسانه‌ها در عین حال می‌کوشند محور اعتراض‌ها را «اقتصادی» دانسته و از رهگذر آن، دولت را به‌عنوان یگانه متهم کاستی‌ها، آماج نقد قرار دهند. رسانه‌های اصلاح‌طلب و حامی دولت اما با ایما و اشاره، آغازگر این تجمعات را رقبای حسن روحانی می‌دانند.

آغاز ناآرامی‌ها

ناآرامی‌های هفته گذشته از مشهد آغاز شد. به گزارش روزنامه ایران، زمانی که جمعی از مالباختگان موسسات مالی اعتباری در میدان شهر جمع شدند. اما این اعتراضات دامنه‌دار شد و به شهرهای قم، بروجرد، قزوین، رشت، اهواز، همدان، ساری و... هم رسید. اعتراضاتی که با شعار نه به گرانی آغاز شده بود و محور خواسته تجمع‌کنندگان اقتصادی بود. اما کم‌کم شعارها رنگ و بوی سیاسی گرفت و پای پلیس به میدان باز شد. امام‌جمعه مشهد جزو اولین افرادی بود که به این اعتراض‌ها واکنش نشان و آن‌گونه که ایرنا گزارش داده، گفته مرجعی ناشناخته از مالباختگان موسسه‌های مالی و معترضان به مشکل گرانی دعوت به اجتماع کرد. برخی از مردم برای بیان مطالبات خود در آن جمع حضور یافتند اما به ناگاه در اجتماع چند‌صدنفری آنان، گروهی معدود که شمارشان از 50 نفر نمی‌گذشت، شعارهای انحرافی و هنجارشکنانه «فلسطین را رها کن و نه غزه نه لبنان، جانم فدای ایران» سر دادند. حالا دشمنان بیان خواهند کرد نظام جمهوری اسلامی در مشهد پایگاه انقلابی خود را از دست داده است.

آغاز تجمعات در تهران

تجمعات اعتراضی به بعضی شهرها هم رسید. در میانه اخبار این روزها نام برخی از شهرها مدام تکرار می‌شد. درود، تویسرکان، ایذه، اراک، اصفهان و نجف‌آباد از جمله شهرهایی بودند که کل هفته گذشته درگیر این ماجرا بودند. اگرچه دیگر شهرها هم به لیست آنها اضافه شدند. قهدریجان، خمینی‌شهر، کهریزسنگ، شاهین‌شهر، فولادشهر، زرین‌شهر، اهواز، بندرعباس، بهشهر، آمل، گوهردشت کرج و همدان برخی از این شهرها بودند. روز شنبه دامنه تجمعات اعتراضی به تهران رسید. تجمعات مختلف همزمان در شهرهای مختلف هم ادامه داشت. گزارش‌هایی از تخریب اموال عمومی و آتش زدن برخی اماکن منتشر شد که دادستان تهران به آن واکنش نشان داد و آن‌گونه که میزان منتشر کرده جعفری‌دولت‌آبادی خواستار برخورد قاطع با مخدوش‌کنندگان امنیت کشور شد و گفت: معلوم است که مردم هیچ‌گاه حسینیه یا بانک را آتش نمی‌زنند و حرکاتی از این قبیل به منظور مقابله با ارکان نظام و مخدوش کردن امنیت عمومی کشور است.

16 کشته

تعداد دقیقی از دستگیرشدگان، زخمی‌ها و کشته‌های رخدادهای اخیر در دست نیست. اما روزنامه ایران نوشت: با فروکش کردن تب ناآرامی‌ها، جزئیات بیشتری از شمار کشته‌شدگان، بازداشتی‌ها و خسارت‌های وارد به اموال عمومی و شخصی منتشر شد. بر اساس گزارش‌هایی که سه‌شنبه، 12 دی‌ماه از سوی خبرگزاری‌های رسمی منتشر شده، تاکنون چهار نفر در «دورود» لرستان و دو نفر در «ایذه» خوزستان، سه نفر در «تویسرکان» همدان، یک پاسدار در «کهریزسنگ» نجف‌آباد و شش نفر در «قهدریجان» از توابع اصفهان کشته شده‌اند. بنا به توئیت وزیر آموزش‌وپرورش دو نفر از کشته‌شدگان، به نام‌های آرمین و شایان، دانش‌آموز بودند. یکی از آنها آرمین صادقی 13‌ساله بود که در خمینی‌شهر به ضرب گلوله کشته شد. همزمان مسوولان استانی از بازداشت دست کم 450 نفر در تهران، 100 نفر در اراک، 138 نفر در مشهد، 150 نفر در همدان، 20 نفر در کرج و 10 نفر در ارومیه خبر داده‌اند. اطلاعات سپاه استان البرز هم اعلام کرد چهار موتورسواری را که عامل آتش‌سوزی اتوبوسی در کرج بودند دستگیر کرده است. در چند روز گذشته برخی از دستگیرشدگان بعد از اخذ تعهد آزاد شده‌اند و آن‌گونه که وزیر علوم خبر داد: «تعدادی از دانشجویان در پی تجمعات بازداشت شده بودند که با دخالت بنده و رئیس دانشگاه تهران آزاد شدند.» به گزارش ایلنا با افزایش تعداد دستگیرشدگان حوادث اخیر، معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور اعلام کرد رئیس‌جمهوری و همچنین مسوولان عالی وزارت کشور دستورات اکیدی را صادر کرده‌اند تا داستان ناخوشایند سال‌های قبل تکرار نشود.

