سوپرمن‌ها و رویای پاستور

حمله به دولت یازدهم، رمز رقابت‌های این دوره ریاست‌جمهوری است. حمله‌ای که گاه با زیر سوال بردن دستاوردهای دولت بروز پیدا می‌کند، گاه با انکار دستاوردها و گاه با دادن وعده چند برابر کردن یارانه‌ها. در هفته گذشته اما دو موضوع طرح شد، یکی مساله تعطیلی کارخانه‌های بزرگ در دولت یازدهم و دیگری افزایش دو تا سه برابری یارانه‌ها یا پرداخت کارانه به جوانان بیکار. رسانه‌های مختلف اما واکنش‌های متفاوتی به این وعده‌ها داشتند.

♦♦♦

بازی سیاسی با کارخانه‌های تعطیل‌شده

شهروند در این مورد نوشت: «کارخانه داروگر تعطیل شد، روغن نباتی جهان ماشین‌آلات خود را برای فروش گذشته است. روغن قو به دلیل ورشکستگی چهار ماه است که حقوق کارگران خود را پرداخت نکرده است.» اینها تنها بخشی از خبرهایی است که در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری بازار انتشارشان به شدت داغ شده است. رسانه‌های مخالف دولت سعی می‌کنند ورشکستگی بسیاری از بنگاه‌های تولیدی را حاصل بی‌تدبیری دولت یازدهم نشان دهند اما وزیر صنعت، معدن و تجارت می‌گوید این بازی تنها با اهداف سیاسی راه افتاده است و واقعیت تعطیلی این کارخانه‌ها را به درستی اطلاع‌رسانی نمی‌کنند. او گفته: «برخی کارشان این شده که هر شب به دنبال پیدا کردن یک کارخانه تعطیل‌شده می‌گردند تا دستاوردهای دولت را زیر سوال ببرند که اگر بخواهیم مودبانه آنها را توصیف کنیم، این افراد بی‌انصافی می‌کنند.» نعمت‌زاده در مورد خبر تعطیلی واحدهای تولیدی گفته بعضی از این کارخانه‌ها هفت سال است که توقف تولید داشته‌اند یا اینکه بسیاری از این واحدهایی که به تعطیلی کشیده شده‌اند، عمر ۶۰ یا ۵۰ساله دارند و برای تجهیز خود اقدامی را انجام نداده‌اند، به‌ عنوان نمونه می‌گویند؛ روغن نباتی جهان تعطیل شده است اما ما خط تولید را نشان می‌دهیم. کارخانه ارج سال ۷۴ واگذار شد و سهامدار اصلی آن بانک ملی است. ما بارها به بانک گفتیم که این کارخانه را بفروشد و به دنبال بانکداری برود اما بانک قیمتی می‌گذاشت که اصلاً کسی خریدار نبود و از طرف دیگر کارخانه را تعطیل نمی‌کند. مجموعه داروگر هم مشکلاتی دارد و تکنولوژی آن برای 70 سال قبل است اما با وجود این مسائل، همچنان تولید می‌کند و تعطیل نشده است. نعمت‌زاده اما به مساله دیگری هم اشاره کرده و گفته: در دولت قبل واحدهایی بودند که برای دریافت تسهیلات پروانه فعالیت گرفتند، اما حتی یک دستگاه ماشین‌آلات نخریده بودند تا فعال شوند. این واحدها به لیست واحدهای غیرفعال و تعطیل می‌روند. اعتماد هم در گزارشی به موضوع «تعطیل‌نمایی» برای تخریب دولت در واکنش به خبر تعطیلی داروگر نوشت: مدیران داروگر شوکه از خبر تعطیلی کارخانه خود اعلام کردند که این کارخانه تنها چند روز سرگرم نوسازی و بهسازی تجهیزات تولیدی خود بوده و مسوولان داروگر سرگرم استخدام ۱۰۰ نیروی کار جدید برای خود بودند. همین الان اگر وارد وب‌سایت این شرکت بشوید، غیرواقعی بودن این خبر را با این پیام می‌توانید ببینید: «مسوولان و خدمتگزاران نظام مقدس جمهوری اسلامی و ملت فهیم و شریف ایران پیرو شایعات اخیر منتشره در خصوص تعطیلی مجموعه هلدینگ داروگر ضمن تکذیب اخبار منتشره (با محفوظ داشتن پیگیری‌های حقوقی) کلیه جوابیه‌های ارسالی در ذیل درج می‌شود.» و در پی این اطلاعیه لیستی از ۹ جوابیه‌ای که به رسانه‌ها درباره بی‌اساس بودن این خبر ارسال شده ردیف شده است.

