تعادل به دور از نوسان

سرانجام مقام عالی شهرداری تهران پس از 12 سال و با فراز و فرودهای متعدد به محمدعلی نجفی واگذار شد. این انتقال در شرایطی صورت گرفت که محمدباقر قالیباف با تمام تلاش‌های خود توانسته بود جایگاه تهران را از نظر کیفیت زندگی با روند رو به رشد به مقام صد‌و‌بیست‌‌و‌ششم از ۱۴۰ کشور جهان و در بین 3000 شهر در دنیا، به رتبه ۳۳۱ از نظر آلودگی ارتقا دهد.

البته این نتایج عمدتاً به اقدامات اجرایی و عملیاتی وی بازمی‌گردد که از آن دسته می‌توان به توسعه سیستم حمل و نقل عمومی شامل اتوبوس‌های تندرو، احداث خطوط مترو، ساخت اتوبان‌ها و همچنین فضای شهری و ده‌ها اقدام رفاهی دیگر در سطح شهر تهران اشاره کرد. ناگفته نماند که این روحیه عملیاتی ایشان حاصل تجارب حضور در جبهه جنگ بوده که سبک جدیدی در مدیریت کلان را ثبت کرده است.

مع‌الوصف، مساله‌ای که در اولویت شاخص عملکردی شهردار تهران قرار دارد، بهبود شرایط مسکن اجتماعی است. یکی از معیارهای مدیریت شهرداری، اعمال نفوذ در بخش زمین و مسکن شهری در جهت تنظیم متغیرهای اقتصاد مسکن است. در عمده کلانشهرهای کشورهای پیشرفته، مسوولیت اصلی مدیریت بازار مسکن بر عهده شهرداری‌هاست که این موضوع شاید به صورت صحیح در شهر تهران به اجرا درنیامده است. با توجه به شرایط جمعیتی شهر تهران با حدود 14 میلیون نفر که طبق پیش‌‌بینی‌ها با این روند، تا سال ۲۰۳۰ به ۱۹ میلیون نفر نیز خواهد رسید، وضعیت مسکن به دغدغه اصلی تبدیل شده است. بازار مسکن بزرگ‌ترین و اثرگذارترین بخش اقتصادی کشور محسوب می‌شود و در صورت بروز شوک (مثبت یا منفی) در این بازار، کل اقتصاد تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.  از عوامل تاثیرگذار در قیمت مسکن می‌توان به قیمت زمین و قیمت ساخت، نرخ شهرنشینی، نرخ اجاره‌بها، درآمد سرانه، اعتبارات بانکی، مالیات بر بخش مسکن و نرخ رشد نقدینگی اشاره کرد. با توجه به اینکه بخشی از هزینه‌ها و قیمت تمام‌شده مسکن، جرائم برای جلوگیری از تراکم است، از این‌رو این متغیر نیز یکی از مهم‌ترین عامل‌های تاثیر‌گذار مرتبط با حوزه سیاستگذاری شهرداری بر بخش مسکن محسوب می‌شود. بنابراین از جمله اقدامات موثر شهرداری که می‌تواند قیمت مسکن را تحت تاثیر قرار دهد، می‌توان به فرآیند اعطای مجوزهای ساخت مسکن و چابک‌سازی یا پیچیده کردن مسیر در سرعت عرضه و قیمت تعادلی اشاره کرد. توسعه شهری و افزایش مناطق و شهرک‌های جدید باعث گسترش حوزه سکونت و کاهش تقاضای درون‌شهری و کنترل قیمت مسکن و زمین خواهد شد، از طرفی رتبه‌بندی مناطق و تمرکز شهرداری در افزایش امکانات شهری نیز در قیمت تعادلی بازار مسکن بسیار اثرگذار خواهد بود.  بدین منظور مدیریت جدید شهرداری با اتخاذ استراتژی‌های همسو با سیاست‌های کلان دولت در حوزه بخش مسکن می‌تواند به کنترل تمرکز شهرنشینی و مدیریت بازار مسکن کمک بسزایی کند. با توجه به اینکه خط‌مشی دولت، مدیریت قیمت در این بازار و افزایش آمار خانه‌دار شدن بوده و خط فکری شهردار جدید نیز همراستا با دولت است، به نظر می‌رسد اقدامات شهردار جدید با اهداف تعیین‌شده دولت و چشم‌انداز اقتصادی، مرتبط با قیمت مسکن در تعادل عرضه و تقاضا نوسانی را در بازار مسکن پدید نیاورد.