حکم محاربه برای دستگیرشدگان

روز شنبه بود که وزیر کشور از مردم خواست در تجمعات غیرقانونی شرکت نکنند. به گزارش دنیای اقتصاد رحمانی فضلی به مردم گفت اگر قصد تجمع دارند درخواست دهند، بررسی می‌شود. اما روز سوم به بعد هشدارها جدی‌تر شد و به گزارش روزنامه ایران مسوولان قضایی در اظهارات شدیداللحنی با اغتشاشگران اتمام حجت کردند. حجت‌الاسلام والمسلمین منتظری دادستان کل کشور به کسانی که در جامعه ناامنی ایجاد می‌کنند هشدار داد که به‌صورت قاطع با آنها برخورد خواهد شد. به گزارش فارس رئیس دادگاه انقلاب اسلامی تهران هم گفت «هر روزی که از اغتشاشات بگذرد و افراد دستگیر شوند، جرم و مجازات‌شان بیشتر می‌شود. ما اینها را دیگر معترضان نسبت به حقوق‌شان نمی‌دانیم؛ بلکه این افراد کسانی هستند که می‌خواهند به اصل نظام ضربه بزنند.» رئیس دادگاه انقلاب اسلامی تهران گفت: کسانی که از روزهای سوم به بعد اغتشاشات دستگیر شوند، جرم و مجازات‌شان سنگین خواهد بود. عنوان اتهامی برخی افراد دستگیر‌شده ممکن است محاربه و برخی نیز اقدام علیه امنیت ملی، تخریب اموال عمومی، تخریب اموال اشخاص، ضرب‌و‌شتم و غیره باشد. فرمانده قرارگاه ثارالله‌(ع) هم در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد اگر وضعیت ناامنی تهران تداوم یابد، قطعاً مسوولان تصمیماتی خواهند گرفت و در آن صورت کار یکسره خواهد شد. حدود یک هفته از آغاز اولین اعتراضات حسین ذوالفقاری، معاون امنیتی انتظامی وزیر کشور اعلام کرد که در بیشتر مناطق کشور شرایط عادی است و با همکاری مردم و با تلاش نیروهای تامین‌کننده نظم و امنیت نیز ناآرامی‌های اخیر در برخی مناطق به‌زودی پایان می‌یابد.

تلگرام و اینستاگرام فیلتر شد

با آغاز ناآرامی‌ها، بسیاری متوجه شبکه پیام‌رسان تلگرام شدند. ویدئوهای بسیاری در این پیام‌رسان منتشر شد. روز شنبه بود که عملکرد یکی از کانال‌های تلگرامی، انتقاد وزیر ارتباطات را به دنبال داشت و او در پیامی به مدیر تلگرام خواستار فیلتر این کانال شد و نوشت: «یک کانال تلگرامی در حال نفرت‌پراکنی است، مردم را تشویق می‌کند که از کوکتل مولوتف استفاده کنند، مسلح شوند و جامعه را ناآرام کنند. حالا زمان آن است که چنین تشویقاتی توسط تلگرام متوقف شود.» «پاول دوروف» هم در پاسخ به پیام وزیر ارتباطات نوشت: «دعوت به خشونت بر اساس قوانین تلگرام ممنوع است. اگر این امر تایید شود ما چنین کانال‌هایی را بدون توجه به وسعت و گرایش سیاسی آنها مسدود خواهیم کرد.» اما روز بعد تلگرام و اینستاگرام به طور کامل فیلتر شد و وزیر ارتباطات اعلام کرد تا هنگام آرام شدن فضا، فیلتر تلگرام ادامه می‌یابد. روز چهارشنبه هفته گذشته آذری جهرمی ابتدا اعلام کرد که برای رفع فیلتر تلگرام دست به کار شده اما کمی بعد در حاشیه هیات دولت اعلام کرد ما با مدیر تلگرام مکاتبه کردیم که ادامه فعالیت این شبکه در ایران منوط به حذف کانال‌های تروریستی است. اگر او این درخواست را نپذیرد فیلتر تلگرام دائمی است.

