اتاق تجارت

پس از تصویب قانون تشکیل اتاق‌های تجارت، در شهریور 1310، گروهی از تجار یزد به دارالحکومه دعوت شدند. حاکم یزد طی نطقی راجع به اوضاع کشور و لزوم ایجاد اتاق‌های تجارت، خاطرنشان کرد: «برای تمرکز قوای فکری و عملی تجار و پیشرفت و ترقیات حوزه یزد» تاسیس اتاق تجارت ضروری است و از این راه، منافع بیشتری عاید تجار خواهد شد. تجار یزد نیز طی تقاضای کتبی، خواهان تشکیل اتاق تجارت یزد شدند.

انتخابات اتاق یزد روز بیستم تیرماه 1311 تشکیل شد و چند روز بعد روزنامه اطلاعات نوشت: «از یزد تلگرافاً راپورت می‌دهند که روز 20 تیر بر حسب دعوتی که از طرف حکومت برای افتتاح اتاق تجارت و معرفی اعضای آن شده بود، ساعت شش عصر روسای دوایر دولتی و طبقات گوناگون در محل اتاق تجارت حاضر و از طرف مدیران حکومت نطق مفصلی درباره وضعیت اقتصادی و فواید اتاق تجارت ایراد شد.» پس از اعلام مجوز و رای‌گیری و ارسال اسامی منتخبان، افراد زیر از سوی هیات دولت در مرحله دوم انتخابات به عنوان اعضای پذیرفته‌شده اتاق تجارت یزد اعلام شدند: حاج‌ابوالحسن وکیل، حاج‌سید‌علی‌اصغر آقا، حسینعلی هراتی، شیخ‌محمود ریسمانی، میرزا ابوالقاسم‌خان معین، محمد پاپلی، ملاعلی اردکانیان، حاج‌علینقی محله، محمد گلشن، میرزا‌کاظم رسولیان، غلامرضا مرشد و غلامعلی خراسانی.ریاست اتاق تجارت یزد بر عهده حاج‌ابوالحسن وکیل‌التجار بود. در چهارمین جلسه اتاق تجارت یزد، نامه‌هایی که از سوی اداره تجارت در خصوص لزوم افزایش کارخانه‌های ابریشم‌تابی و منسوجات ابریشمی بود، خوانده شد. اویسی حاکم شهر، اظهار کرد به دلیل منع ورود منسوجات ابریشمی از طرف دولت باید کارخانه‌های دولتی نیاز داخلی را برآورده کنند و «باید کوشش نمایند تا به قدر کافی پارچه‌های لطیف و مرغوبی را که از هر حیث با پارچه‌های خارجی رقابت بلکه برتری نمایند» تولید کنند.

چون مدت قانونی دوره اول اتاق تجارت یزد پایان یافت، به پیشنهاد اداره کل تجارت و تصویب هیات دولت 12 نفر از منتخبان درجه اول به شرح زیر انتخاب شدند: محمد گلشن، علی اردکانیان، ابوالحسن وکیل‌التجار، حسینعلی هراتی، شیخ محمود ریسمانی، غلامرضا مرشدزاده، سید‌مهدی راحی، ارباب رستم، صداقت پیشدادیان، ابوالقاسم معین، غلامعلی خراسانی، حاج‌میرزا کاظم رسولیان و حسین آقا افشاریه.

در یکی از جلسه‌های اتاق تجارت یزد به موضوعاتی پرداخته شد، از جمله معرفی مجله کانون جهانگردی ایران که از طرف وزارت داخله به منظور جلب جهانگردان خارجی تهیه می‌شد، گزارشی از اصلاح برخی از قوانین انحصار تجارت خارجی که از اداره کل تجارت ارسال شده بود؛ رسیدگی به صورت مظنه نرخ کالاها که باید به مرکز ارسال می‌شد و نیز دعوت از شرکای شرکت سهامی قند و شکر برای همکاری با شرکت سهامی چای، از مواردی بود که در اتاق تجارت یزد به آن رسیدگی می‌شد. همچنین به جای حسین‌قلی براتی یکی از اعضای اتاق تجارت که فوت شده بود، محمد گلستان و به جای افشاریه، ابوالقاسم روشنی به حکومت یزد پیشنهاد شدند. علاوه بر این یک جلد دفتر مسافات که نشانی راه‌های اتومبیل‌رو بود و جزوه‌های دفع آفات که از اداره تجارت و اداره فلاحت ارسال شده بود، از طریق اتاق تجارت در دسترس تجار و ملاکین قرار می‌گرفت.

هنگامی که در سال 1310، پس از وضع قانون انحصار تجارت خارجی، اتاق‌های بازرگانی به مدت پنج سال به حالت تعلیق درآمدند، اتاق یزد نیز تعطیل شد، اما در سال 1315، جزو 16 اتاقی بود که با تغییراتی بازگشایی شد و به دلیل فوت حسینعلی هراتی و عدم حضور حسین افشار در جلسه‌های اتاق به دلیل حضور در تهران، به پیشنهاد اداره کل تجارت، سید ابوالقاسم رودهنی و محمد گلستان به جای دو نفر مذکور، به عضویت اتاق تجارت یزد برگزیده شدند.