تعطیلی سه هزار کارخانه در دولت قبل

ایران هم در گزارشی به نقل از محمدرضا نجفی‌منش، رئیس کمیسیون تسهیل کسب‌وکار اتاق تهران اخبار مربوط به تعطیلی کارخانه‌ها را رد کرد و نوشت: گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد طی چهار سال گذشته، 15 هزار واحد صنعتی ایجاد شده که برخلاف دوره‌های پیشین جانمایی و فعالیت آنها توجیه اقتصادی صددرصدی دارد. در دولت گذشته تنها در ایجاد هفت طرح فولادی چند میلیارد تومان ضرر و زیان وارد شد و اکنون نیز این مجموعه‌ها به دلیل نزدیک نبودن به منابع آب با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند. در دولت گذشته وقتی سه هزار کارخانه صنعتی تعطیل و چهار هزار و 500 واحد صنعتی به مرحله نیمه‌تعطیل و راکد نزدیک شد کسی از آمارها صحبتی به میان نیاورد ولی این روزها از تعطیلی واحدهای صنعتی حرف می‌زنند که از بقایای دولت قبل است. او در خصوص تعطیلی کارخانه ارج هم گفت: ارج در هشت سال دولت گذشته بارها درخواست کمک کرد اما مسوولان وقت نه به آن هشدار دادند که از تولید محصولات قدیمی پرهیز کند و نه کمکی کردند. محمدخادم منصوری، رئیس اتحادیه فروشندگان دوچرخه و موتورسیکلت هم گفت دو کارخانه دوچرخه‌سازی که رسانه‌ها فقط خبر تعطیلی یکی را عنوان کردند هفت سال قبل و در دولت پیشین تعطیل شدند. خبر تعطیلی زاگرس خودرو به ‌عنوان بزرگ‌ترین کارخانه خصوصی کشور هم رد و گفته شد زاگرس خودرو تعطیل نشده بلکه واگذار شده است.

وعده‌های انتخاباتی

همزمان با ایام انتخابات، اقتصاد به دغدغه اصلی کاندیداها تبدیل شده و هر کدام وعده‌ای اقتصادی می‌دهند. وعده‌هایی که کارشناسان اقتصادی اجرای برخی از آنها را ناممکن می‌دانند و رسانه‌ها آنها را نقد کرده‌اند. شرق در گزارشی به وعده‌های یارانه‌ای محمدباقر قالیباف و ابراهیم رئیسی پرداخت و نوشت: این دو نفر وعده افزایش سه‌برابری یارانه‌های نقدی را داده‌اند. از محاسبه سرانگشتی آنچه این دو نامزد ریاست‌جمهوری مدعی شده‌اند، با در نظر گرفتن یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰تومانی، به رقم 136 هزار و ۵۰۰ تومان یارانه نقدی برای هر فرد می‌رسیم. این رقم با درنظرگرفتن جمعیت ۷۵میلیونی کشور، به ۱۰هزار و 237 میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در هر ماه و 122 هزار و ۸۵۰ میلیارد تومان در سال می‌رسد. این رقم در چهار سال ریاست‌جمهوری به 491 هزار و 400 میلیارد تومان می‌رسد؛ رقمی که تقریباً دو برابر بودجه کل کشور خواهد بود. با این اوصاف محل تامین آن اصلاً مشخص نیست و از سوی دیگر با فرض اجرایی‌شدن آن، از آنجا که محل پرداخت یارانه‌های نقدی از محل هفت حامل انرژی (بنزین، گازوئیل، نفت سفید، نفت کوره، گاز مایع، گاز طبیعی و برق) قابل تامین است، در نتیجه باید انتظار چند برابر شدن قیمت حامل‌های انرژی را داشته باشیم که آثار مخرب آن بر تورم، معیشت، بیکاری، قاچاق و... بر کسی پوشیده نیست.

احمدی‌نژادهای جدید

اعتماد هم در واکنش به این وعده‌ها از جانب محمدعلی نجفی، رئیس ستاد فرهنگیان حسن روحانی نوشت: آقای قالیباف ادعا می‌کند من درآمد کشور را ۵ /۲ برابر می‌کنم، این ادعا شبیه ادعاهای دولت قبل و رئیس‌جمهور قبلی است و فقط رنگ و لعابش تغییر کرده است. برای کسب این درآمد باید رشد سالانه اقتصادی ۲۵ درصد باشد در حالی که متوسط رشد سالانه ما در چهار دهه گذشته فقط سه درصد بوده است. قالیباف گفته رشد اقتصادی را به بالای ۲۵ درصد می‌رسانم. آقای قالیباف گفته پنج میلیون شغل ایجاد می‌کنم ایشان باید راهکار بدهد که چگونه می‌تواند این کار را انجام دهد. کسانی که به ایشان مشورت می‌دهند یا آشنایی اولیه با اقتصاد ندارند یا دروغ می‌گویند.