واکنش‌های ترامپ

در این میان رئیس‌جمهور آمریکا در کل روزهای هفته گذشته، در صفحه توئیتر خود واکنش‌هایی به جو ایران داشت. هنوز چیزی از آغاز اعتراضات در ایران نگذشته بود که دونالد ترامپ به این موضوع واکنش نشان داد و در پیامی توئیتری از تجمعات اخیر شهرهای ایران حمایت کرد و نوشت: «شهروندان ایرانی که تظاهرات مسالمت‌آمیز کرده‌اند، از فساد حکومت و بر باد دادن ثروت کشور برای تامین مالی تروریسم در خارج، جان‌به‌لب شده‌اند.» او افزود: «دنیا دارد تماشا می‌کند.» به گزارش ایسنا او در توئیت دیگری نوشت: همه پول‌هایی که باراک اوباما به طور احمقانه‌ای به ایران داد وارد جیب مقامات و نیز خرج تروریسم شد. مردم ایران غذای زیادی ندارند و با تورم عظیم روبه‌رو هستند و در این کشور حقوق بشر نیست. این سخنان ترامپ اما واکنش‌هایی در سطح داخلی و بین‌المللی داشت. از آن جمله روحانی اعلام کرد این آقایی که امروز در آمریکا می‌خواهد با مردم ما همدردی کند، یادش رفته که چند ماه پیش ملت ایران را تروریست نامید؛ این آدمی که سر تا پایش علیه ملت ایران است؛ حق ندارد برای مردم ایران دلسوزی کند.

درخواست استعفای روحانی!

دولتی‌ها در موضع‌گیری‌های خود در خصوص رخدادهای اخیر، مدام از پشت پرده این جریانات حرف زدند. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسحاق جهانگیری اعلام کرد: امروز کسانی این مسائل را بهانه کرده‌اند و بانی حوادثی شده‌اند که ابعاد و زوایای دیگری دارد، باید بدانند دود این حوادث به چشم خود آنها خواهد رفت؛ چراکه وقتی جریان اجتماعی ایجاد شد و به سطح خیابان رسید قطعاً کسانی که آن را شروع کرده‌اند کنترل‌کننده آن نخواهند بود و دیگران سوار بر آن موج خواهند شد. تنها در کنار هم می‌توانند مسائل را مرتفع کنند و هیچ جریانی نمی‌تواند با حذف دیگران موفق باشد. به گزارش همشهری آنلاین سخنگوی دولت در پاسخ به این پرسش که آیا دولت از پشت پرده این اقدامات اخیر اطلاعی دارد، اظهار کرد: به هر حال دولت، وزارت اطلاعاتی دارد و به ریز می‌تواند پشت پرده حوادث را بفهمد. دولت زیرکانه همه چیز را تحت نظر دارد. به وقت به صورت شفاف در این زمینه اطلاع‌رسانی می‌کنیم. روزنامه آرمان در گزارشی به موج‌سواری تندروها بر مطالبات و اعتراضات مردم پرداخت. این روزنامه به یکی از اخبار منتشر‌شده در خبرنامه «صادق» وابسته به دانشگاه امام صادق‌(ع) اشاره کرد. گزارشی که در آن آمده: «جمعی از دانشجویان دانشگاه‌های تهران در یکصد و پنجاهمین روز از آغاز دولت دوازدهم در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور خواستار استعفای رئیس‌جمهور و برگزاری انتخابات زودهنگام شدند.» در این نامه دانشجویان با تاکید بر عدم تحقق عملی وعده‌ها و شعارهای رئیس‌جمهور و آشفتگی حاکم بر رویکردهای برنامه‌ریزی دولت روحانی، وی را در حل مشکلات واقعی مردم ناتوان ارزیابی کردند. به گزارش سایت جماران امیر محبیان، روزنامه‌نگار و تحلیلگر اصولگرا هم در همین ارتباط گفته بود عده‌ای در داخل با موج‌سواری به دنبال خارج‌کردن رقیب از صحنه هستند.