مرزهای امنیت
تبعات امنیتی خالی‌شدن مرزها از جمعیت چقدر جدی است؟
«می‌توانیم با توسعه سواحل جنوبی جلوی مهاجرت‌ها را بگیریم. جنوب زاگرس به سمت دریاهای آزاد و جنوب البرز به سمت دریاهای آزاد خالی از جمعیت می‌شود و تنها راه این است که آمایش سرزمین انجام شود و غیر از این هیچ راهی وجود ندارد.» این بخشی از سخنان هشدارآمیز دریادار حبیب‌الله سیاری، فرمانده نیروی دریایی ارتش ایران، درباره مهاجرت‌هایی است که در درون کشور در حال رخ دادن است.
فاطمه شیرزادی: «می‌توانیم با توسعه سواحل جنوبی جلوی مهاجرت‌ها را بگیریم. جنوب زاگرس به سمت دریاهای آزاد و جنوب البرز به سمت دریاهای آزاد خالی از جمعیت می‌شود و تنها راه این است که آمایش سرزمین انجام شود و غیر از این هیچ راهی وجود ندارد.» این بخشی از سخنان هشدارآمیز دریادار حبیب‌الله سیاری، فرمانده نیروی دریایی ارتش ایران، درباره مهاجرت‌هایی است که در درون کشور در حال رخ دادن است. او معتقد است: «یکی از عوامل موثر در افزایش مهاجرت کمبود آب است.» هشدار درباره مهاجرت‌های ناشی از بحران آب هشدار تازه‌ای نیست. عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، نیز پیشتر با اشاره به وضعیت بحرانی تالاب‌های درون‌سرزمینی، گفته بود: «آب‌های زیرزمینی ما در حال شور شدن است؛ ادامه این روند یعنی تخلیه ایران از جنوب البرز تا دریاهای آزاد و از شرق زاگرس تا مرزهای شرقی کشور؛ ما امانتدار بسیار بدی برای این تمدن هفت هزار ساله بودیم.» اخیراً هدایت فهمی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو، نیز در گفت‌وگو با روزنامه «اطلاعات» گفت: «در سایه کشاورزی بیمار و همزمان با کاهش منابع آب، ۳۷ هزار روستای کشور از سکنه تخلیه شد و در سایه چنین رویدادی جمعیت شرق کشور رو به کم شدن گذاشت و در حال مهاجرت به سمت غرب ایران است.»
البته مساله آب اگرچه شاید قوی‌ترین عاملی باشد که به خالی شدن بخش‌هایی از سرزمین منجر می‌شود، اما حتماً تنها عامل مهاجرت نیست. مساله توسعه نامتوازن و محدودیت زیرساخت‌ها در بخش‌های گسترده‌ای از کشور یکی از عوامل اصلی است که تداوم زیست بسیاری از ساکنان این مناطق را در زادگاهشان دشوار و ناممکن می‌کند. دریادار سیاری در سخنرانی اخیرش در گرامیداشت روز جهانی دریانوردی، با اشاره به محرومیت بخشی از کشورمان از زیرساخت‌ها اظهار کرد: «اگر کشور را به دو قسمت تقسیم کنیم می‌بینیم که تمام شاخص‌های توسعه در بخش‌های شمالی و غربی وجود دارد اما این شاخص‌ها در مناطق جنوب و جنوب شرقی کمتر است. برای آمایش سرزمین نیاز به زیرساخت‌ها و استفاده از منابع دریایی وجود دارد. قطعاً باید جمعیت به سمت سواحل کشور هدایت شود. اگر روند توزیع زیرساخت‌ها به همین منوال باشد آینده نامعلومی خواهیم داشت.» برای تغییر مسیر آینده این مقام ارشد لشکری توسعه دریامحور را به عنوان یکی از اصلی‌ترین راهکارها مطرح کرده است. او گفته است: «زمانی می‌توانیم به توسعه دریامحور دست یابیم که در دریا اقتدار داشته باشیم که خوشبختانه امروز این اقتدار در دریا وجود دارد. در جهت پیشرفت دریامحور استفاده از ظرفیت‌های دریایی حائز اهمیت است و برای موضوع آمایش جمعیت باید به توسعه دریامحور توجه کرد.»
اما اگر هشدارهایی که مسوولان و کارشناسان درباره تخلیه مناطقی از ایران بر اثر مهاجرت مطرح می‌کنند، جدی گرفته نشود و خصوصاً نقاط مرزی کشور که همزمان در معرض کمبود آب و محرومیت از زیرساخت‌ها هستند، از جمعیت خالی یا کم‌جمعیت شوند، تامین امنیت و حراست از مرزهای کشور چگونه حاصل می‌شود؟ آمایش سرزمین چگونه می‌تواند به کاهش این نوع مهاجرت کمک کند؟
