موش‌ها و بازارها

به نظر می‌رسد نوعی بازی موش و گربه در بازار نفت اجرا می‌شود. گربه‌ها تولیدکنندگان بزرگی هستند که می‌خواهند قیمت نفت بالاتر رود و موش‌ها سفته‌بازانی هستند که بر سر کاهش قیمت‌ها شرط‌بندی می‌کنند. دوبار در سه‌ماهه اول و سوم همین امسال صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاهد رکوردشکنی وضعیت شاخص وست تگزاس اینترمدییت (WTI) یعنی شاخص نفت خام آمریکا بودند که تحت تاثیر گفت‌وگوهای بی‌نتیجه اعضای کارتل نفتی اوپک و روسیه در مورد فریز نفتی قرار گرفت. تلاش صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای جبران جایگاه پایین خود به نوسانات لحظه‌ای بهای نفت انجامید. این وضعیت برای آقای اول هانسون رئیس واحد تحقیقات کالاهای تجاری در بانک دانمارکی ساکسو (SAXO) یادآور زمانی است که بانک‌های مرکزی در تعیین نرخ ارز مداخله می‌کنند. به عقیده او، زمانی شرایط بهتر است که سفته‌بازان جایگاه محکم‌تری دارند. او تصویری از محمد بن سلمان نایب ولیعهد عربستان سعودی ارائه می‌دهد که پشت میزش هر هفته صفحه‌ای را تماشا می‌کند که در آن کمیسیون معاملات آتی کالاهای تجاری (CFTC) آمریکا وضعیت سفته‌بازان آماده حمله را گزارش می‌دهد. تا همین اواخر تعداد موش‌ها بسیار اندک بود. در سال‌های 2012 تا 2014 و با کندی رشد اقتصادی چین و کاهش بهای موادی مانند مس و زغال‌سنگ حجم معاملات رو به فزونی گذاشت. به گزارش بازار کالاهای تجاری شیکاگو حجم معاملات آتی و آپشن در بورس در سال 2016 به میزان 21 درصد (برمبنای سالانه) بالا رفته است. حجم معاملات فلزات نیز افزایش زیادی داشت. بانک بارکلیز می‌گوید جریان‌های ورودی به محصولات بورسی متکی بر کالاهای تجاری (ETP)، صندوق‌های شاخصی و دیگر سرمایه‌گذاری‌ها افزایش یافته‌اند. طلا و نفت در خط مقدم قرار گرفتند و امسال در مجموع بهای این کالاها به بالاترین میزان در هفت سال گذشته رسید. آخرین باری که سرمایه‌گذاری‌ها به سمت کالاهای تجاری سرازیر شدند در سال‌های 2009-‌2008 و پایان چرخه عظیمی بود که چین رهبری آن را بر عهده داشت. اما به گفته اریک نورلند از بازار کالاهای تجاری، در آن زمان الگوها متفاوت بودند. بازارهای کالاهای تجاری تحت سلطه سرمایه‌گذارانی قرار داشتند که مطمئن بودند قیمت‌ها بالا می‌روند. علاوه بر این، تولیدکنندگان نیازی به پوشش سطوح ریسک احساس نمی‌کردند چرا که قیمت‌ها -‌و سود آنها‌-‌ همچنان در حال افزایش بود. با وجود این به‌تازگی درک وضعیت بازارها دشوار شده است. به عنوان مثال، به نظر می‌رسد افزایش تلاطم‌ها در صنعت نفت صندوق‌های سرمایه‌گذاری را به خود جذب کرده باشد. طبق داده‌های کمیسیون معاملات آتی کالاهای تجاری، این صندوق‌ها فعال‌ترین سرمایه‌گذاران سال در بازارهای آتی بوده‌اند. کوین ناریش رئیس بخش تحقیقات کالاهای تجاری در بانک بارکلیز عقیده دارد سرمایه‌گذاران امروزی بیشتر تاکتیکی هستند تا راهبردگرا. آنها تا زمانی که مطمئن نباشند در یک طبقه دارایی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. به عنوان مثال می‌توان به اشتیاق آنها به طلا اشاره کرد که در میان نگرانی‌های مربوط به خروج بریتانیا از اتحادیه و انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نوعی دارایی ایمن قلمداد می‌شود.
