چاه یا راه؟
حذف واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه چه مشکلی را حل خواهد کرد؟
حذف واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه، گویی مصداق همان تغافل است؛ طرحی که به‌جای آسیب‌شناسی علل و عوامل رشد طلاق در جامعه و فرهنگ‌سازی مواجهه با آن، پاک کردن صورت مساله را تداعی می‌کند.
حذف واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه، گویی مصداق همان تغافل است؛ طرحی که به‌جای آسیب‌شناسی علل و عوامل رشد طلاق در جامعه و فرهنگ‌سازی مواجهه با آن، پاک کردن صورت مساله را تداعی می‌کند. آیا در جامعه‌ای که نرخ طلاق در آن روزبه‌روز بالا می‌رود، اکنون مساله این است؛ مهر طلاق از سجل زن مطلقه حذف بشود یا نشود؟
خبر حذف مُهر طلاق از شناسنامه زنان اولین بار از زبان حمید درخشان‌نیا، رئیس سازمان ثبت احوال اعلام شد: «دولت در نظر دارد لایحه‌ای به مجلس ارائه کند تا واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه حذف شود.» خبری که پس از انتشار واکنش گسترده فعالان حوزه زن، جامعه‌شناسان و صاحب‌نظران را در‌پی داشت که سوالات متعددی را از ارائه‌دهندگان این طرح جویا بودند- آیا این قانون به کرامت چهره زن ایرانی می‌افزاید؟ یا این چهره محترم را دروغگو و پنهانکار جلوه می‌دهد؟
گویی همه‌چیز از همین واژه طلاق شروع می‌شود، واژه‌ای که در تصور ذهنی جوامع سنتی به راهروهای تنگ‌وتاریک دادگاه‌های خانواده، سنجاق شده است. راهروهای پرازدحامی که می‌رود تا برای سرنوشت زوجین بعد از دوره‌ای تحمل یکدیگر زیر سقفی بی‌فرجام، عدالت را حاکم و غائله را ختم کند. غافل از اینکه مهر طلاق یا همین واژه طلاق خود آغازی بر حکایتی دیگر خواهد بود. حکایاتی که به طور حتم نسبت اعمال فشار آنها برای زن و مرد، صد به یک است.
فشارهایی که از قضاوت‌های بدبینانه جامعه آغاز و به انزوای اجتماعی، احساس تنهایی، عدم امنیت در کنار دیگران و به حاشیه راندن زنان مطلقه ختم می‌شود. حالا اما آیا به‌جای ترویج فرهنگ‌سازی مواجهه منطقی با پدیده طلاق، اقداماتی مثل حذف این واژه از شناسنامه به افزایش قبح آن در جامعه دامن نمی‌زند؟ بعد از اعلام این خبر و ارائه سوالات منتقدان، هنوز اظهارنظر درخوری از پیشنهاددهندگان و موافقان آن شنیده نشده اما «سلمان خدادادی» عضو کمیسیون اجتماعی مجلس این اقدام را تصمیمی درست ارزیابی و آن را تدبیری برای کاهش اثرات روانی و منفی طلاق در ذهن و وجود زنان عنوان کرد.
به گفته این نماینده مجلس «زنان بعد از طلاق به همسر قبلی خود تعلق ندارند. لذا لزومی برای ذکر نام همسر در شناسنامه آنها وجود نخواهد داشت. بر این اساس می‌تواند با اتخاذ تدابیری واژه طلاق از شناسنامه حذف شود». این لایحه هم همانند هزاران طرح دیگر یا تصویب می‌شود یا نمی‌شود، اما آنچه باقی است،
نگاه ماست که این‌سان امروز همچنان در پیچ کوچه تجدد سرگردانیم، سرخوش و بی‌حواس؛ چنان‌که وقوع این تصمیمات به ما یادآور می‌شود فهم اجتماعی مناسبی از رابطه انسانی و برابر در ازدواج و طلاق ارائه نمی‌شود. هنوز نگاه سیاستمداران نسبت به طلاق با مناسبات مدرن امروز و رشد جایگاه زنان، فاصله‌ای معنادار دارد.
