توافق در دوردست

کمتر از پنج هفته دیگر به زمان برگزاری مذاکرات نهایی ایران و 1+5 باقی مانده است و تیم‌های مذاکره‌کننده ایران و آمریکا تصمیم گرفته‌اند تا برای بررسی راه‌حل‌های باقیمانده و دستیابی به توافقی احتمالی پای میز مذاکره بنشینند. این مذاکرات سه‌روزه در هتل کوبورگ وین تلاشی مجدانه برای نتیجه‌گیری از گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و گروه 1+5 بود هر چند که بر اساس گفته‌های محمدجواد ظریف دستیابی به توافق در این دور از مذاکرات بسیار بعید است. او اصلی‌ترین مشکلات این پرونده را اختلاف نظر پیرامون مباحثی چون «حجم غنی‌سازی» و «نحوه و زمان‌بندی رفع تحریم‌ها» عنوان می‌کند. علی خرم، مشاور وزیر امور خارجه در یادداشتی که برای روزنامه آرمان به نگارش درآورده است، می‌نویسد: تلاش‌های دیپلماتیک در حال شدت گرفتن است تا مذاکرات هسته‌ای متوقف‌شده دوباره به جریان افتاده و به اهداف تعیین‌شده نائل آید چرا که آمریکایی‌ها بعد از سوم آذر دارای تنگناهایی هستند که مهم‌ترین آن انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس نمایندگان است که در آن ناخودآگاه فضای سیاسی آمریکا نسبت به ایران تندتر می‌شود؛ جمهوریخواهان در قالب تندروهای مجلس نمایندگان قصد دارند از سیاست‌های دولت اوباما انتقاد کرده و برای جلب صاحبان آرا به توافقات هسته‌ای آمریکا با ایران حمله نمایند. دولت آمریکا و دموکرات‌ها نیز یا باید به کسب نتایج به توافقات هسته‌ای با ایران استناد کنند یا خود هم‌داستان با تندروها شده و از اینکه توافقات با ایران منطبق با منافع ملی آمریکا نبوده لذا آن را عملی نساخته‌اند، تاکید کنند تا بدین ترتیب در میدان مبارزه انتخاباتی در مقابل جمهوریخواهان از نظر سیاسی کم نیاورند. این تضاد طبیعتاً ایران را دلخور ساخته و دو کشور به‌طور طبیعی حداقل برای کوتاه‌مدت از یکدیگر دور می‌شوند.

فرصت طلایی را دریابیم
خرم در بخش دیگری از این یادداشت می‌نویسد: دولت آمریکا می‌داند فرصت موجود، فرصتی طلایی است که نباید آن را از دست بدهد و اگر به نوعی توافق با ایران در پرونده هسته‌ای دست یابد، دستاوردی برای پیروزی در انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس و فرصتی برای منزوی کردن تندروها در صحنه سیاست آمریکا خواهد بود. ولی کمبود زمان دولت آمریکا را برای دستیابی به این هدف در تنگنای جدی قرار داده است. در همین فضای پرتنش انتخابات آمریکا، تمدید مذاکرات از سوی دولت اوباما یک عامل منفی محسوب می‌شود که اگر مطلوب سیاست این کشور هم باشد، دولت آمریکا ممکن است از آن اجتناب نماید. اگر نتوان در این دوره به توافقات لازم دست پیدا کرد، در آن صورت باید امکان تمدید مذاکرات بعد از سوم آذر را آزمایش نمود و اگرچه با شانس کمتر، سعی کرد نسبت به تمدید آن اقدام شود. اگر چنین شانسی وجود نداشته باشد، قطعاً شرایط برای ایران هم ناسازگار خواهد شد. بنابراین به نتیجه رسیدن مذاکرات در این دور برای ایران و آمریکا و گروه 1+5 یک الزام است که باید تلاش نمود آن را به دست آورد.