آقای هانسون از بانک ساکسو بر این باور است که کاهش بازدهی در بازارهای مالی عامل دیگری برای روی آوردن سرمایه‌گذاران به کالاهای تجاری است. به عنوان مثال، در حال حاضر که نرخ بهره منفی است هزینه خرید یک تن مس و نگهداری آن برای فروش در آینده اصلاً نگران‌کننده نیست.
علاوه بر این بازدهی اندک بازارها ممکن است سرمایه‌گذاران خرد پرجرات یا جسور را به سمت محصولات بورسی متکی بر کالاهای تجاری بکشاند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری در طلا بزرگ‌ترین ذی‌نفعان امسال بودند. در آمریکا حدود 12 میلیارد دلار فقط در یک صندوق بورسی به نام «سهام طلای SPDR» سرمایه‌گذاری شد، این در حالی است که کل سرمایه‌گذاری‌ها در صندوق‌های نفتی به یک میلیارد دلار رسید. با وجود این بازار نفت آن دسته از سرمایه‌گذاران فرصت‌طلبی را جذب کرد که آماده‌اند هر ریسکی را به خاطر سود فوری متقبل شوند. آقای هانسون بیان می‌کند که یک صندوق خاص فعال در زمینه محصولات بورسی متکی بر کالاهای تجاری که با شاخص وست تگزاس اینترمدییت ارتباط دارد با اقبال گسترده‌ای روبه‌رو شد هر‌چند این صندوق به گونه‌ای طراحی شده است که علاوه بر سودآوری ممکن است ضررهای بسیار بزرگی نیز داشته باشد. احتمالاً سرمایه‌گذاران این صندوق به تلاطمات بازار نگاه می‌کنند به جای آنکه جزییات کسل‌کننده عرضه و تقاضا را در نظر گیرند.
این‌گونه شرط‌بندی‌ها می‌توانند تلاطم بازار را شدت بخشند. در دوران رونق کالاهای تجاری، اغلب به غلط سفته‌بازان را سرزنش می‌کردند که بهای غذا و انرژی را به بالاترین سطوح رسانده‌اند در حالی که عامل اصلی آن وضعیت اشتهای شدید چین برای مواد خام کمیاب بود. از آن زمان، معادن جدید، چاه‌های نفتی جدید و مزارع جدید غلات به سرعت پدیدار شدند تا پاسخگوی تقاضاها باشند اما تولید محصولات آنها درست هنگامی آغاز شد که تقاضا پایین آمد و بنابراین قیمت‌ها کاهش یافتند. با این حال سفته‌بازان مترصد هر شرایطی هستند که ممکن است تغییرات بزرگی در سمت عرضه ایجاد کند و باعث شود قیمت‌ها به شدت بالا روند، به عنوان مثال، امسال آنها بر سر افزایش بهای قهوه شرط‌بندی‌های کلانی انجام داده‌اند چرا که تولید این محصول در ویتنام، اندونزی و برزیل به خاطر شرایط بد آب و هوا کاهش یافت. بهای دو نوع قهوه روباستا و عربیکا به بالاترین سطح در 18 ماه اخیر رسید. برخی بر این عقیده‌اند که جریان‌های ورودی به سمت کالاهای تجاری به اوج خود رسیده‌اند. الگوی سال‌های اخیر آن بود که سرمایه‌گذاری‌ها در فصل پاییز کاهش می‌یافت. اما با انتخابات پیش‌روی ریاست جمهوری و افزایش ابهامات در مورد نرخ بهره در آمریکا انتظار می‌رود تلاطم‌های بیشتری در آینده اتفاق بیفتد. علاوه بر این، مقامات روسیه و عربستان سعودی در اواخر این ماه با یکدیگر ملاقات می‌کنند تا در مورد ثبات بازار نفت با یکدیگر به گفت‌وگو بپردازند. این امر خود موج‌هایی ایجاد خواهد کرد. هر چه تلاطم در بازارها بیشتر باشد پول‌های سفته‌بازانه بیشتری جذب آن خواهند شد.
منبع: اکونومیست