صنعتی با ادعای قدرت رقابت
پیدا و پنهان صنعت دارو
به جرات می‌توان ادعا کرد که صنعت داروی ایران به صورت صد درصد، یکی از بهترین صنایع کشور است که از لحاظ قدمت نیز وضعیت بسیار مناسبی دارد.
به جرات می‌توان ادعا کرد که صنعت داروی ایران به صورت صد درصد، یکی از بهترین صنایع کشور است که از لحاظ قدمت نیز وضعیت بسیار مناسبی دارد.
این صنعت امروز یکی از بزرگ‌ترین صنایع کشور است که از قدمت بسیار مناسبی برخوردار بوده و حتی در دوران پیش از انقلاب نیز پای بسیاری از کمپانی‌های سرشناس دنیا به ایران باز شده بود و آنها در ایران، کارخانجاتی را تاسیس کرده بودند بنابراین دارو، یک صنعت قدیمی در ایران است که به لحاظ
داشتن نیروی متخصص، دانشکده داروسازی، شیمیست و کارخانه داروسازی، وضعیت بسیار مناسبی را نسبت به بسیاری از کشورهای دنیا داراست بنابراین داروسازی صنعتی در ایران از پیشرفت مطلوبی برخوردار بوده و پایه‌های آن مدت‌هاست که در کشور طراحی شده است به خصوص اینکه
ایرانیان از قدیم، داروهای سنتی را تولید کرده‌اند و سپس به سمت صنعتی شدن آن پیش رفته‌اند بنابراین صنعت داروی ایران از جمله صنایع بسیار خوب کشور است که البته در مقاطعی به دلیل وضعیت تحریم‌ها و دوران جنگ، سرعت پیشرفت آن کم بوده است هر چند تولیدات کارخانجات ایرانی، تماماً در داخل مورد مصرف قرار می‌گرفت.
اما پس از سپری شدن این دوران، اکنون تولید کارخانجات و تعداد آنها زیاد شده و این صنعت قابل رقابت با سایر کشورهای دنیاست؛ ضمن اینکه میزان تولید، صادرات و کیفیت نیز ارتقای مناسبی داشته است.
نکته حائز اهمیت این است که اکنون صنعت داروسازی در ایران به اندازه‌ای رسیده که میزان تولید علاوه بر پاسخ به نیاز داخلی، مازادی هم دارد که باید فرصت صادرات را برای آن فراهم کرد و با برنامه‌ریزی در فکر تصاحب بازارهای همسایه و سایر کشورهای دنیا بود.
البته نکته حائز اهمیت در این میان مستندسازی است که یکی از الزامات اصلی صادرات در صنعت دارو به شمار می‌رود این در حالی است که ممکن است آزمایش بالینی روی دارو انجام شود ولی مستندسازی به طریق استانداردی که همه جای دنیا آن را بپذیرند، باید مورد توجه قرار گیرد؛ کاری که برخی از صنایع داروسازی در کشور، نسبت به آن تجربه کافی ندارند و از دانش آن تا حدود کمی بهره‌مند هستند.
این در حالی است که مستندسازی خود یک دانش است که تا آن را به کار نگیریم، امکان صادرات برای داروهای تولید داخل فراهم نمی‌شود. ضمن اینکه باید به مقوله کیفیت و قیمت نیز توجه شود تا بتوان در این عرصه پررقابت جهانی، وضعیت مناسبی را تجربه کرد.
واقعیت آن است که عرصه فروش دارو در دنیا، همچون مسابقات ورزشی است که باید خود را برای رقابت‌های بین‌المللی آماده کنیم نه اینکه تنها به بازی در زمین حریف داخلی بسنده کنیم و کاری به رقیب خارجی نداشته باشیم.
نکته حائز اهمیت دیگر توانمندسازی صنعت داروی ایران و تولیدکنندگان داخلی و نیز تامین مالی این صنعت است که باید از سوی دولت صورت گیرد، این در حالی است که هم‌اکنون دولت اعم از وزارت بهداشت و شرکت‌های بیمه، بیش از پنج هزار میلیارد تومان به شرکت‌های داروسازی و واردکنندگان دارو بدهی دارند و همین امر حیات این شرکت‌ها را با خطر مواجه ساخته است.