دوره پهلوی دوم

در دهه 1320 با تلاش بازرگانان، قانون تشکیل اتاق بازرگانی به تصویب رسید. در بهار 1334 در یزد نیز مقارن دیگر شهرهای کشور انتخابات اتاق بازرگانی با حضور فرماندار، روسای بانک‌های ملی و نماینده وزارت اقتصاد ملی انجام شد و افراد ذیل به عضویت اتاق بازرگانی یزد برگزیده شدند: سید‌ابوالقاسم رودهنی، محمود ریسمانی، معینی «خان بهادر»، برخوردار، نیکپور، انتشاریان، راجی، اخوت، محمود رسولیان و هرمزد شربندری. در اسفند 1349 خبر از انتخابات اتاق بازرگانی و صنایع و معادن یزد داده شد. اسامی برگزیدگان و آرای آنها بدین شرح اعلام شد: رضا حکیم‌زاده، امیر هراتی، جواد شرقی، فتح‌الله طبسی، حسین بشارت، کاظم تبریزی‌زاده، علی خجسته، میرباقر طباطبائی، احمد اخوان‌دستمالچی، یدالله طبسیان، علی‌اصغر مازاد اتابکی، سید‌احمد  بلورچی.

در بهمن 1353، با انتخابات اتاق ایران در شعبه یزد، اعضای هیات‌رئیسه بدین شرح اعلام شدند: سید‌ابوالقاسم رودهنی (رئیس)، حسین بشارت (نایب‌رئیس)، جواد شرقی (نایب‌رئیس)، علی‌اصغر اتابکی (خزانه‌دار)، کاظم تبریزی‌زاده (دبیر) و رضا حکیم‌زاده (نماینده شعبه یزد در اتاق ایران).

پس از پیروزی انقلاب

در 22 فروردین‌ماه 1358 به فرمان آیت‌الله صدوقی، آقایان سید‌احمد اخوان‌دستمالچی، محمدحسین مومنی، مهدی اخوان‌سیگاری، محمد دائمی، محمدعلی تفضلی‌یزدی، غلامحسین ریسمانیان و سید‌محمد ابریشمی به عنوان هیات‌رئیسه موقت تعیین شدند. در اول شهریور 1359، با حضور آقایان سید‌محمد حسینی علاقه‌مند مدیرکل اداره صنایع و محمود پورمازار مدیرکل بازرگانی استان یزد انتخابات انجام، و پس از اخذ آرا سید‌احمد اخوان‌دستمالچی که از سال 1350 به عضویت هیات نمایندگان اتاق یزد درآمده بود، به مدت چهار سال به عنوان رئیس اتاق یزد انتخاب شد. دستمالچی به مدت شش‌دوره رئیس اتاق یزد باقی ماند و در دوره ششم که در 28 اسفندماه 1385 برگزار شد، برای آخرین بار به ریاست اتاق انتخاب شد و تا سال 1390 بر مسند ریاست اتاق تکیه داشت. وی علاوه بر فعالیت‌های اقتصادی، دستی بر آتش سیاست نیز داشت و در دوران محمدرضا پهلوی، در مبارزات علیه حکومت فعال، از یاران نزدیک آیت‌الله صدوقی بود و با فداییان اسلام همکاری داشت. پس از انقلاب نیز به ساماندهی کمیته‌ها و نهادهای مختلف انقلاب پرداخت.

دستمالچی مدیر و موسس کارخانجات نساجی اردکان و تابان، مدیر و موسس سازمان پزشکی خیریه سیدالشهدا (ع)، عضو هیات مدیره صندوق ولیعصر، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران و موسس موسسه فرهنگ تحقیقاتی اخوان دستمالچی بود. در هفتمین دوره انتخابات اتاق یزد در اسفندماه 1389، ترکیب اتاق دگرگون شد و کاندیداهای وابسته به دولت، توفیق کمتری به دست آوردند. از ترکیب 15نفره هیات‌رئیسه دوره ششم، 9 نفر جای خود را به سایر فعالان عرصه بازرگانی و صنعت و معدن دادند. در بخش بازرگانی، آقایان محمدرضا طرازی، احمد‌میرزا دانشیان، سید‌علی سالاری، محمدرضا مازار‌اتابکی، محمدرضا مشاهیری و محمود امانت و در بخش صنعت و معدن آقایان محمدحسن شیشه‌بری، محمد علاقبند، محمدرضا قمی، محمد‌تقی شهوازیان، نصرالله شریف‌فرد، محمدحسین فرشادپور، محمدرضا داد، محمدمهدی افلاطونیان و غضنفر میر‌جلیلی به عنوان هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن استان انتخاب و محمدرضا قمی به عنوان رئیس اتاق برگزیده شد. قمی مدیریت شرکت یزدگل را نیز عهده‌دار است و در انتخابات هشتمین دوره اتاق نیز به ریاست اتاق یزد انتخاب شد و همچنان ریاست این اتاق را بر عهده دارد.