گندم لوکس

اما اتفاق دیگری که رخ داده، این بوده که شاهد افزایش 12درصدی واردات از حیث وزنی بوده‌ایم.
بر اساس اعلام گمرک ایران، در 9ماهه سال جاری، 880/29 میلیون تن کالا به ارزش 047/40 میلیارد دلار وارد کشور شده است که در مقایسه با 9ماهه سال 1390 که 666/26 میلیون تن کالا به ارزش 763/44 میلیارد دلار وارد شد، از لحاظ ارزش، حدود 7/4 میلیارد دلار کاهش ولی از لحاظ وزنی با افزایش 200/3 میلیون تن روبه‌رو شده است. به عبارت دیگر، در 9 ماه طی‌شده از سال جاری، به‌رغم افزایش 06/12درصدی واردات از حیث وزنی، میزان ورود کالاها به کشور از لحاظ ارزش 54/10 درصد کاهش داشته و این تاییدی است بر اخباری که این روزها از کاهش پنج میلیارد دلاری واردات ایران در مقایسه با مدت 9ماهه سال گذشته شنیده می‌شود.
در چنین شرایطی، طبق آنچه مسوولان وزارت نفت اعلام کرده‌اند، مبنی بر اینکه فروش نفت در چند ماه گذشته امسال نسبت به سال گذشته از 50 درصد افت برخوردار شده است، بنابراین باید لزوماً 50 درصد کاهش واردات نیز می‌داشتیم؛ در حالی که افت واردات حدود 10 درصد است. دلیل و پاسخی که می‌توان برای این آمار بیان کرد این است که در سال‌های گذشته تجارت خارجی ایران از تراز بازرگانی مثبت‌تری برخوردار بود که در سال جاری با کاهش درآمد نفت، تراز بازرگانی به سمت کاهش گرایش داشته و از مازاد تراز بازرگانی کاسته شده است.
رخداد دیگری که از کنکاش در آمار و تحلیل‌های واردات ایران در 9ماه گذشته نمایان می‌شود، تغییر در نوع ترکیب کالاهای وارداتی است. برای بررسی این تغییر و تحول، باید به آمار و ارقامی که گمرک ایران گزارش داده است مراجعه کرد؛ طبق آمار گمرک در 9ماهه سال جاری ارزش پنج قلم عمده کالای وارداتی به ترتیب عبارتند از: گندم با ارزش واردات 882/1 میلیارد دلار، شمش آهن به ارزش 785/1 میلیارد دلار، ذرت دامی به ارزش 304/1 میلیارد دلار، کنجاله به ارزش 120/1 میلیارد دلار و برنج به ارزش 884 میلیون دلار که این پنج قلم کالای وارداتی از لحاظ ارزش به ترتیب 7/4 درصد، 46/4 درصد، 26/3 درصد، 8/2 درصد و 21/2 درصد کل واردات را تشکیل می‌دهد. به عبارت دیگر، این پنج قلم عمده وارداتی در مجموع 5/17 درصد ارزش واردات کشور در 9 ماه گذشته را شامل می‌شود که اگر تنوع کالای وارداتی را 5300 نوع کالا بدانیم، این پنج قلم به تنهایی 5/17 درصد کل ارزش واردات را در 9 ماه اخیر در‌بر می‌گیرد. هرچند فرصت بررسی تک‌تک اقلام عمده و مقایسه آن با سال گذشته نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق و زمان‌بر دارد، اما با نگاهی گذرا به ارقام و اعداد گزارشی گمرک، این مهم به دست می‌آید که تغییر و تحول بسیار عمده در مورد واردات گندم موجه است؛ به طوری که در 9ماهه سال جاری واردات گندم حدود پنج میلیون تن به ارزش 882/1 میلیارد دلار بوده است ولی در 9ماهه سال 90 واردات این کالا حدود 52 هزار تن به ارزش 15 میلیون دلار بود که افزایش قابل توجهی را نشان می‌دهد. هنوز هم برای بسیاری کالای لوکس، تعریف دقیق و روشنی ندارد. البته منظور از کالای لوکس نیز مشخص نیست چون یک کالا ممکن است حتی در یک شهر برای مسوولان، لوکس و برای مسوولانی در دیگر شهرها کالای معمولی تلقی شود. در مجموع به این مساله باید اشاره شود که جداول متعدد طبقه‌بندی کالا وجود دارد؛ که البته جدول طبقه‌بندی سیستم هماهنگ‌شده در تعرفه‌های گمرکی مورد استفاده است که کالاها عمدتاً نه بر اساس مواد اولیه، واسطه‌ای یا سرمایه‌ای، بلکه بر اساس ضوابط دیگری از جمله میزان دخالت انسان در ساخت و تولید آن طبقه‌بندی شده‌اند. برای تشخیص ترکیب کالا بر اساس مواد اولیه، واسطه‌ای و سرمایه‌ای و برای مشخص شدن مصرفی یا سرمایه‌ای بودن آن، باید اقلام واردات در جدول طبقه‌بندی BEC (Broad Economic Categories)
انتقال و انطباق داده شود تا با این دید واردات کشور را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. تغییر بسیار مهم دیگری که در سال جاری رخ داده است، نحوه ثبت سفارش است که کالاها از لحاظ ضوابط مورد نیاز کشور اولویت‌بندی شده‌اند و کالاهای لوکس (که با شماره تعرفه بر اساس نمانکلاتور HS مشخص شده‌اند) در اولویت‌های 9 به بعد هستند که در حال حاضر ثبت سفارش نمی‌شوند و از این نظر می‌توان گفت واردات رسمی کالاهای لوکس (بر حسب ضوابط وزارت صنعت، معدن و تجارت) کاهش یافته است.