این در حالی است که در گذشته، ایران در جذب سرمایه‌گذاران خارجی در حوزه دارو ضعیف عمل کرده و به هیچ موفقیتی در این حوزه نرسیده در حالی که انتظار می‌رفت در یک سال و نیمی که از توافق هسته‌ای و اجرایی‌شدن برجام می‌گذرد، تلاش‌های بسیاری برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی در حوزه دارو صورت گیرد که این‌طور هم شده است ولی به دلیل سیاستگذاری‌های دستگاه‌های متولی و تغییرات دائم سیاست‌های وزارتخانه‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه، عملاً امکان جذب سرمایه‌گذاری وجود ندارد. به عبارت دیگر اجرای برنامه‌های سختگیرانه و غیرکارشناسی در این صنعت باعث شده حضور شرکت‌های خارجی در کشور و تولید دارو، صرفه اقتصادی نداشته باشد و به همین دلیل نیز هیچ شرکت معتبر داروسازی حاضر به حضور در ایران نیست و تنها تحت لیسانس شرکت‌های خارجی تولیداتی شروع شده است در حالی که در برنامه ششم توسعه، عنوان شده برای اینکه دارویی تحت پوشش بیمه قرار گیرد، باید داروی ژنریک ساخت داخل باشد و داروی برند شامل پوشش بیمه نمی‌شود؛ اتفاقی که خود می‌تواند روی حضور سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی تأثیر بگذارد و باعث عدم سرمایه‌گذاری برای تولید داروی جدید در کشور شود زیرا وقتی دارویی تحت پوشش بیمه نباشد، عملاً مورد مصرف چندانی هم قرار نخواهد گرفت.
از سوی دیگر اگر دارویی در کشور به اندازه نیاز داخلی تولید شود، واردات آن ممنوع خواهد بود که این نیز یکی از موانع دیگر است به این معنا که با توجه به اجرای طرح تحول سلامت و نبود بودجه کافی برای این طرح، دولت همه تلاش خود را به کار می‌بندد که قیمت دارو ارزان تمام شود.
از طرف دیگر ما شاهد لابی گسترده شرکت‌های داروساز دولتی و شبه‌دولتی هستیم و این دو موضوع هرگونه نوآوری و جذب سرمایه‌گذاری را عملاً با مشکل مواجه کرده است.
این در حالی است که 80 درصد تولید دارو در کشور، دولتی و شبه‌دولتی است و نگاهی در سطح شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی دارو وجود دارد که با هرگونه نگاه جدید، نوآوری و خصوصی‌سازی واقعی مخالف هستند و تا این شرایط وجود دارد، اتفاقی در حوزه جذب سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی گسترده و حضور شرکت‌های خارجی در ایران نخواهد افتاد و حداکثر اوج کار ما در تولید دارو تحت لیسانس شرکت‌های دیگر خواهد بود.
تمام اینها در شرایطی است که با وجود ظرفیت‌های بالای کشورمان، کل صادرات دارو از ایران طی سال گذشته 70 میلیون دلار بوده که عدد بسیار پایینی است و در واقع صفر است. به‌رغم همه این محدودیت‌ها، با کوششی که تولیدکنندگان و هم واردکنندگان دارو انجام دادند و با دور زدن تحریم و راه پیدا کردن برای پرداخت وجه و اینکه اسماً دارو جزو تحریم نبود، مشکل زیادی در رابطه با دارو نداشتیم ولی شرایطی که امروز داریم، قابل مقایسه با آن زمان نیست.
از طرف دیگر اجرای طرح‌های بلندمدت در زمان تحریم متوقف شده و مشکلاتی را بروز داده است. به هر حال شرایط اکنون قابل مقایسه با آن زمان نیست و طبیعی است که هم نشاط مردم بیشتر شده و هم درآمد دولت ارتقا یافته است.
اکنون منهای این تحریم‌های اخیر آمریکا و مسائل بانکی که به اعتقاد من ارتباطی به تحریم امروز ندارد، صنعت دارو از وضعیت مناسبی برخوردار بوده و البته جای کار بسیاری برای صادرات دارد. در دوران تحریم بانک‌ها نتوانستند خود را با شرایط روز تطبیق دهند.
به هر حال اکنون وضعیت صنعت دارو در ایران به لحاظ قدمت و تجربه‌ای که پشت این صنعت نهفته است، مساعد است اما هر چقدر که تلاش کنیم خود را در بازارهای جهانی معرفی کنیم و با ارائه محصول باکیفیت و با قیمت مناسب، زمینه‌ساز رقابت با سایر رقبا شویم، کار به خوبی پیش خواهد رفت اما همان‌طور که گفتم، اکنون وضعیت صادرات و جذب سرمایه‌گذاری خارجی مشخص‌شده و دولت به صراحت بگوید که برای حمایت از جذب سرمایه در صنعت داروی ایران، چه برنامه‌ای داشته و
چه مدیریتی را به کار خواهد بست. به هر حال پتانسیل صادرات مناسب در صنعت داروی ایران وجود دارد و تنها باید با کمی برنامه‌ریزی و حضور موثر، برندهای ایرانی را به بازارهای دنیا معرفی کرد.
