هیچ دستی در کار نیست

اگرچه تصور غالب بر این است که نان صنعتی هنوز نتوانسته در مقابل نان سنتی عرض اندام کند و جایگاه مناسبی را در سبد مصرفی مردم به خود اختصاص دهد؛ اما باید بیان کرد سهم بازار این صنعت نوپا ظرف 10 سال گذشته به میزان 20 برابر افزایش یافته که رقمی قابل توجه است.

 شرکت صنایع غذایی نامی نیک نهاد (سهامی خاص) تحت نام تجاری «سه‌نان»، به عنوان اولین و تنها واحد تولید‌کننده نان صنعتی در ایران با تولید 100 تن نان، بنیانگذار و پیشرو این صنعت در کشور به شمار می‌رود. نام این شرکت خانوادگی، برگرفته از اسم سه فرزند خانواده است. ماشین‌آلات این کارخانه از جدیدترین فناوری روز دنیا بهره می‌گیرد که از شرکت KAAK هلند خریداری شده است. شرکت سه‌نان توانسته است نان را کاملاً مکانیزه، بدون دخالت دست و به صورت سالم، مرغوب و سازگار با استانداردهای جهانی تولید ‌کند. این شرکت که کار خود را با ظرفیت پنج تن در روز شروع کرده طی یک روند رو به رشد امروزه به ظرفیت 100 تن تولید در روز رسیده است. چشم‌انداز تولید نان به‌عنوان یک کالای پرمصرف روزانه در سبد مصرفی خانوارها در سطح بالایی قابل ارزیابی است. در غیاب نان‌های با‌کیفیت در بازار، می‌توان پتانسیل این صنعت را در آینده در سطح بسیار بالایی برآورد کرد. اهمیت سلامت غذایی در دنیای مدرن امروز به‌خصوص در مورد محصولاتی که دائماً و به‌صورت روزانه مصرف می‌شوند بر کسی پوشیده نیست. این همان مجرایی است که نان صنعتی می‌تواند به سیستم اقتصادی کشور ورود کرده و به توسعه ابعاد خود بپردازد. هیچ خبازی نمی‌تواند بگوید 100 گرم نان سنتی چقدر پروتئین یا کالری دارد؟ اما در فرآیند فرآوری نان صنعتی این مولفه‌ها به‌طور دقیق بررسی و کنترل می‌شوند. توسعه نان صنعتی در حقیقت توسعه سلامت اجتماعی جامعه است. امروزه مردم به بهداشت و سلامت خود بیش از گذشته بها می‌دهند و نان صنعتی یک محصول سازگار در این چارچوب خواهد بود. برای مثال تولید نان در کارخانه سه‌نان به‌صورت تمام اتوماتیک و بدون دخالت دست انجام می‌شود. تنها راه کنترل نوسان آرد داشتن آزمایشگاه پیشرفته‌ای است که فقط سه‌نان از آن برخوردار است. آردهای غنی‌شده وارداتی و مخلوطی که از سوی کارشناسان کنترل کیفیت ما تایید می‌شود در نان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرآیند تولید با تخمیر کامل که باعث افزایش ماندگاری و مانع از بیات شدن نان می‌شود، پخت کامل که جلوگیری از بروز مشکلات گوارشی می‌کند، خنک شدن در دستگاه‌های رطوبتی مخصوص که باعث جلوگیری از‌ ورود باکتری‌های مختلف به جداره نان می‌شود و سایر مراحل تولید با تکنولوژی روز دنیا هم نیاز به دانش هم نیاز به فضای مناسب برای تولید دارد. به علت هزینه‌های بالا در این صنعت نو‌پا بی‌دلیل نیست که فقط یک کارخانه نان به غیر از سه‌نان مشغول به فعالیت است.

