عبور از خط قرمز

آذرماه سال گذشته وقتی تورم طی پنج ماه متوالی تنها 3 /0 درصد کاهش یافت، وزیر اقتصاد اعلام کرد به هسته سخت تورم رسیده‌ایم و مبارزه با تورم دشوار شده است. اما حالا کار دولت سخت‌تر شده. چراکه تورم از مسیر نزولی چهار سال گذشته بازگشته و در مسیر صعود قرار دارد. این صعود را هم می‌توان در تورم نقطه به نقطه دید و هم در تورم میانگین. چراکه تورم میانگین به 5 /9 درصد رسیده و تورم نقطه به نقطه برای سومین ماه متوالی دو‌رقمی شد و به 6 /12 درصد رسید. صعودی شدن نرخ تورم نقطه به نقطه از 10 ماه گذشته هشدار بازگشت تورم به مدار صعودی بود و حالا این رقم با گذر از مرز دو‌رقمی بیش از همیشه هشداردهنده تورم دو‌رقمی در اقتصاد ایران است. اقتصادی که طی چهار سال گذشته تمام تلاشش را کرده که به نرخ تورم تک‌رقمی برسد. مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور پیش از این گفته بود سقف تورم قابل تحمل برای اقتصاد ایران تورم ماهانه 8 /0‌‌درصدی است و اگر تورم ماهانه به رقمی بیش از این برسد دولت باید سیاست‌های انبساطی خود را متوقف کند. اما در یک سال گذشته هشت بار تورم ماهانه از حد قابل تحملی که نیلی ذکر کرده گذشته و این روند صعودی همچنان هم ادامه دارد. 

طیب‌نیا آن زمان که از رسیدن تورم به هسته سخت خبر داده بود، گفته بود به دنبال کاهش تورم از هشت درصد نبوده چراکه ممکن است تبعات سنگینی برای اقتصاد کشور ایجاد کند. رسیدن به تورم تک‌رقمی تا پایان سال 95 وعده حسن روحانی بود. وعده‌ای که از ابتدای این دولت بر آن تاکید شد و اهمیت آن چنان بوده که رئیس‌جمهور افزایش نرخ تورم را یکی از چهار خط قرمز دولتش عنوان کرده بود. اما اکنون مدت‌هاست کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند دولت در حال عبور از این خط قرمز است و اگر دست به اصلاحاتی نزند، این دستاورد را از دست خواهد داد. 

اما سوالی که وجود دارد این است که چرا نرخ تورم صعودی شده است؟ برخی ریشه افزایش تورم را در سیاست‌های انبساطی دولت می‌دانند و می‌گویند دولت برای تحریک تقاضا و ایجاد رشد، به سمت تورم رفته است. اما سید علی مدنی‌زاده، استاد اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف نگاه دیگری به این موضوع دارد. او می‌گوید این تورم ناشی از سیاست انبساطی خودخواسته دولت نیست، بلکه دلیل آن عدم اصلاح نظام بانکی است. او در گفت‌وگوی این پرونده می‌گوید چون دولت نتوانسته نظام بانکی را اصلاح کند، بانک مرکزی مجبور به تامین مالی بانک‌ها از طریق افزایش نقدینگی شده و این نقدینگی معادل افزایش تورم است. به گفته او کنترل تورم از مسیر اصلاح نظام بانکی می‌گذرد و تا عزمی جدی میان قوه مقننه و قوه قضائیه و دولت شکل نگیرد نباید امید به بازگشت تورم تک‌رقمی داشت. اما چه سیاست‌های دیگری منجر به کنترل تورم می‌شود و نرخ تورم بهینه برای اقتصاد ایران کدام است؟ اینها سوالاتی است که در این پرونده به آن پاسخ داده‌ایم.