رئیسی اما از قالیباف هم در دادن وعده‌های انتخاباتی پیشی گرفته و گفته: «ما معتقدیم می‌توان در سال یک تا یک و نیم میلیون شغل در کشور ایجاد و بحران بیکاری را کاملاً رفع کرد.» یعنی او می‌خواهد ظرف چهار سال شش میلیون شغل ایجاد کند و راه‌حل ساده‌ای هم برای این موضوع دارد؛ رشد صنعت ساختمان که می‌تواند بیشترین شغل را در کشور ایجاد کند. اما شرق در گفت‌وگو با سعید لیلاز، این وعده رئیسی را بررسی کرد و به نقل از لیلاز نوشت: «این سخن رئیسی نشان‌دهنده عمق بی‌اطلاعی ایشان از اقتصاد است. ایشان نمی‌داند اگر تقاضایی در کار نباشد، نمی‌توان تولید کرد. الان ما ۱۵۰هزار دستگاه مسکن مهر بدون متقاضی و دو و نیم میلیون واحد مسکونی خالی داریم. با توجه به ازنفس‌افتادن رشد جمعیت، این یعنی بخش مسکن برای سال‌ها در موتور محرکه اقتصادی ایران از کار افتاده است.» او درباره وعده قالیباف هم گفته: «آنچه قالیباف درباره میزان اشتغال گفته، نیازمند رسیدن به رشد اقتصادی ۴۰درصدی است؛ درحالی‌که بالاترین رشد اقتصادی تاریخ بشر، متعلق به شوروی با ۱۸ درصد بوده است که البته هم استثنایی بوده و هم ۱۳میلیون کشته برجای گذاشته است.»

ناآشنایان با اعداد و ارقام

این وعده‌ها اما همه را به واکنش واداشته است. برخی از اقتصاددانان می‌گویند این‌گونه بیان مساله توهین به شعور مردم محسوب می‌شود. رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس هم گفته: «نباید به شعور مردم توهین کرد، اینکه یارانه‌ها را وسیله قرار دهیم و به نوعی انتخابات را به مزایده بگذاریم، کار غلطی است.» کاظم جلالی گفته: «دوران سوپرمن بودن گذشت؛ دورانی که افراد خودشان را طوری معرفی کنند که یک‌شبه می‌توانند مشکلات را حل کنند، گذشته است. نامزدها باید کار تیمی کنند؛ باید با کار تیمی مشکلات را حل کرد و دارای برنامه بود.» علی لاریجانی هم با انتقاد از شعارهای اقتصادی کاندیداها گفت: «پول پخش کردن بین مردم سیاست یک سیاستمدار صادق نیست و امروز که در ایام انتخاباتیم برخی از شعارها مطرح می‌شود که فلان مقدار پول بین مردم پخش می‌کنیم که این قطعاً در شأن و کرامت مردم ما نیست و حرف ناصحیحی است،‌ بلکه باید فضا برای اشتغال و ورود جوانان به عرصه تولید و کار فراهم شود. مردم صدقه نمی‌خواهند.» اسحاق جهانگیری معاون اول دولت هم گفته: «شعار می‌دهند که می‌خواهند این میزان شغل ایجاد کنند، این برادر عزیز یا شغل ایجاد نکرده یا عدد و رقم متوجه نمی‌شود، اقتصادی که ظرفیتش مشخص است که چه مقدار شغل می‌توان ایجاد کرد اگر کسی بگوید چند میلیون شغل ایجاد می‌کنم، معلوم است که می‌خواهد مردم را فریب دهد.» به گزارش تسنیم رئیس ستاد قالیباف هم در واکنش به جهانگیری گفت: من پیشنهاد می‌کنم جهانگیری اظهارنظرش را اصلاح کند و نگوید نمی‌توان پنج میلیون شغل ایجاد کرد بلکه بگوید، ما به عنوان دولت تدبیر و امید نمی‌توانیم.

هشدار بازگشت تورم دورقمی

خبر اقتصادی دیگر، اعلام نرخ تورم فروردین‌ماه است که به‌رغم تداوم تک‌رقمی بودن تورم میانگین، تورم نقطه‌به‌نقطه همچنان در مسیر صعود قرار دارد و دورقمی شده است که این هشداری برای بازگشت تورم دورقمی است.

بانک مرکزی نرخ تورم میانگین فروردین‌ماه را 5 /9 درصد اعلام کرد. این در حالی است که پیش از این مرکز آمار نرخ تورم فروردین‌ماه را 9 /6 درصد اعلام کرده بود. تورم نقطه‌به‌نقطه نیز به روایت بانک مرکزی 6 /12 درصد و به روایت مرکز آمار 4 /9 درصد عنوان شده است. نکته قابل توجه در این گزارش افزایش 8 /2درصدی تورم نقطه‌به‌نقطه است. نکته دیگر در انتشار آمار تورم، تاخیر بانک مرکزی در انتشار آمار بود. چندی پیش بانک مرکزی تقویم آماری را منتشر و خود را مقید به انتشار به موقع شاخص‌های اقتصادی کرد. بر اساس این تقویم بانک مرکزی باید چهارم اردیبهشت نرخ تورم فروردین را منتشر می‌کرد که در اولین ماه، این آمار را با تاخیر منتشر کرد.