شیرینی‌های دوست‌نداشتنی

 بازار شیرینی در سال 2015، ارزشی برابر 184056 میلیون دلار داشته است که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2022 به 232085 میلیون دلار برسد، یعنی به طور متوسط سالانه حدود 4  /3 درصد رشد را تجربه کند. البته این تنها نتیجه یکی از چندین گزارشی است که از سوی موسسات مختلف مطالعاتی، درباره روند حرکت این بازار طی سال‌های پیش‌رو منتشر شده است. اما در مجموع همه این گزارش‌ها پیش‌بینی می‌کنند بازار شیرینی و شکلات رشدی بین 9  /2 تا حدود چهار درصد را در یک دهه آینده تجربه کنند. بازار شیرینی و شکلات، یکی از بازارهایی است که از سال 2010 تا پایان 2015 و به عنوان یکی از عواقب بحران اقتصادی جهانی، رشد تولید، ارزش و سود بسیار کمی را نسبت به سال‌های قبل از آن تجربه کرده است و تنها در سال 2016 این وضعیت تا حدی بهبود یافته است. البته علاوه بر بحران اقتصادی، تغییر سلایق غذایی مردم و مراقبت آنها خصوصاً در مورد مصرف انواع شکر نیز در این موضوع موثر بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد مردم در تقریباً همه بخش‌های جهان، مصرف شکلات‌های غیر کاکائویی را محدود کرده‌اند اما مصرف انواع شکلات‌های کاکائویی، همچنان مورد استقبال است. البته این محدودیت بیشتر در کشورهای توسعه‌یافته اتفاق افتاده است و کشورهای در حال توسعه یا اقتصادهای نوظهور در مقیاسی بسیار کمتر این ملاحظات سلامتی را در رژیم غذایی خود رعایت می‌کنند. به عنوان مثال مصرف‌کنندگان آمریکایی اعلام کرده‌اند شیرینی و شکلات کمتری را در سال 2016، نسبت به سال قبل از آن خریداری کرده‌اند، اما در عین حال این مشکل وجود دارد که هرگونه نوآوری در این زمینه برای کاهش میزان مصرف شکر، تنها در صورتی مورد استقبال خریداران قرار خواهد گرفت که مزه محصول دچار تغییر نشود. شرکت نستله سال گذشته میلادی اعلام کرد قصد دارد تا سال 2018، محصول جدیدی را تولید کند که حدود 40 درصد کمتر از محصولات عادی این شرکت، شکر دارد. این محصول قرار است با نوع جدیدی از شکر که متخلخل بوده، سریع‌تر از انواع نرمال شکر حل شده و شیرینی خود را آزاد می‌کند تولید شود. اما بسیاری از شرکت‌ها اعتقاد دارند نستله با این کار، شهرت خود را در معرض خطر بزرگی قرار داده است، چون به عنوان یک شرکت محبوب، اگر طعم محصول جدید این شرکت با اقبال مصرف‌کنندگان مواجه نشود، ممکن است سایر تولیدات آن نیز تحت تاثیر قرار گیرد. اما به هر حال و با وجود تمام خطرات، این چشم‌انداز وجود دارد که با سرمایه‌گذاری کارخانه‌های فعال در زمینه تولید شکلات‌هایی که با رژیم استفاده از غذاهای سالم منطبق‌تر باشند یا حداقل از شکر و چربی کمتری در تولید آنها استفاده شده باشد، این افت فروش اگرچه نه کاملاً، اما حداقل تا حدی جبران شوند.