ابراز خوش‌بینی روحانی از دستیابی به توافق
مذاکرات ایران و گروه 1+5 در حالی به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود که بر اساس گفته‌های رئیس‌جمهور توافق حتمی است. روحانی در جدیدترین مصاحبه تلویزیونی خود با طرح این موضوع که یک معضل 12‌ساله در مساله هسته‌ای را نمی‌توان یک‌روزه و یک‌ماهه حل کرد، می‌گوید: ما امروز در کلیات موضوع به اتفاق‌نظر با 1+5 رسیده‌ایم؛ امروز «1+5» قبول کرده موضوع هسته‌ای ایران و حق ایران را به رسمیت بشناسد و در مورد این مساله جای هیچ بحثی وجود ندارد، حال مانده اینکه برای چند سال، ایران باید چه مسائل و چه شرایطی را، آن هم محدود بپذیرد. او می‌افزاید: موضوع هسته‌ای بازگشت‌ناپذیر است و اینکه در 40 روز باقیمانده چه می‌شود، اراده ما بر این است و فکر می‌کنیم در 40 روز باقیمانده مساله قابل حل‌وفصل نهایی باشد. در مساله هسته‌ای حتماً دو طرف به تفاهم خواهند رسید.

قابلیت‌های دفاعی ایران در گزارش دستگاه‌های امنیتی چینی و آمریکایی
البته خبرهای هفته گذشته محدود به مذاکرات هسته‌ای نمی‌شود. در حالی که نیروهای داعش با تصرف بخش اعظمی از خاک عراق به مرزهای ایران نزدیک شده‌اند، وزارت دفاع چین با انتشار گزارشی از توان موشکی و دفاعی ایران متجاوزان را از فکر حمله به خاک کشورمان بر حذر داشته است. این گزارش که در سه فاز طرح آغاز تولید موشک، نوآوری در تولید موشک، پیروزی در آینده و رسیدن به هدف بلندمدت تهیه شده است بر این موضوع تاکید دارد که سیستم‌های نظامی ایران در عین بازدارندگی قابلیت مقابله با هر نوع حمله‌ای را دارد.
چندی پیش نیز مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی آمریکا در گزارشی تفصیلی به قلم «آنتونی کردزمن» به بررسی برنامه موشکی ایران پرداخت که توجیهاتی را برای مطرح شدن بحث توان موشکی ایران در مذاکرات هسته‌ای ارائه کرده بود. خبرگزاری فارس که بخش‌هایی از این گزارش 220 صفحه‌ای را منتشر کرده است، تاکید می‌کند که نگارش گزارش این اندیشکده آمریکایی همزمان با فروش سامانه‌های «پاتریوت» به عربستان و قطر منتشر شده است هرچند که وزارت دفاع آمریکا روز هفتم ژوئیه طی گزارشی محرمانه به کنگره این کشور تاکید کرد که راهبردهای نظامی ایران با اهداف تدافعی طراحی شده است.

