کاهش قوای شناختی

اصطلاح «هرچه مسن‌تر، عاقل‌تر» ممکن است در بسیاری از مراحل زندگی درست باشد اما در مورد توانایی مدیریت پول صحیح نیست. مطالعات نشان می‌دهند توانایی تصمیم‌گیری مالی در اواسط دهه 50 زندگی افراد به اوج خود رسیده و پس از آن روبه زوال می‌گذارد. بانک‌های دارای سیاست «مهربانی با کهنسالان» یاد می‌گیرند چگونه از مشتریان مسن و آسیب‌پذیر حمایت کنند. بیماری‌های مربوط به کاهش تولید سلول‌های مغزی و عصبی از قبیل آلزایمر وخیم‌ترین اشکال زوال قوای ذهنی هستند. اما حتی روند طبیعی مسن شدن نیز می‌تواند توانایی‌هایی شناختی را تغییر دهد. از‌ آنجا که مهارت‌های مدیریت مالی هم به دانش و هم به قضاوت نیاز دارند این مهارت‌ها اغلب اولین قربانیان فرآیند کهنسالی هستند. احتمال بروز مشکل در فعالیت‌های بانکی بزرگسالان و اتخاذ تصمیمات ضعیف در حوزه سرمایه‌گذاری از سوی آنها بالاتر است. آنها همچنین در مقابل تقلب یا سوء‌استفاده مالی خویشاوندان آ‌سیب‌پذیری بیشتری دارند. در سال 2010 افراد بالای 65 سال حدود 13 درصد از جمعیت آمریکا را تشکیل می‌دادند اما بیش از یک‌سوم ثروت کشور را در اختیار داشتند. هنگامی که اجرای اصلاحات ماه آوریل 2015 به بازنشستگان بریتانیایی امکان داد پس‌اندازهای خود را برداشت کنند این گروه در معرض آسیب‌های بیشتری قرار گرفتند. روزنامه‌ها با تاسف اعلام می‌کردند که افراد پس‌‌اندازهایشان را برای خرید ماشین لامبورگینی هدر می‌دهند. نگرانی دیگر آن بود که این افراد طعمه‌های خوبی برای شیادان بودند. طبق گزارش بنگاه خیریه «‌توصیه شهروندان» تا ماه مارس 2016 افراد شیاد توانسته بودند به پس‌اندازهای بیش از 10میلیون نفر دسترسی پیدا کنند. بررسی و پایش سوءاستفاده‌های مالی کاری دشوار است چراکه اغلب قربانیان آن را گزارش نمی‌دهند. بنگاه خدمات مالی ترولینک (True Link) برآورد می‌کند خسارت سالانه ناشی از سوءاستفاده و استثمار مالی کهنسالان در آمریکا بین سه تا 37 میلیارد دلار باشد. نهاد اقدامات مالی در بریتانیا در مورد طرح‌های متقلبانه سرمایه‌گذاری هشدار می‌دهد. در این طرح‌ها افراد کهنسال تشوق می‌شوند به خرید و فروش سهام، مشروب یا الماس‌هایی بپردازند که اصلاً وجود ندارند.

به نظر می‌رسد مغز افراد مسن در برابر طرح‌های بسیار جذاب از قبیل بخت‌آزمایی آسیب‌پذیرتر باشد. طبق گزارش نهاد حمایت از مصرف‌کننده در سازمان ملی استاندارد تجارت در بریتانیا، میانگین سن قربانیان طرح‌های قلابی بازاریابی انبوه 75 سال است. لوئیس باکستر مدیر این نهاد می‌گوید زوال قوای شناختی در افراد مسن نقطه‌ضعفی است که مجرمان از آن سوءاستفاده می‌کنند. خطر سوءاستفاده با بروز زوال عقل شدت می‌گیرد. فیل مووینی از موسسه خیریه «کهنسالان بریتانیا» می‌گوید نیمی از بریتانیایی‌های بالای 75 سال به تنهایی زندگی می‌کنند و احتمال زیادی هست که یک شیاد با آنها طرح دوستی بریزد. مجرمان فهرستی از افراد «کودن» دارند که در میانشان دست به دست می‌شود.