اما در مجموع، همیشه دو عامل به شدت بر بازار فروش انواع شیرینی و شکلات تاثیر داشته است، نوآوری و بازارهای جدید. نوآوری در زمینه فرمولاسیون، پردازش، شکل و بسته‌بندی محصولات، به راحتی می‌تواند میزان فروش و سود را به نحو موثری تحت تاثیر قرار دهد و به همین دلیل کمتر در صنعت شیرینی و خصوصاً شکلات، شاهد محصولات تکراری هستیم که سال‌های متوالی تولید شوند. عامل تاثیرگذار دوم، تشکیل بازارهای جدید برای این محصولات است، اتفاقی که در دهه‌های اخیر زیاد رخ داده است. کشورهای در حال توسعه و خصوصاً بازارهای نوظهور مانند چین و هند با داشتن جمعیت زیادی که در دهه‌های اخیر به جمعیت طبقه متوسط اقتصادی جهان اضافه شده‌اند بازارهای جدیدی هستند که می‌تواند تقاضا برای شیرینی و شکلات را دستخوش تحول کند. به عنوان مثال طبق آمار اداره آمار چین، درآمد قابل تصرف خانواده شهری چین از 2271 دلار در سال 2008، به 3409 هزار دلار در سال 2012 رسیده است، این رقم در مورد هند از 1366 دلار در سال 2010 به 1587 دلار در سال 2013 رسیده است، مسلماً بخشی از این افزایش متوسط درآمد، صرف کالاهایی مانند شیرینی و شکلات خواهد شد که قبلاً این خانواده‌ها توان مالی خرید آنها را نداشته‌اند. البته به‌رغم ورود این کشورها و تقاضای آنها به بازار، همچنان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان شیرینی و شکلات، آمریکای شمالی و اروپا هستند که در مجموع، حدود 60 درصد تقاضای بازار در سال 2016 را به خود اختصاص داده‌اند. در واقع می‌توان این‌طور جمع‌بندی کرد که اروپا و آمریکای شمالی هنوز بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان شیرینی و شکلات در جهان هستند، در حالی که پیش‌بینی می‌شود بازار اقتصادهای نوظهور در سال‌های پیش‌رو، سریع‌ترین رشد مصرف را به خود اختصاص دهند. در این میان البته هند خصوصاً در سال 2016 یک استثنای عجیب محسوب می‌شود. این کشور رشدی 13‌درصدی در فروش شیرینی و شکلات در بخش خرده‌فروشی را تجربه کرده است در حالی که رشد فروش در لهستان، رتبه دوم این لیست، تنها دو درصد بوده است. زیان‌های استفاده از انواع شیرین‌کننده‌های مصنوعی، که سال‌ها استفاده از آنها چه در میان افراد چه در شرکت‌ها به عنوان راهی موثر برای کاهش کالری شیرینی و شکلات و انواع نوشیدنی‌های شیرین استفاده می‌شد مدتی است بالا گرفته است. این بحث‌ها و خصوصاً انتشار نتایج تحقیقاتی که موید سرطان‌زا بودن استفاده از این شیرین‌کننده‌ها بود، اقبال مصرف‌کنندگان به این دسته از شکلات‌ها و شیرینی‌های کم‌کالری را به شدت تحت تاثیر قرار داد. مضرات استفاده زیاد و طولانی‌مدت از شکر نیز که از بسیاری قبل‌تر مورد توجه قرار داشت و به نظر می‌رسد همین دو مورد باعث شده تا رشد مصرف شیرینی و شکلات در کشورهای توسعه‌یافته متوقف شود. اما در هند و بسیاری دیگر از اقتصادهای نوظهور، این موضوعات چندان مورد توجه نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود 44 درصد از مردم هند مصرف شیرینی و شکلات را برای سلامتی خود مفید دانسته و حدود 35 درصد اعتقاد دارند با مصرف آنها انرژی بیشتری برای انجام کارهای روزمره دارند. البته می‌توان انتظار داشت با ادامه‌دار شدن رشد اقتصادی در این کشورها و افزایش آگاهی مردم، این باورها کمتر شده و احتمالاً سرعت رشد مصرف در این کشورها نیز کاهش یابد. در نهایت به نظر می‌رسد اگر تولیدکنندگان شیرینی و شکلات، تصمیم داشته باشند در بلندمدت در این بازار باقی بمانند، راهی جز استفاده از نوآوری در همه زمینه‌ها و خصوصاً سلامت و کیفیت محصولات خود نخواهند داشت. این نوآوری هم می‌تواند شامل خلق محصولاتی با ارزش غذایی و مزه مناسب باشد و هم تولید محصولات جدید با کالری کمتر و روشی سالم‌تر.