برخی کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند که تغییرات رخ ‌داده در نوع ترکیب کالاهای وارداتی ایران در سال جاری اثرات قیمتی بر بازار را به دنبال خواهد داشت. این تحلیل تا حدودی قابل قبول است؛ اما آنچه بر بازار اثر مستقیم خواهد گذاشت سیاست اولویت‌بندی تخصیص ارز به کالاهای وارداتی است. اگرچه طی چند ماه گذشته، با افزایش ارزش دلار، کالاها در بازار داخل گران نیز شده است ولی می‌توان گفت کالاهای اولویت‌های 9 به بعد با توجه به عدم ثبت سفارش به نسبت بیشتری افزایش قیمت داشته‌اند، و قیمت آنها در بازار بسیار بالا رفته و اگر قیمت‌ها را به یکدیگر مرتبط بدانیم، قطعاً درصدی از آن به بقیه کالاها منتقل می‌شود. واردات قطعات خودرو را باید از دو منظر مورد توجه قرار داد؛ یک سوی این واردات، قطعات منفصله خودرو است که توسط واحدهای تولیدی خودرو در کشور وارد می‌شود که در جدول مقررات صادرات و واردات نیز یک فصل جداگانه یعنی فصل 98 برای آن منظور شده است؛ اما قطعات به صورت جداگانه توسط واردکنندگان متعدد نیز وارد کشور می‌شود که با مورد دیگر که توسط تولیدکنندگان خودرو وارد می‌شود، از لحاظ آماری متفاوت است.
آمار گمرک بیانگر آن است که در 9ماهه سال 90، حجم واردات قطعات منفصله جهت تولید خودرو سواری 41 هزار تن به ارزش 637 میلیون دلار بوده است که همان‌طور که عنوان شد این میزان صرفاً توسط واحدهای تولید خودرو در کشور وارد شده و غیر از قطعات یدکی است که توسط واردکنندگان دیگر وارد می‌شود. با توجه به اینکه قطعات خودرو جزو 10 قلم نخست تخصیص ارز برای واردات نیست آمار سال 1391 این اقلام وجود ندارد. کنکاش در آمار گمرک ایران، ما را به این مهم می‌رساند که در 9 ماه گذشته واردات کدام گروه‌های کالایی افزایش یافته و کدام گروه‌های کالایی با کاهش واردات همراه بوده است. طبق بررسی‌ها، در 9ماهه سال 1390 و 9 ماه سال جاری، مهم‌ترین کالای وارداتی ایران از لحاظ ارزش، ماشین‌آلات (البته کل ماشین‌آلات فصل 84) بوده است که در مجموع 621/6 میلیارد دلار ارزش (5/16 درصد کل واردات) را تشکیل می‌دهد. این میزان ارزش واردات در اینجا نباید با کالایی مانند گندم اشتباه شود به این معنی که ارزش واردات یک قلم کالا مانند گندم حدود 8/1 میلیارد دلار بود ولی کل ماشین‌آلات شامل هزاران نوع در مجموع 6/6 میلیارد دلار بوده است. در خصوص افزایش یا کاهش گروه‌های کالایی در مجموع می‌توان گفت در 9ماهه سال 1390 نسبت به 9 ماه 1391، غلات از ردیف 7 به رده2، خوراک دام از ردیف 18 به ردیف 8 و ماشین‌آلات راهسازی از ردیف 5 به ردیف 10 جا به جا شده است. از آمار و آنچه در این گزارش به آن اشاره شد، می‌توان گفت گرایش واردات در 9ماهه سال جاری عمدتاً به سمت واردات کالاهای واسطه‌ای بوده است.
در پایان به یک مساله اشاره می‌شود و آن هم صادرات خودرو سواری آماده (CBU) است. طبق آمار گمرک در 9 ماه سال جاری 682/44 دستگاه خودرو سواری با ارزش 257 میلیون دلار صادر شده است که در مقایسه با 9ماهه سال 1390 با صادرات 619/11 دستگاه خودرو به ارزش 60 میلیون دلار، افزایش 400 درصدی را نشان می‌دهد. نکته جالب این است که با وجود کمبود عرضه خودرو در داخل کشور نسبت به سال‌های گذشته، صادرات این محصول در 9ماهه سال جاری افزایش چشمگیری داشته است. در 9 ماه امسال، 30 هزار دستگاه خودرو سواری به ارزش 706 میلیون دلار وارد کشور شد که در 9 ماه سال گذشته این میزان، 30 هزار و 284 دستگاه به ارزش 622 میلیون دلار بود که تغییر زیادی نداشته است.