با توجه به ظرفیت بالای این صنعت خالی از لطف نیست اگر دولت توسعه این بخش را در دستور کار خود قرار دهد. برای مثال برنامه شرکت ما در سال جاری گذر از مرز 100 تن تولید و رسیدن به 150 تن در انتهای سال 96 است. قدم اول در توسعه این بخش از صنعت کشور، ایجاد فرهنگ مناسب برای مصرف آن است. به‌طور کلی مواد غذایی که به‌صورت مداوم از سوی مردم مصرف می‌شوند، تاثیر زیادی بر سلامتی آنان دارد. تحت چنین شرایطی چرا نباید در کنار تبلیغات مربوط به مصرف مناسب آب یا انرژی، بخشی از تبلیغات عمومی دولت نیز به استفاده از نان سالم و با‌کیفیت اختصاص یابد؟ این امر موجب می‌شود مصرف نان با‌کیفیت نیز به یک فرهنگ عمومی در جامعه تبدیل شده و رفته‌رفته نان صنعتی جای خود را در سبد غذایی مردم پیدا کند. در وهله دوم کارآفرینان و سرمایه‌گذاران این حوزه برای هم‌حرکتی با تقاضای موجود و توسعه سطح عملیاتی خود متناسب با افزایش تقاضا نیاز مبرم به نقدینگی دارند. در رکود حاضر و بازار پرریسک محصولات مختلف، هیچ سرمایه‌گذاری نمی‌تواند با بهره بانکی 28 درصد قدم در مسیر تولید بگذارد. عملاً دستیابی به بازده‌ای که بیش از بهره بانکی باشد امکان‌پذیر نیست. این امر علاوه بر خارج کردن کارآفرینان واقعی از این حوزه، عرصه تولید نان صنعتی را جولانگاه کارگاه‌های کوچک تولید نان بی‌کیفیت کرده است. عوارض جانبی این سازوکار علاوه بر کاهش کیفیت کلی این محصول در بازار، بهره‌وری این حوزه را نیز تاحد زیادی کاهش داده است. اگر به‌دنبال یافتن نمونه‌ای موفق در این عرصه هستید باید اذعان کنم شرکت سه‌نان از ابتدای فعالیت خود به هیچ وجه از آرد یارانه‌ای در تولید محصولات خود استفاده نکرده است. سال ۱۳۸۷ و در بدو شروع کار سه‌نان آرد یارانه‌ای به ازای هر کیلوگرم 45 تومان بود در حالی که آرد آزاد ۴۵۰ تومان خریداری می‌شد. سه‌نان تنها تولید‌کننده‌ای بود که از امتیاز آرد یارانه‌ای استفاده نکرد که عملاً فضای رقابتی ما در بحث قیمت‌گذاری را با مشکل مواجه کرده بود. در حال حاضر با اطمینان بیان می‌کنم سه‌نان با تمامی مشکلات و موانع با‌کیفیت‌ترین نان را با قیمتی رقابتی به بازار عرضه می‌کند. این موفقیت در سایه سرمایه‌گذاری بالا و رویکردی مبتنی بر کیفیت بالای محصول و افزایش بهره‌وری صورت گرفته است. با تزریق نقدینگی و تسهیلات مورد نیاز کارآفرینان در سایه حضور تولیدکنندگان بیشتر رقابت بالاتر رفته، و رفته‌رفته بهره‌وری و کیفیت محصولات به میزان حقیقی خود نزدیک می‌شود. امروزه کمتر تولیدکننده‌ای در کشور وجود دارد که بتواند این‌چنین سرمایه‌ای را به تنهایی وارد بخش تولید نان کند. عدم توجه کافی به این حوزه موجب شده ظرفیت تولیدی کشور از 20 کارخانه به دو کارخانه کاهش یابد که جای تامل دارد. ارگان‌های مختلف باید یاری‌رسان و ناظر تولیدات نان صنعتی باشند تا هم بتوان سلامت جامعه را تضمین کرد و هم ابعاد صنعتی این حوزه را تا مرز توان بالقوه آن گسترش داد.

در کنار توسعه محصولات تمام اتوماتیک و بهداشتی ما به ذائقه مصرف‌کننده نیز تا حد ممکن توجه داریم. در حال حاضر شرکت سه‌نان در حال راه‌اندازی خط تولید جدید با ظرفیت 30 تن تولید در روز برای تولید نان لواش است. نان لواش پرمصرف‌ترین نان کشور در حال حاضر است. با راه‌اندازی خط تولید این محصول با تکنولوژی روز دنیا و سازگار با ذائقه ایرانی در بحث نان‌های سنتی سالم و بهداشتی تحولی ایجاد خواهیم کرد. توسعه صنعتی این محصول علاوه بر مدیریت هزینه‌ها، بهبود کیفیت و افزایش بهره‌وری، پتانسیل تقاضا برای تولید محصولات متنوع را نیز افزایش می‌دهد.

در سایه توجه به این صنعت و یکپارچه‌سازی قیمت آرد که هم فساد ناشی از دلالان بازاری را از بین می‌برد و هم رقابتی سالم و بهره‌ور‌محور را ایجاد می‌کند می‌توان در مسیر صحیح توسعه این حوزه قدم گذاشت. دولت، وزارتخانه‌های بهداشت و صنعت و معدن باید با تزریق مناسب نقدینگی، تبلیغات موثر برای ایجاد فرهنگ مصرف نان صنعتی و نظارت مستمر بر این صنعت در این مسیر، صنعت آرد و نان را همراهی کنند. امروزه حتی تمیز دادن نان صنعتی از نان کارگاهی جز با مصرف آن از سوی مصرف‌کننده میسر نیست. باید از تولیدکنندگان نمونه حمایت شود و برندها و محصولات با‌کیفیت به مردم معرفی شوند.

اگرچه با توجه به ماهیت این محصول و ماندگاری پایین آن در حال حاضر نمی‌توان چشم‌انداز صادراتی برای آن در نظر گرفت، اما ما در ایران بازاری 80 میلیونی از کسانی داریم که این محصول را به‌صورت مداوم و روزانه مصرف می‌کنند. این صنعت یک صنعت نوپاست که برای شکوفایی نیازمند توجه ویژه مسوولان کشوری است. شرکت سه‌نان از حضور پررنگ بخش خصوصی و رقبای پرقدرت در بازار نان مدرن استقبال می‌کند. ورود رقیبان با‌کیفیت برای بزرگ شدن بازار هدف ما‌ لازم است. تحت این شرایط اقتصاد کشور و سلامت جامعه از ثمرات آن بهره‌مند خواهند شد. هدف ما از ابتدا تمرکز بر بهره‌وری و ایجاد مزیت رقابتی از این کانال بوده است. تحت این شرایط حضور سایر تولیدکنندگان ما را در پیشبرد اهدافمان بیش از پیش یاری خواهد کرد و کل اقتصاد کشور از ثمرات آن بهره‌مند خواهند شد. در پایان نیز از بنیانگذاران شرکت سه‌نان که با اعتقاد قلبی خود به کیفیت و تولید ملی توجه داشته‌اند، تشکر ویژه می‌کنم.