واکنش بانک‌ها در این مورد بسیار بوده است چراکه آنها در نگاه اول این موضوع را مشکل مشتریان می‌دانند. یک مدیر بانک می‌گوید مشتریان این حق و آزادی را دارند که تصمیمات مالی احمقانه بگیرند. بسیاری از اقداماتی که برای کمک به کهنسالان انجام می‌گیرند بر محدودیت‌های جسمی متمرکزند (مانند دستگاه‌های خودپرداز سخنگو برای نابینایان) یا به افراد کمک می‌کنند چگونه آنلاین شوند. با وجود این بسیاری از بانک‌ها مشکل زوال قوای شناختی را مشکل خود می‌دانند. بانک بریتانیایی بارکلیز با استفاده از سامانه تشخیص صدا به مشتریانی که با گذرواژ‌ه‌‌ها مشکل دارند کمک می‌کند. بانک‌ها به کارمندان آموزش می‌دهند چگونه نشانه‌های زوال عقل و سوءاستفاده‌های مالی را شناسایی کنند. در بانک مالی آ‌مریکا به کارمندانی که موارد تقلب را کشف کنند عنوان «مبارز علیه تقلب» داده می‌شود. علاوه بر این، روش‌های شناسایی تقلب نیز در حال توسعه هستند: الگوریتم‌ها می‌توانند به کارمندان در تشخیص تغییر الگوهای مخارج مشتریان کمک کنند. بانک بارکلیز توانست با استفاده از داده‌های قدیمی 20 هزار مشتری پرخطر را شناسایی کند، آنها را تحت پایش قرار دهد و به آنها توصیه و راهنمایی بدهد.

مشکل‌ترین موضوع برای بانک‌ها (هم از نظر اخلاقی و هم از نظر قانونی) تشخیص چگونگی و زمان اقدام در مواردی است که نگرانی‌ها پیرامون توانایی مدیریت مالی یک مشتری شدت می‌گیرند. رایج‌ترین اقدام در مورد افراد ناتوان آن است که یکی از اعضای خانواده آنها وکالت او را بر عهده گیرد. اما این کار خطر فرصت‌طلبی خویشاوندان را به همراه دارد. علاوه بر این ممکن است حق خودمختاری افراد نیز به شدت محدود شود. در این فضای تاریک، بانک‌ها به تجربیات مختلف دست می‌زنند. به عنوان مثال آنها به خویشاوندان مشتری کهنسال امکان می‌دهند حساب‌های او را صرفاً بخوانند و پرداخت‌ها را پایش کنند و هرگاه به مورد نگران‌کننده‌ای رسیدند از بانک بخواهند تا پرداخت را به تاخیر انداخته و با مشاوران رایزنی کند. روش دیگر آن است که به یکی از خویشاوندان وکالت محدود داده شود و آنها فقط به پرداخت‌های خاص دسترسی داشته باشند.

بسیاری از ضررهای مالی مربوط به زوال قوای شناختی به خاطر تشخیص دیرهنگام مشکلات ایجاد می‌شوند. ضعف مهارت‌های مالی فرد می‌تواند نشانه‌ای اولیه از زوال عقل یا مشکلات دیگر باشد. جیسون کالاویش متخصص آلزایمر از دانشگاه پنسیلوانیا عقیده دارد بانک‌ها و فناوری آنها در موقعیتی قرار دارند که می‌توانند افراد پیر آسیب‌پذیر را شناسایی کنند و آنها را به پزشک یا خدمات اجتماعی ارجاع دهند. او اصطلاح «مراقبت ثروتی» را ابداع کرد تا توضیح دهد چگونه از پول افراد می‌تواند نشانه‌هایی از وضعیت سلامت آنها را آشکار سازد. او می‌گوید: اگر این کار به درستی صورت گیرد مشتریان هم از آن استقبال خواهند کرد. هیچ‌کس نمی‌خواهد پولش را از دست بدهد. از آن مهم‌تر، قطعاً هیچ‌کس دوست ندارد مغزش را از دست بدهد.

منبع: اکونومیست