سرمایه‌گذاری خطرپذیر

خطرپذیری به معنای ورود به حوزه مخاطره (ریسک) و خطرات است. ماهیت ذاتی غیرقابل پیش‌بینی بودن سرمایه‌گذاری در فناوری عاملی است که صنعت سرمایه خطرپذیر (Venture- Capital) را شکل داد. اما در سال‌های اخیر با توجه به سود سرشار سرمایه‌گذاران از فناوری مفهوم خطر سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های نوپا (استارت‌آپ) رنگ باخت. از آنجا که نرخ بهره بسیار پایین است بهترین جایگزین همان بازگشت سرمایه‌ای است که از سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های نوپا به‌دست می‌آید. وسوسه فناوری بسیار فریبنده است و همانند صفحه یک تلفن هوشمند در تاریکی مطلق می‌درخشد.

در سال 2018 سرمایه‌گذاران یاد می‌گیرند که سرمایه‌گذاری در فناوری می‌تواند بازده بسیار عالی داشته باشد اما بدون خطر نخواهد بود. می‌توان انتظار داشت که در سال پیش‌رو برخی از بنگاه‌های برجسته نوپا با ناکامی مواجه شوند. این امر می‌تواند نشانه‌ای هشداردهنده برای سرمایه‌گذاران در فناوری باشد تا آنها احتیاط بیشتری به عمل آورند.

برخلاف انتظار، محبوبیت بیش از اندازه فناوری خود عامل بزرگی است که نشان می‌دهد چرا فضای سرمایه‌گذاری پرمخاطره است. در گذشته بهترین سرمایه‌گذاری‌های سیلیکون‌ولی از سوی تعدادی از سرمایه‌داران بانفوذ در خیابان سندهیل (Sand Hill) صورت می‌گرفت. این گروه قادر بود سهام زیادی از بنگاه‌های نوپا را با قیمت‌های نسبتاً پایین خریداری کند. اما اکنون تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به این حوزه -از قبیل صندوق‌های ثروت ملی و شرکت‌های بزرگ- مبالغ هنگفتی را به شرکت‌های گمنام تزریق و بر سر بازدهی آن قمار می‌کنند. این کار نه‌تنها به بازدهی سرمایه‌داران سنتی خطرپذیر آسیب می‌زند (چون باید بهای بیشتری برای خرید سهام بپردازند) بلکه چشم‌انداز موفقیت بنگاه‌های نوپا را نیز به خطر می‌اندازد. حجم زیاد پول سرازیرشده به سمت بنگاه‌های نوپا می‌تواند حواس کارآفرینان فناوری را از مخاطرات پرت کند و در نتیجه به سقوط بنگاه کمک کند.

به عنوان مثال به شرکت تاکسیرانی اوبر (Uber) بپردازیم. یکی از دلایل عدم موفقیت اوبر در سال 2017 آن بود که این بنگاه به پول نقد بسیار زیادی دسترسی پیدا کرد و نتوانست خود را منضبط سازد. این بنگاه به باارزش‌ترین بنگاه خصوصی در آمریکا تبدیل شد و از سرمایه‌گذارانی که به تازگی وارد حوزه فناوری شده بودند مبالغ زیادی پذیرفت. یکی از نمونه‌ها سرمایه‌گذاری 5 /3 میلیارددلاری صندوق ثروت ملی عربستان در این بنگاه است.

در سال 2018 حجم پول ورودی به این بخش باز هم بیشتر خواهد شد. بنگاه ژاپنی سافت‌بنک (Soft Bank) یکی از پیشتازان این عرصه است که توانست 100 میلیارد دلار برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فناوری گرد آورد. از آنجا که منابع آن بسیار زیاد است این بنگاه مجبور است چک‌هایی با مبالغ بالا صادر کند. این امر باعث می‌شود میزان سرمایه‌ای که بنگاه‌های نوپا قرار است در مراحل بعدی توسعه جذب کنند کاهش یابد. بنگاه نوپای وی‌ورک (We Work) که فضاهای موقتی برای کار ارائه می‌دهد در سال 2017 مبلغ باورنکردنی 4 /4 میلیارد دلار سرمایه را از سافت‌بنک دریافت کرد.

هرچه سرمایه‌گذاران بزرگی مانند سافت‌بنک پول بیشتری را به این بنگاه‌های نوپا تزریق کنند این بنگاه‌ها قادر خواهند بود زمان طولانی‌تری خصوصی بمانند و از این‌رو از عرضه اولیه سهام خود اجتناب خواهند کرد. این امر باعث می‌شود زمان دستیابی مجدد سرمایه‌گذاران اولیه به پولشان طولانی‌تر شود و خطرات بیشتری متوجه سرمایه آنها شود چراکه ممکن است سرمایه‌گذاران بعدی سهام ترجیحی و بازدهی تضمین‌شده دریافت کنند. هرچه سرمایه‌داران خطرپذیر سهامشان را طولانی‌تر نگه دارند بازده سالانه آنها بیشتر آسیب می‌بیند چراکه سودها در سال‌های بیشتری تقسیم می‌شوند.

به درون ناشناخته‌ها

برخی بخش‌های صنعت فناوری از قبیل هوش مصنوعی و اتومبیل‌های خودران آنقدر محبوبیت پیدا کرده‌اند که سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های نوپای آنها دشوار شده است چراکه ارزش‌گذاری آنها بسیار بالاست. شرکت‌های جوان با مبالغ بالا ارزش‌گذاری می‌شوند حتی اگر بسیاری از آنها هیچ درآمدی نداشته باشند.

علاوه بر این نمی‌توان به آسانی یک سرمایه‌گذار زیرک بود. پس از پیدایش رایانش ابری و تلفن‌های همراه مشخص نیست چه سکوهای دیگری در آینده پدیدار خواهند شد. آلفرد لین از بنگاه سرمایه خطرپذیر سکویا می‌گوید: «پروفایل ریسک در بخش فناوری بالا رفته است. معلوم نیست سکوی بعدی چه خواهد بود، بنابراین سرمایه‌گذاران در فضای سفته‌بازی و گمانه‌زنی قمار می‌کنند. فضاهایی که چیز زیادی درباره آنها نمی‌دانند.»

برخی سرمایه‌گذاران متخصص در پیدا کردن شرکت‌های آینده‌دار اینترنتی و نرم‌افزاری به حوزه فناوری زیستی و تشخیص بیماری روی آورده‌اند هرچند این حوزه‌ها هیچ سابقه قبلی ندارند و نمی‌توان از موفقیت آنها مطمئن بود. این ذهنیت بسیاری از سرمایه‌داران مخاطره‌پذیر و ماجراجویان حوزه فناوری را به سمت معاملات نامناسب می‌کشاند. در سال 2018 سرمایه‌گذاران ولخرج حوزه فناوری نباید غافلگیر شوند اگر ببینند بازگشت سرمایه‌ آنها راضی‌کننده نیست.