زبان‌درازی از نوع سعودی
توصیه به سعودی‌ها برای ارتقای سامانه‌های دفاعی و موشکی در حالی صورت می‌گیرد که با وجود تلاش‌های تهران برای عادی‌سازی روابط با ریاض، مقامات سعودی همچنان در حال دندان تیز کردن برای ایران هستند و به قولی نزده می‌رقصند. شبکه خبری العربیه روز دوشنبه با انعکاس بخش‌هایی از اظهارات سعود الفیصل در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر خارجه آلمان مدعی می‌شود: سربازان ایرانی، مشغول جنگ با سوری‌ها هستند؛ در بسیاری از درگیری‌ها (در منطقه) ایران بخشی از مشکل است و نه راه‌حل آن و در اوضاع کنونی، باید ایرانی‌ها را اشغالگر نامید، زیرا به حکومت اسد -که آن را نامشروع نامیده- کمک می‌کنند.
روزنامه وطن امروز با انتشار گزارشی به انتقاد از سیاست‌های وزارت خارجه می‌پردازد و می‌نویسد: تعلل در ماجرای ماجد الماجد، تقاضای بالاترین سطح روابط با عربستان بعد از انفجار سفارت ایران در بیروت، اعلام اشتیاق همه‌جانبه برای نزدیکی به عربستان، بوسه سفیر اخراجی عربستان بر پیشانی هاشمی‌رفسنجانی، دیدار اخیر وزرای امور خارجه ایران و عربستان و همه اقدامات ضد‌ایرانی عربستان در یک سال گذشته و واکنش‌های منفعلانه دولت در برابر آن هم نتوانست باعث شود سعودی‌ها حتی ذره‌ای از مواضع ضد‌ایرانی خود روی برگردانند؛ عربستان که عمده معضلات امنیتی منطقه به صورت مستقیم با هدایت آن صورت می‌گیرد و نشان داده علاقه‌ای به بهبود مناسبات با ایران ندارد، در تازه‌ترین گستاخی خود ادعاهایی را از زبان وزیر امور خارجه‌اش علیه ایران مطرح کرده است. ادعایی که با هدف کمک هرچه بیشتر به تروریست‌های داعش مطرح شده است.
البته «شیخ خالد بن احمد آل‌خلیفه» وزیر خارجه بحرین هم با تکرار ادعاهای واهی همتای سعودی خود درباره ایران در صفحه خود در توئیتر نوشت: «در صورتی که ایران بخواهد بخشی از راه‌حل در منطقه باشد باید سیاست ترساندن ملت‌های منطقه از طریق عواملش را متوقف کند و از کشورها و جزیره‌هایی که آنها را اشغال می‌کند عقب‌نشینی کند.» او در ادامه نوشت: «آن چیزی که برادرم شاهزاده سعود الفیصل درباره ایران گفت عین واقعیت است؛ ایران کشوری است که اراضی دیگران را اشغال کرده و مردم ملت‌های دیگر را می‌ترساند.»

دشمنان ایران در یک صف
به فاصله کوتاهی از سخنان وزیر خارجه سعودی، رئیس‌جمهور ترکیه نیز در مراسم آغاز سال تحصیلی در دانشگاه مرمره استانبول با ادبیاتی توهین‌آمیزتر سخنانی مشابه سعود الفیصل بر زبان راند. به نوشته رسانه‌های ترکیه، هرچند اردوغان به صورت مستقیم از کسی نام نبرده، اما استفاده از عبارت «رهبر دینی» و همچنین اشاره به بخشی از محتوای گفت‌وگویش با رهبری ایران، نشان می‌دهد فرد مورد نظر در سخنان اردوغان، رهبر انقلاب است. موضع‌گیری اردوغان علیه ایران تنها دو روز پس از آن صورت گرفت که سعود الفیصل، وزیر خارجه سعودی‌ها در جده و در جریان کنفرانس خبری با همتای آلمانی خود، ایران را عامل اشغال سوریه دانست.
موج اتهامات ضدایرانی علیه ایران نیز در گفت‌وگوی عمرالبشیر با روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» کامل شد که در آن با تایید سردی روابط بین سودان و عربستان، بخشی از دلایل این سردی را در اخبار بی‌پایه و اغراق شده درباره عمق روابط استراتژیک بین ایران و سودان دانست. او با طرح این ادعا که رهبران عربستان بر پایه اطلاعات دستکاری و اغراق شده از عمق و نزدیکی رابطه خارطوم- تهران، روابط سردی با سودان داشته‌اند، می‌افزاید: بی‌پایه بودن این اخبار در ماجرای اخیر بستن مراکز فرهنگی ایران در سودان به وضوح مشخص شد.
دولت خارطوم یک ماه پیش مراکز فرهنگی ایران را در سودان به دلیل آنچه تبلیغ تشیع در این کشور خواند، تعطیل کرد.
البشیر با اشاره به اینکه اقدام به بستن مراکز فرهنگی ایران تصمیمی استراتژیک و مهم و نه برای راضی کردن دولت عربستان بوده است، مدعی می‌شود: شیعیان در بسیاری از کشورهای منطقه از جمله عراق، لبنان، سوریه و یمن و... حضور دارند اما ما به هیچ‌وجه اجازه نخواهیم داد در سودان حضور پیدا کنند.